Πέντε editorial του Γιώργου Τζιώτζιου. Μέρος πρώτο

Ήμουν τις προάλλες καλεσμένος σε μια εκδήλωση στο Κολλέγιο Αθηνών και, καθώς έβλεπα τις ταινιούλες που είχαν γυρίσει σε βίντεο οι μαθητές του Κινηματογραφικού τμήματος, αναρωτιόμουν τι θα γινόταν αν το σινεμά εισαγόταν ως μάθημα στα σχολεία. Να μια ιδέα που θα μας εξασφάλιζε δουλειά, σκέφτηκα, άλλαξα όμως γνώμη μόλις έβαλα τον εαυτό μου στη θέση του...μαθητή. 

Από που κι ως που το σινεμά επίσημο μάθημα; Κανονικά, θα έπρεπε να θεσπιστεί ο πλήρης διαχωρισμός Σχολείου / Κινηματογράφου, όπως συμβαίνει με το Κράτος και την Εκκλησία. Το σινεμά δεν είναι ένας πολιτιστικός τομέας ανάμεσα σε άλλους, αλλά ένας κόσμος κοντά στον ανθρώπινο, με το μεγαλείο του και τη χυδαιότητά του, σαν ένα φλιτζάνι του καφέ που αφήνει τα σημάδια του για να διαβάσεις τη μοίρα σου.

Το σινεμά μας ταξιδεύει στην άκρη του κόσμου, χάρη σ’ αυτό ξέρουμε ότι η άκρη του κόσμου υπάρχει. Το σινεμά δε μας ζητάει να κάνουμε κάτι, απλά να είμαστε εκεί, σαν στο σπίτι μας. Το σινεμά είναι πιο διαθέσιμο και πιο επείγον από το σχολείο, πιο ενδιαφέρον και πιο δημοκρατικό, μια παράλληλη αντικουλτούρα που μας μαθαίνει τα πιο χρήσιμα πράγματα («Στο σινεμά μαθαίνεις να στρώνεις το κρεβάτι σου», έλεγε ο Ζαν-Πιερ Λεό στο «La Maman et la Putain» του Ζαν Εστάς, την τελευταία σπουδαία ταινία της Nouvelle Vague). Το σινεμά απαιτεί την περιέργεια, το σχολείο την ακρωτηριάζει, το σινεμά ερεθίζει τη φαντασία, το σχολείο την απαγορεύει, δεν χρειάζεται λοιπόν πολύ μυαλό για να διαλέξουμε (αν υποθέσουμε ότι μπορούμε). 

Το σινεμά μας ταξιδεύει στην άκρη του κόσμου, χάρη σ’ αυτό ξέρουμε ότι η άκρη του κόσμου υπάρχει 

Προσωπικά, δεν θυμάμαι τίποτα από όσα «έμαθα» στο σχολείο. Νομίζω, μάλιστα, πως ήμουν πάντα καλός μαθητής μόνο και μόνο για να μ’ αφήνουν ήσυχο, θεωρώντας πως η αληθινή εκπαίδευση μου αρχίζει από την ώρα που τελειώνουν οι μαθητικές υποχρεώσεις. Την ίδια τακτική ακολούθησα αργότερα και στο Πανεπιστήμιο ή στις μεταπτυχιακές σπουδές μου, ανατρέποντας οποιονδήποτε (εντάξει για τους γονείς μου μιλάω) να χώσει τη μύτη του στις... παράνομες δραστηριότητες μου (επρόκειτο, απλούστατα, για την «μέθοδο Χίτσκοκ»: οι παραγωγοί είναι ευχαριστημένοι και εσύ κάνεις το δικό σου).

Για να μην πολυλογώ, τα περισσότερα πράγματα που ξέρω τα οφείλω στο σινεμά και την περιέργειά μου, πράγματα που συνήθως πάνε μαζί. Οι ταινίες ήταν πάντα η αφορμή για να ανοίξω την εγκυκλοπαίδεια ή τον Άτλαντα, να ψάξω ένα βιβλίο ή μια εποχή, και όταν άρχισα να ταξιδεύω, διαπίστωσα πως το σινεμά είναι για τις πόλεις ό,τι είναι το λεξικό για τη γλώσσα: ένα μέσο γνωριμίας, αυτό που ξεχωρίζει τον τουρίστα από τον ταξιδιώτη. 

Καταλαβαίνετε ότι στη σύγκριση Σινεμά / Σχολείο, το σινεμά υπερτερεί συντριπτικά και μάλλον θα έπρεπε το Σχολείο να αποτελεί κομμάτι του Σινεμά, παρά το αντίθετο. Άλλωστε, τι ζητάμε τώρα; Το μόνο πράγμα που είναι πιο σημαντικό από το σινεμά είναι η ίδια η ζωή. Γι’ αυτό όταν κάποιος με ρώτησε ποια ταινία θα διάλεγα να παιχτεί στον ουρανό, αν μετατρεπόταν σε τεράστια οθόνη, ανατρίχιασα λιγάκι και θυμήθηκα την «Φωνή του Φεγγαριού», την τελευταία ταινία του Φελίνι. Σε ένα πανηγύρι, ο κόσμος καταφέρνει να κατεβάσει το φεγγάρι με σχοινιά κι ένας τρελός πυροβολεί και του ανοίγει μια τρύπα. Ε, λοιπόν, όσο σπουδαίο κι αν είναι το σινεμά, τίποτα δεν μπορεί να σκεπάσει τον ουρανό και τα δικά του αστέρια. Γιώργος Τζιώτζιος

Στο πλαίσιο του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, την Παρασκευή 2 Οκτωβρίου, ώρα 22.45, η προβολή της ταινίας «Μπάρτον Φινκ» στη ΡΙΒΙΕΡΑ είναι αφιερωμένη στον Γιώργο Τζιώτζιο.