Animal

Πριν περάσουμε στα σημαντικά του «Animal» της Σοφίας Εξάρχου, ας σταθούμε λίγο στο πόσο εκτιμούμε ταινίες που παίρνουν τον απαιτούμενο χρόνο και μπαίνουν στον κόπο να πραγματοποιήσουν σπουδή γύρω από το αντικείμενο απασχόλησης των χαρακτήρων τους. Στο «Αnimal», που ακολουθεί μια ομάδα ανιματέρ σε all-inclusive ξενοδοχείο της Κρήτης, αφιερώνεται ένα σημαντικό μέρος στην προετοιμασία, στις δυναμικές της ομάδας και στην εκτέλεση της περφόρμανς, σε βαθμό που όταν πέφτουν οι τίτλοι τέλους, έχεις αποκτήσει πλήρη εικόνα για τη φύση και τις συνθήκες αυτής της δουλειάς και έχεις ζήσει για λίγο τη ζωή του ανιματέρ σε τέτοιες εγκαταστάσεις – είναι κι αυτό ένα από τα ζητούμενα του κινηματογράφου, άλλωστε, να ζήσεις για λίγο τις ζωές των άλλων.

Κεντρικός χαρακτήρας της αφήγησης είναι η Κάλια, που έχει συμπληρώσει δέκα χρόνια σε αυτή τη δουλειά και παίρνει υπό την προστασία της τη νεοφερμένη Εύα. Στην αρχή της ταινίας βλέπουμε την Κάλια και τους υπόλοιπους εργαζόμενους να κάνουν ασκήσεις στην παραλία, με τον φακό να εστιάζει στα σώματά τους. Είναι τα σώματα που θα εκμεταλλευτεί το σύστημα προκειμένου να παράσχει υπηρεσίες διασκέδασης σε τουρίστες. Σώματα που θα διαθέσουν οι ίδιοι προς αυτό τον σκοπό, με αντιπαροχή έναν μισθό, μια στέγη, την γνωριμία με άλλους ανθρώπους. Το «αθάνατο ελληνικό καλοκαίρι» δεν είναι παρά ακόμα μια έκφανση της καπιταλιστικής μηχανής, με την Κάλια να νιώθει από καιρό εγκλωβισμένη εντός της, αλλά να μην δύναται να σκεφτεί την πιθανότητα άλλου δρόμου, γιατί έπεσε, όπως όλοι μας, στην περίτεχνη παγίδα που έστησε ο καπιταλισμός – μας έπεισε ότι είναι αναπόδραστος.

Κάτι φαίνεται να αλλάζει αυτό το καλοκαίρι για την Κάλια, όμως. Μια αλλαγή που μας έχει υποδείξει ήδη ο τίτλος, όταν το Animal γίνεται Anima, δηλαδή ψυχή, αυτή που αντιδρά, πια, στην υποταγή της, στην καθημερινή κακοποίησή της. Οι ορατές πλην άφατες διεργασίες αυτής της αλλαγής αποτελούν την ραχοκοκαλιά της δημιουργίας. Η ψυχή ανήκει στην Δήμητρα Βλαγκοπούλου, που παραδίδεται …ψυχή τε και σώματι στον ρόλο της και δίνει μια εκστατική, ηλεκτρισμένη ερμηνεία, εντοπίζοντας και επικοινωνώντας τα σημάδια αυτής της αλλαγής μέσα στις περφόρμανς της, πολύ πριν τα φέρει ολοκάθαρα μπροστά μας το σενάριο. Αποκορύφωμα είναι η σκηνή του show με τα ψάρι. Εκεί βλέπουμε στα μάτια της τον τρόμο ενός «ψαριού» που έμεινε πολύ καιρό έξω από το νερό και πίστεψε πραγματικά ότι μπορεί να αναπνεύσει στην επιφάνεια.

Αν πρέπει να βρούμε ένα αρνητικό στοιχείο, αυτό έγκειται στην επανάληψη. Μια επανάληψη που αντιλαμβανόμαστε ότι είναι συνειδητή και ζητούμενη, ώστε να επισημανθεί ο εγκλωβισμός – ως γνωστόν, κόλαση είναι η επανάληψη. Θα πρέπει, όμως, κάθε επανάληψη να προσθέτει και κάτι ακόμα, μικρό έστω, στο περιεχόμενο, ειδάλλως δεν μπορείς να κακίσεις όποιον θα τη λογαριάσει για περιττολογία. Πρόκειται για πλημμέλημα πάντως, αν όχι για πταίσμα, μπρος σε μια έκδηλα, μα όχι φωνακλάδικα αντικαπιταλιστική δημιουργία, που θα μπορούσε κάλλιστα να αναφέρεται σε οποιονδήποτε επαγγελματικό κλάδο με σχέση εξάρτησης.