Κορίτσι

Αναπάντεχος θρίαμβος των πρόσφατων Καννών, που σάρωσε εντυπώσεις και βραβεία (Χρυσή Κάμερα για τον σκηνοθέτη της, βραβείο ερμηνείας για τον Βίκτορ Πόλστερ), το «Κορίτσι» (Girl) του πρωτοεμφανιζόμενου Λούκας Ντοντ είναι δίχως άλλο το σημαντικότερο ντεμπούτο της φετινής χρονιάς. Και αυτό όχι μόνο εξαιτίας της διαυγούς ματιάς του πάνω σε ζητήματα ταυτότητας, φύλου και ανάληψης της επιθυμίας, αλλά επειδή συν τοις άλλοις αναζητά διαρκώς τρόπους να μιλήσει για τη βαθύτερη φύση των υπαρξιακών μας αδιεξόδων.

Η ταινία του Ντοντ είναι από εκείνες που έχουν τη δύναμη να γαντζωθούν στη μνήμη σου. Και οι λόγοι είναι αρκετοί. Αφενός, γιατί μας συστήνει ένα σκηνοθετικό ταλέντο για το οποίο φαίνεται πως θα έχουμε πολλά ωραία να πούμε στα χρόνια που έρχονται. Αφετέρου, επειδή ο 27χρονος Φλαμανδός είναι αυτός που μας αποκάλυψε ακόμα ένα σπάνιο ταλέντο, το οποίο μας άφησε με το στόμα ανοιχτό. Ακούει στο όνομα του 16χρονου Βίκτορ Πόλστερ και είναι αυτός πάνω στον οποίο χτίζεται η ταινία, καθώς δεν υποδύεται απλά, αλλά γίνεται η Λάρα: ένα 16χρονο κορίτσι που έχει γεννηθεί σε σώμα αγοριού και είναι αποφασισμένο να γίνει επαγγελματίας μπαλαρίνα.

Συν τοις άλλοις, το «Κορίτσι» εστιάζει στο πολύπλευρο θέμα και την ηρωίδα του με αδιαπραγμάτευτη ευαισθησία και ξεκάθαρη στόχευση στο τι θέλει να πει. Και έπειτα, είναι πασιφανές πως πρόκειται για ένα φιλμ που γυρίστηκε με πολλή στοργή και ψυχή, τέτοια που «γράφει» στην οθόνη, δίχως να καταφεύγει στην εύκολη συγκίνηση.

Το «Κορίτσι» παρακολουθεί τη φορτισμένη καθημερινότητα μιας έφηβης σε διαδικασία αλλαγής φύλου, η οποία ανυπομονεί να δει το σώμα της να απαλλάσσεται από τα χαρακτηριστικά του φύλου με το οποίο γεννήθηκε. Την ίδια στιγμή, η Λάρα έχει να αναμετρηθεί με την πιστή αφοσίωση και τη σωματική καταπόνηση που απαιτεί ο χώρος του μπαλέτου. Πίσω στο σπίτι, υπάρχει ένας πατέρας υποστηρικτικός που διεκδικεί διαρκώς - και ίσως κουραστικά - δίαυλο επικοινωνίας (κομβικός στο ρόλο του ο Άριε Βορτχάλτερ). Στη σχολή αντιθέτως, όπου ο ανταγωνισμός είναι υψηλός και θέση της Λάρα εκεί δε θεωρείται δεδομένη, καραδοκεί η συστολή απέναντι στο βλέμμα των άλλων, ή στο ενδεχόμενο αυτού, ενώ η σεξουαλικότητα παραμένει φιμωμένη και σε αναβολή μέχρι να έρθει η ώρα για την πολυπόθητη εγχείρηση στην ηλικία των 18.

είναι ό,τι πιο κοντά στην κινηματογραφική ευλογία η συνύπαρξη αυτών των δύο πρωτάρηδων, του Ντοντ και του Πόλστερ, καθώς οδηγεί σε ένα θαρραλέο και προπαντός άρτιο αποτέλεσμα που διερευνά μεθοδικά τις πτυχές ενός εξαιρετικά σύνθετου ζητήματος.

Η Λάρα, ωστόσο, είναι ένα κορίτσι που ενώ ενθαρρύνεται να προχωρήσει και να «λυθεί», είτε αυτό αφορά τους καθηγητές και την επίπονη εξάσκηση, είτε τους γιατρούς, τον ψυχολόγο, τον πατέρα ή τους συνομηλίκους της, υπάρχει πάντα κάτι που την κρατάει μαγκωμένη. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το κλειδί της ταινίας: παρά το γεγονός ότι το περιβάλλον της Λάρα εμφανίζεται ως επί το πλείστον υποστηρικτικό, η στήριξη αυτή δεν αποτελεί εχέγγυο ότι η ίδια θα βγει αλώβητη από μία διαδικασία που κινείται σε ρυθμούς διαφορετικούς από εκείνους της επιθυμίας της να υπάρχει ως αυτό που νιώθει. Ή πολύ περισσότερο από το γεγονός ότι νοηματοδοτεί το φύλο της μέσα από το μπαλέτο, εκχωρώντας έτσι ακούσια σε τρίτους ένα κρίσιμο μέρος του αυτοπροσδιορισμού της.

Η μάχη για την αποδοχή, όπως ανακυκλώνεται μεταξύ των γύρω και του εαυτού της ή της εικόνας στον καθρέφτη που παρά την ορμονοθεραπεία αργεί να αλλάξει, συνιστά την ψυχοπιεστική καθημερινότητα ενός νεαρού διεμφυλικού ατόμου, για το οποίο τα όρια ανάμεσα στην ιδιωτικότητα και την ορατότητα αποδεικνύονται θολά. Όπως αντίστοιχα θολά μπορεί να γίνουν τα όρια ανάμεσα στην πρόσκληση για ενσωμάτωση και το μπούλινγκ.

Στο διττό πλαίσιο όπου συνυπάρχουν το ζητούμενο της ταυτότητας με τη φιλοδοξία, ο Ντοντ προτάσσει μια αφήγηση μετρημένη και στιβαρή, με πλάνα που αποπνέουν σιγουριά, διαλόγους που έχουν ζυγιστεί ως την τελευταία λεπτομέρεια, εξαιρετικό κάστινγκ και φινάλε που παρά τον σοκαριστικό του χαρακτήρα δεν πάει να κλέψει την παράσταση. Σε αυτά τα στέρεα προαπαιτούμενα χτίζεται η πιο αναπάντεχα πλήρης ερμηνεία της χρονιάς, από ένα νεαρό αγόρι που έχει τόσο την αντίληψη όσο κυρίως τη διαίσθηση να αφοσιωθεί σε μία τεράστια κινηματογραφική πρόκληση, με τον ίδιο τρόπο που εμφανώς έχει ως τώρα δοθεί στο μπαλέτο. Απόρροια αυτής της αφοσίωσης είναι ο Πόλστερ να πιστώνεται τον θρίαμβο του «Κοριτσιού» εξίσου με τον σκηνοθέτη του.

Γιατί τελικά, είναι ό,τι πιο κοντά στην κινηματογραφική ευλογία η συνύπαρξη αυτών των δύο πρωτάρηδων, του Ντοντ και του Πόλστερ, καθώς οδηγεί σε ένα θαρραλέο και προπαντός άρτιο αποτέλεσμα που διερευνά μεθοδικά τις πτυχές ενός εξαιρετικά σύνθετου ζητήματος - είτε το δούμε από τη σκοπιά της διεμφυλικότητας, είτε ευρύτερα, από το τι πραγματικά σημαίνει να είναι κανείς έφηβος και να αναλαμβάνει την επιθυμία και την ταυτότητά του.