Πρωτόγνωρη, διαρθρωτική αλλαγή στα Όσκαρ: Από φέτος θα ψηφίζουν και οι ατζέντηδες

Τα Όσκαρ, εδώ και λίγα χρόνια, με το αίτημα του #metoo, της ευρύτατης συμμετοχής από όλους τους χώρους, τις ηλικίες, τα φύλα, τις φυλές, την πτώση της τηλεοπτικής δημοφιλίας και την μεταμόρφωση της έννοιας του stardom στην εποχή των social media, βρίσκονται σε ένα κρισιμότατο ιστορικό σταυροδρόμι. Καλούνται να ανταποκριθούν στους περίφημους καιρούς που αλλάζουν, να εκσυχρονίσουν λογικές που, φυσιολογικά, αφού αριθμούν σχεδόν 100 θεσμικά χρόνια, έχουν παύσει εκ των πραγμάτων. Η ίδια η έννοια της Ακαδημίας, σε μια εποχή που αφήνει όλα τα λουλούδια να ανθίσουν και καθιστά την κοινή γνώμη ειδική και βαρύνουσα, περνά κρίση.

Σε μια μείζονα κίνηση η Ακαδημία αποφάσισε λοιπόν να αποδώσει το προνόμιο της ψήφου και στους ατζέντηδες. Ως σήμερα απλά μέλη της Ακαδημίας, οι τελευταίοι πίεζαν για χρόνια για το προνόμιο αυτό. Η λογική της άρνησης όχι άλλη από το καλλιτεχνικό κριτήριο. Οι ατζέντηδες φτιάχνουν συμφωνίες, όχι ταινίες. Η λογική της αποδοχής, φυσιολογική. Κανείς δεν μπορεί να πιέσει περισσότερο για προώθηση ενός brand (ονομάτων, τίτλων, τηλεοπτικού προϊόντος) από τον «αρμόδιο». Τα Όσκαρ χρειαζονται ένεση...σχετικότητας.

Τώρα το πώς αντιλαμβάνεται κανείς την σχετικότητα αυτή (το περίφημο στα καθ' ημάς relevance) είναι το μήλον της έριδας. Και αφορά στο πώς εννοείται η κρίση, η κριτική, η έννοια της καλλιτεχνικής αξίας, της επίτευξης. Αφορά επίσης στον βαθμό που θέλεις (ή χρειάζεσαι) να ενσωματώσεις την «γνώμη της αγοράς» σε αυτό που βγάζεις προς τα έξω. Τα Όσκαρ δεν είναι φεστιβάλ να «πουλήσουν στάση» και μια ειδικώς εννοούμενη κουλτούρα. Τα Όσκαρ επίσης δεν είναι η ανταπόκριση της μαζικής κουλτούρας, όπως εσφαλμένα θεωρούν οι πρόσκαιροι επικριτές τους - ιδίως αν η ταινία τους δεν προτάθηκε.

Τα Όσκαρ αντιπροσωπεύουν ένα πολυάριθμο κομμάτι των ανθρώπων της δουλειάς του σινεμά. Ασφαλώς αντιπροσωπεύουν σε μεγάλο βαθμό μιας αμερικανική αντίληψη της κινηματογραφικής κουλτούρας. Όμως το κλειδί είναι στο «αμερικανική» και το πόσο πολυεθνική - ή παγκοσμιοποιημένη - είναι τελικά αυτή η έννοια. Τα Όσκαρ είναι η τιμητική γιορτή των ανθρώπων του σινεμά για να συγχαρούν το αναγνωρισμένο επίτευγμα και, ως Ακαδημία πια, να επιτελεστεί το χρέος της σφραγίδας μιας πολιτστικής κληρονομιάς. 

Τα τελευταία χρόνια η πίεση για ποικιλομορφία και διαφορετικότητα έχει ανεβάσει τον αριθμό των μελών πάνω από τις 9.000. Θα έχει ενδιαφέρον πώς θα αντιδράσουν κάποιοι εξ αυτών για τους...υπαλλήλους τους (ή μήπως το ανάποδο;) που θα αποκτήσουν το κύρος του ψηφοφόρου για την καλλιτεχνική σημασία ενός έργου.

Το σίγουρο είναι πώς η Ακαδημία ανοιγόμενη και προς τα εκεί επιχειρεί μια ώθηση και προς την ενίσχυση του τηλεοπτικού προϊόντος που υποφέρει εδώ και χρόνια. Όμως εκεί, δυστυχώς, το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο κι έχει να κάνει τόσο με την κυρίαρχη κουλτούρα, όσο και με την καλλιτέργεια μιας νοοτροπίας εξαϋλωμένης κάτω από το βάρος οικονομικών ανισοτήτων, που καθιστά την «γιορτή της ματαιοδοξίας» του τηλεοπτικού γεγονότος ουσιαστικά παρωχημένη.

Λόγω της πανδημίας η φετινή απονομή μεταφέρθηκε από τις 28 Φεβρουαρίου στις 25 Απριλίου.