Ταινία της Εβδομάδας: To «Πορτρέτο Μιας Γυναίκας που Φλέγεται» είναι ένα instant classic του ευρωπαϊκού σινεμά - νεα , ειδησεις || cinemagazine.gr
9:55
10/10

Ταινία της Εβδομάδας: To «Πορτρέτο Μιας Γυναίκας που Φλέγεται» είναι ένα instant classic του ευρωπαϊκού σινεμά

Λεσβιακό δράμα εποχής, φεμινιστικό μανιφέστο, σπουδή για την έννοια της ανάμνησης -μα πάνω απ’ όλα- μια υπέροχη ιστορία αγάπης που απεικονίζει με συναισθηματική ακρίβεια την ακαταμάχητη έλξη μεταξύ δύο γυναικών, το νέο φιλμ της Σελίν Σιαμά κέρδισε το Βραβείο Σεναρίου και το Queer Palm του Φεστιβάλ Καννών και μαζί και τις καρδιές μας.

Από τον Κωστή Θεοδοσόπουλο

Βρετάνη, Γαλλία, κάπου στα τέλη του 18ου αιώνα. Στην ζωγράφο Μαριάν (Νοεμί Μερλάν) έχει ανατεθεί να φιλοτεχνήσει το γαμήλιο πορτρέτο της Ελοῒζ (Αντέλ Ενέλ), μιας νεαρής γυναίκας που έχει μόλις αφήσει το μοναστήρι και ζει με την κόμισσα μητέρα της (Βαλέρια Γκολίνο) σε έναν απομονωμένο πύργο των γαλλικών ακτών. Για να καταπολεμήσει την διστακτικότητα της Ελοῒζ, η Μαριάν δεν αποκαλύπτει τον σκοπό της επίσκεψής της αλλά την παρατηρεί καθημερινά ώστε να τη ζωγραφίζει στα κρυφά το βράδυ. Σύντομα, το μυστικό της Μαριάν αποκαλύπτεται και καθώς η κόμισσα αναχωρεί για ένα ταξίδι στην Ιταλία, αφήνει στη νεαρή καλλιτέχνιδα και την κόρη της περιθώριο πέντε ημερών για να ολοκληρωθεί ο πίνακας.

Δημιουργός των «Girlhood», «Tomboy» και «Water Lilies», σεναριογράφος των «Being 17» (Αντρέ Τεσινέ) και «My Life as a Zucchini» (Κλοντ Μπαράς), η Σελίν Σιαμά αποτελεί μια από τις πιο ανερχόμενες φωνές του ευρωπαϊκού σινεμά, ενώ με το «Πορτρέτο» έρχεται για να επαληθεύσει εμφατικά τις υψηλές προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί για τη νέα της δουλειά. Αυτή τη φορά, ένα ερωτικό δράμα εποχής μετατρέπεται στα χέρια της ταλαντούχας σκηνοθέτιδας σε ένα φεμινιστικό μανιφέστο ενάντια στην αδικία και την καταπίεση που έχουν υποστεί ανά τους αιώνες οι γυναίκες και ταυτόχρονα μια ωδή στη γυναικεία φύση, τη θηλυκότητα, τη σεξουαλικότητα αλλά και την ευφορία του έρωτα. 

Το «Πορτρέτο» δεν είναι ένα φιλμ δυνατών εντάσεων αλλά υψηλών συγκινήσεων

Η ιστορία αγάπης του «Πορτρέτου» ξεκινά με δύο γυναικείους χαρακτήρες που βαδίζουν σιωπηλά προς ένα ήδη καθορισμένο για αυτές μέλλον. Η Ελοῒζ έχοντας επιστρέψει από ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων προετοιμάζεται για ένα γάμο που δεν επέλεξε η ίδια. Η Μαριάν είναι μια γυναίκα ζωγράφος που γνωρίζει πως θα μείνει για πάντα στην σκιά των ανδρών συναδέλφων της. Η γνωριμία τους θα εξελιχθεί με όρους ζωγραφικής, αρχικά παρατήρηση, στη συνέχεια σχέδιο και στο τέλος χρώμα. Έτσι και στην σχέση τους μετά το πρώτο σκίρτημα θα ακολουθήσουν η σύγχυση και ο φόβος του ανεκπλήρωτου αλλά σύντομα κάθε δισταγμός θα θρυμματιστεί στο πέρασμα ενός πάθους που εγείρεται ανεξέλεγκτα. Στο μικρό περιθώριο ελευθερίας που τους έχει δοθεί, η Ελοῒζ και η Μαριάν θα μοιραστούν τις αγωνίες τους, θα ενώσουν ηδονικά τα κορμιά τους και σύντομα θα καταλήξουν να βλέπουν η μία μέσα από τα μάτια της άλλης. 

Σε μια ταινία που η απουσία ανδρικών χαρακτήρων αποτελεί συνειδητή επιλογή, η Σιαμά προσεγγίζει τις ηρωίδες της με όρους ισότητας και συντροφικότητας. Καμία τους δεν πριμοδοτείται με το πάνω χέρι, καμία δεν διαθέτει το παραμικρό αβαντάζ. Αντίθετα, ένας τρίτος χαρακτήρας, αυτός της νεαρής υπηρέτριας Σοφί η οποία χρειάζεται να αντιμετωπίσει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, χρησιμοποιείται για να υπογραμμίσει την μεταξύ τους αλληλεγγύη, σπάζοντας ακόμα και το φράγμα των ταξικών συμβάσεων. Η Ελοῒζ και η Μαριάν θα σταθούν με στοργή και γνήσιο ενδιαφέρον δίπλα στη νεαρή και θα την βοηθήσουν όπως μπορούν, την ίδια ώρα που η Σιαμά μας χαρίζει την πιο ευρηματική, συγκινητική και ανατριχιαστική σκηνή έκτρωσης που έχουμε δει ποτέ στο σινεμά. 

Η Σιαμά κερδίζει πανηγυρικά το στοίχημα μιας ρισκαδόρικης κινηματογραφικής αφήγησης

Λίγο πιο πριν στην ταινία, οι τρεις τους κουβεντιάζουν τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης καθώς η Σοφί υποστηρίζει πως ο Ορφέας έπραξε αφελώς όταν γύρισε να κοιτάξει την αγαπημένη του πριν αυτή περάσει στον πάνω κόσμο. Η ερμηνεία της Ελοῒζ είναι διαφορετική. Για αυτή, ο Ορφέας επέλεξε συνειδητά την εικόνα που θα τον συντροφεύσει, διαλέγοντας την ανάμνηση μιας νέας και όμορφης Ευρυδίκης απέναντι στην αναπόφευκτη φθορά του χρόνου. Και σε ένα καταδικασμένο με ημερομηνία λήξης ειδύλλιο, όπως αυτό μεταξύ της Ελοίζ και της Μαριάν, ίσως ο απόηχος ενός φλογερού έρωτα είναι αυτός που αποκτά τελικά την μεγαλύτερη σημασία. 

Από την θεσπέσια φωτογραφία της Κλαιρ Ματόν μέχρι τις συναισθηματικά γενναίες ερμηνείες των Αντέλ Ενέλ και Νοεμί Μερλάν και την υποδειγματική δουλειά στη σκηνογραφία και στα κοστούμια φαίνεται πως η Σιαμά πλαισιώνεται από μια πολύτιμη ομάδα συνεργατών και συνεργατριών, ικανή να αναδείξει στο μέγιστο το όραμα της δημιουργού. Η ίδια, σε ένα σκηνοθετικό tour de force, διατηρεί απόλυτα τον έλεγχο κάθε λεπτομέρειας και προικίζει το φιλμ της με έναν αξιοθαύμαστο ρυθμό παρά την σχεδόν παντελή έλλειψη μουσικής. Αν και στην ταινία ακούμε μονάχα δύο μουσικά θέματα (ένα υπέροχο γυναικείο πολυφωνικό και ένα απόσπασμα από τις «Τέσσερις Εποχές» του Βιβάλντι), τα σώματα, οι διάλογοι και η κάμερα του «Πορτρέτου» μοιάζουν να υπακούουν σε μια αόρατη χορογραφία καθώς η Σιαμά κερδίζει πανηγυρικά το στοίχημα μιας ρισκαδόρικης κινηματογραφικής αφήγησης. 

Το «Πορτρέτο» δεν είναι ένα φιλμ δυνατών εντάσεων αλλά υψηλών συγκινήσεων. Αντλεί ισχύ από την διακριτικότητα, αποφεύγει τους συναισθηματικούς εκβιασμούς και ενώ γνωρίζεις περίπου την έκβαση την πλοκής, δεν πάει να σε εκπλήσει συνεχώς. Ταινία ορισμός του γυναικείου βλέμματος, το νέο φιλμ της Γαλλίδας δημιουργού αποτελεί αδιαμφισβήτητα την καλύτερη -μέχρι στιγμής- ταινία της φιλμογραφίας της, προορισμένη να φιγουράρει στις λίστες με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς παγκοσμίως.