[Κριτική] H αναιμική «Ζωή Μπροστά σου» και η βαριά σκιά της Σοφία Λόρεν

Υπάρχει μια πανίσχυρη κεντρομόλος δύναμη στην «Ζωή Μπροστά σου». Έχει ονοματεπώνυμο, βαρύ σαν θρύλος κανονικός. Το ερώτημα σε αυτές τις περιστάσεις εστιάζεται στο κατά πόσον εξυπηρετείς την πρώτη σου ύλη και στην σχέση που δημιουργείς και συντηρείς ανάμεσα στον θρύλο και το υλικό σου.

«Η Ζωή Μπροστά Σου» του Εντοάρντο Πόντι – υιού Λόρεν – επ’ ουδενί είναι μια κακή ταινία. Και ευγενής στην θεματολογία της είναι, και οργανικά έχει δέσει την σχεδόν «τρομακτικά» επίκαιρη κοινωνική διαγράμμιση του Γκαρί (Ολοκαύτωμα, Μουσουλμανισμός, Εβραϊσμός, πόρνες, φυλές, διεμφυλικοί – οτιδήποτε «ακανθώδες» είναι ανερυθρίαστα παρόν και σχετικά λειτουργικό στο υλικό) και περίβλεπτο είναι το Μπάρι, με παραπάνω από έναν τρόπους…

Είναι όμως μια μέτρια ταινία, μια ταινία μικρή κινηματογραφικά. Αυτό, ίσως προμελετημένα, γιγαντώνει την μορφή της Λόρεν, που φέρνει σε πέρας μια Μαντάμ Ρόζα εντυπωσιακά ερμηνευμένη, αλλά αβοήθητη. Η εντυπωσιακότητα έγκειται στο ότι στα 85 της έχει την εσωτερική ενάργεια, το εξωτερικό ταμπεραμέντο και την ερμηνευτική ωριμότητα να είναι συνάμα πληθωρική «σαν Λόρεν» και εσωτερικά μελαγχολική σαν ηθοποιός της αγγλοσαξονικής σχολής. Η Λόρεν κυριεύει τα κοντά κάδρα και μόνο με τον αέρα της, μόνο, αν θες, με το ίχνος που έχει μέσα σου η βαριά ιστορία της. Η ουσία της υπερκερνά και τον αφύσικο εχθρό της επεμβατικής χειρουργικής, που αλλοιώνει τετριμμένα την φυσιογνωμία της. Είναι μια στιγμή αποθέωσης για το τι σημαίνει άστρο κινηματογραφικό, τι θα πει να μαγνητίζεις άμα τη εμφανίσει.

Το χειρότερο όμως είναι πόσο λιγνή διασκευή είναι τούτη σε σχέση με τις δυνατότητες της πρώτης ύλης

Βέβαια, ο συσχετισμός της με το έργο αδυνατίζει από μια δραματουργία που αφήνει το δράμα να εννοηθεί κάτω από λογοτεχνικής καταβολής συμβολισμούς (ο χαρακτήρας του Χαμίλ, το χαλί, το υπόγειο των αναμνήσεων, η άνοια), που παρατεθειμένα παρατακτικά και ακλιμάκωτα δεν παράγουν συναισθηματική ένταση – πλην ενός μαγικού λεπτού στην «έξοδο» από το νοσοκομείο. Αυτή η «Ζωή», στο μεγαλύτερο μέρος της, σε συγκινεί γιατί καταλαβαίνεις το διακύβευμα, όχι γιατί εμπλέκεσαι εγκάρδια. Ο διάλογος υπολείπεται, η ένταση απουσιάζει, η σκιά της Λόρεν είναι βαριά και σου λείπει όταν δεν την βλέπεις.

Σοφία Λόρεν και Εντοάρντο Πόντι - μια οικογενειακή ιστορία.

Το χειρότερο όμως είναι πόσο λιγνή διασκευή είναι τούτη σε σχέση με τις δυνατότητες της πρώτης ύλης. Ένα έργο βαθιά προλεταριακό αποκτά εδώ έναν μοντέρνο, γραφικά «αταξικό» εξωραϊσμό. Η δύναμη και ο σαρκασμός πάνω στην (πάντα καίρια) αραβοϊσραηλινή διένεξη λείπουν παντελώς. Η ίδια η σχέση του Μομό με την Μαντάμ Ρόζα, το συγκινησιακό κέντρο του έργου, αποχρωματίζεται από τον περιορισμένο κοινό φιλμικό χρόνο – αλλά και το είδος της μεταξύ τους αποσπασματικής κινηματογράφησης. Αυτά (και πολλά ακόμα) είναι που χάνονται τελείως εδώ, ενώ θριαμβεύουν στην εκδοχή του Μοσέ Μιζραχί του 1977, με μια ορισμική Μαντάμ από την Σιμόν Σινιορέ. Είναι σφοδρή η παρότρυνση στους ενδιαφερόμενους να βρουν την ταινία αυτή, που κέρδισε και το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας, αν μη τι άλλο για την απόσταση των εποχών, για την διευκρίνιση του στρογγυλέματος και της λείανσης που συχνότατα κυριεύει την σύγχρονη παραγωγή προς άγρα μεγαλύτερου κοινού.   

Οπότε μένεις στην «σκιά Λόρεν». Αντάμα με το Μπάρι, μιας Νότιας Ιταλίας που ξυπνά συγκλονιστικούς ναπολιτάνικους συνειρμούς για την Σοφία μας, είναι ο λόγος ύπαρξης του έργου: Λες και περασμένο στη δομή του το «τι σημαίνει σινεμά χωρίς την Λόρεν», το έργο του Πόντι ανυψώνει το αποτέλεσμα στο ρετιρέ μιας κινηματογραφικής διαθήκης. Ως διαθήκη δεν είναι δυνατόν να μην τιμηθεί από τους κληρονόμους μιας ερμηνευτικής περιουσίας. Ως κινηματογράφος, δυστυχώς, είναι μια μικρή ταινία που εγκλωβίζει μια μεγάλη παρουσία στον αφύσικό της, χωρίς απαιτήσεις, χώρο: Την τηλεόραση.

Βαθμολογία: ★★