Ταινία της Εβδομάδας: «Δύση Ηλίου», η (υπερ)φιλόδοξη επιστροφή του Λάζλο Νέμες - cinemagazine.gr
10:37
28/2

Ταινία της Εβδομάδας: «Δύση Ηλίου», η (υπερ)φιλόδοξη επιστροφή του Λάζλο Νέμες

Ο βραβευμένος με Όσκαρ Λάζλο Νέμες, «υπεύθυνος» για μία από τις κορυφαίες ταινίες της δεκαετίας («Ο Γιος του Σαούλ»), ανατρέχει στη δύση της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας διερευνώντας την έννοια του τέλους εποχής, καθώς επίσης τις καταστροφικές συγκρούσεις που γέννησαν τον 20ο αιώνα.

Από τον Νεκτάριο Σάκκα

Σε όποιον έχει δει τον «Γιο του Σαούλ», αρκούν ελάχιστες σκηνές από το «Sunset» («Δύση Ηλίου») προτού αναγνωρίσει πως πίσω από την κάμερα βρίσκεται ο Λάζλο Νέμες. Ο Ούγγρος σκηνοθέτης που, τρία χρόνια πριν και με εφαλτήριο τις Κάννες καθήλωσε το κινηματογραφικό στερέωμα με ένα από τα πιο εμφατικά και άρτια ντεμπούτα όλων των εποχών, αποτυπώνοντας σε αυτό τη φρίκη του Ολοκαυτώματος με έναν ανεπανάληπτο και ομολογουμένως σαρωτικό τρόπο.

Η δεύτερη σκηνοθετική του απόπειρα είναι και αυτή αγγιστρωμένη σε ένα πρόσωπο, γύρω από το οποίο διερευνά όχι μόνο την έννοια του τέλους εποχής, αλλά και τις (αυτο)καταστροφικές τάσεις της ανθρώπινης φύσης, οι οποίες κατά τον περασμένο οδήγησαν σε δύο παγκόσμιους πολέμους και την απειλή ενός τρίτου. Πιο συγκεκριμένα, στο «Sunset» ακολουθούμε τη νεαρή Ίρις Λέιτερ (Ζουλί Ζακάμπ), καθώς επιστρέφει στη Βουδαπέστη του 1913 γυρεύοντας δουλειά στο πολυτελές κατάστημα καπέλων που φέρει το όνομα των νεκρών γονιών της. Η παρουσία της ωστόσο εκεί σύντομα θα οδηγήσει στην εμμονική αναζήτηση του χαμένου της αδερφού, ο οποίος φέρεται να έχει εμπλακεί σε ένα φρικτό έγκλημα.

Ο Νέμες δείχνει σημάδια πρώιμου εγκλωβισμού σε μια φόρμα έκφρασης που δούλεψε αναπάντεχα καλά στο πολυβραβευμένο του ντεμπούτο

Μιλώντας για τέλος εποχής, η ταινία κάνει πολύ γρήγορα ξεκάθαρο πως αναφέρεται στο τέλος, ή τη δύση αν προτιμάτε, της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, το οποίο θα διαγραφόταν με την έκβαση του Α’ παγκοσμίου πολέμου. Παράλληλα, μιλά για το τραγικό και εκφυλιστικά ερχόμενο τέλος μιας οικογενειακής αυτοκρατορίας αλλά και το τέλος της Μπελ Επόκ.

Τόσο το στοιχείο της εμμονής που άπτεται της ψυχοσύνθεσης του κεντρικού χαρακτήρα, συνεξαρτημένο από ένα βαθύ αίσθημα ενοχής, όσο και εκείνο που αφορά στη χαρακτηριστική προσκόλληση της κάμερας σε αυτόν ενώ γύρω του πρόσωπα και καταστάσεις μπαινοβγαίνουν διαρκώς σε ένα κάδρο θεαματικά ρευστό, αποτελούν τα δύο βασικά στοιχεία που μαρτυρούν ότι η υπογραφή του Νέμες είναι εκείνη που φιγουράρει κάτω από τη «Δύση Ηλίου». Όμως σε αντίθεση με την αφοπλιστική απλότητα του επιτεύγματος που λέγεται «Γιος του Σαούλ», το νέο πόνημα του 41χρονου δημιουργού αρχίζει να ασφυκτιά σταδιακά υπό το βάρος μιας σεναριακής διαδρομής που γίνεται όλο και πιο περίπλοκη, αλλά και μιας ηρωίδας που από κάποιο σημείο και μετά κινείται όλο και περισσότερο στη σφαίρα του συμβολικού, την ώρα που οι καταστάσεις που την περιβάλλουν είναι απολύτως ριζωμένες σε μία θορυβώδη πραγματικότητα.

Το «Sunset» καταλήγει μια ενδιαφέρουσα πλην όμως προβληματική επανάληψη του «Γιου του Σαούλ»

Εκεί που για παράδειγμα η πλοκή του «Σαούλ» ήταν σαφής δίχως αυτό να αφαιρεί κάτι από τις πολλαπλές νοηματοδοτήσεις της ταινίας του 2015, το σύμπαν του «Sunset» μοιάζει να επαφίεται στη δύναμη του υποκειμενισμού και του συμβολικού. Έτσι, οι πράξεις της Ίριδας μπορεί να έρχονται σε ακατανόητη αντίθεση με τα λεγόμενά της, η αναζήτηση του αδερφού εξελίσσεται σε μία φενάκη, άλλοι βασικοί χαρακτήρες όπως ο νέος ιδιοκτήτης του καταστήματος κος Μπριλ χτίζουν μια μάλλον ασαφή σχέση μαζί της, ενώ υποπλοκές όπως η διαδικασία εύρεσης της «εκλεκτής» υπαλλήλου που προορίζεται για αριστοκρατία της Βιέννης, εξηγούν μεν το πού το πάει η ταινία, μέσα όμως σε ένα πλαίσιο που γεμίζει τον θεατή με την απορία αν θα πρέπει να μείνει στον διαρκή θόρυβο των καταστάσεων που παρακολουθεί ή να απεμπλακεί οριστικά από την όποια κυριολεξία τους. Υπό αυτήν την έννοια, δε θα ήταν παράλογο να ισχυριστεί κανείς πως το «Sunset» συναντά στο σημείο αυτό ένα άλλο αμφιλεγόμενο φιλμ της πρόσφατης μνήμης, τη «Μητέρα!» του Αρονόφσκι.

Κοινώς, ο εξαιρετικά ταλαντούχος και γεμάτος αυτοπεποίθηση Λάζλο Νέμες έδειξε με το νέο του φιλμ σημάδια πρώιμου εγκλωβισμού σε μια φόρμα έκφρασης που δούλεψε αναπάντεχα καλά στο πολυβραβευμένο του ντεμπούτο και που τον ανέδειξε σε έναν από τους πιο προικισμένους νέους δημιουργούς του καιρού μας. Κάπως έτσι, το «Sunset» καταλήγει μια ενδιαφέρουσα πλην όμως προβληματική επανάληψη του «Γιου του Σαούλ».