Λεσβία

Λειτουργώντας πρωτίστως ως ένα προσωπικό, κινηματογραφικό ημερολόγιο και έπειτα ως μια καταγραφή των ντόπιων κοινωνικών αλλαγών που συντελέστηκαν από τη δεκαετία του ’70 και έπειτα στο χωριό της Ερεσού, η «Λεσβία» αποτελεί την πραγμάτωση ενός έργου ζωής και συνάμα την οριστική και αμετάκλητη αναγνώριση και αποδοχή της λεσβιακής ταυτότητας σε ένα ευρύτερο χωροχρονικό πλαίσιο.

Ούσα και η ίδια λεσβία αλλά και Λέσβια, η δημιουργός Τζέλη Χατζηδημητρίου καταγράφει με την κάμερά της τις περιπέτειες χιλιάδων λεσβιών που πέρασαν από την γενέτειρά της σε αναζήτηση μιας κοινότητας συντροφικής και συμπεριληπτικής, εκεί όπου θα μπορούσαν να υπάρξουν, να εκφραστούν και να ζήσουν ελεύθερες, απαγκιστρωμένες από την ταμπέλα της «ανώμαλης», μακριά από κοινωνικά και ηθικά στεγανά.

Μέσα από τη χρήση αρχειακού υλικού από τις δεκαετίες του 1970, 1980, 1990 και μέχρι σήμερα, η Χατζηδημητρίου επιδιώκει τη σκιαγράφηση ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος, οι ιστορικές ρίζες του οποίου μπορούν να αναζητηθούν μέχρι πίσω στην αρχαιότητα και πιο συγκεκριμένα στη γέννηση της Σαπφούς στην Ερεσό. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα ντοκιμαντέρ που καταδεικνύει τη συσχέτιση της άνθησης και της κορύφωσης του λεσβιακού τουρισμού (ιδιαίτερα από το ’70 έως το ’80), με την επιθυμία των γυναικών αυτών να γνωρίσουν την πρώτη λεσβία του κόσμου και να «ενωθούν» – συμπαντικά σχεδόν – με τον τόπο καταγωγής της.

Σκηνοθετικά πρόκειται για μια συρραφή γεγονότων και εμπειριών του τότε και του τώρα, με voice over παρεμβάσεις της δημιουργού που μοιάζει περισσότερο να απευθύνεται στον ίδιο της τον εαυτό παρά σε κάποιο κοινό, προσδίδοντας έτσι στο αποτέλεσμα μια πολύ πιο προσωπική νότα εν είδει εξομολόγησης. Από άποψη περιεχομένου η ταινία παραπέμπει στο μεγαλύτερο μέρος της σε ένα αιώνιο, ελληνικό καλοκαίρι – ήλιος, θάλασσα και γυμνά κορμιά. Υπάρχει μια θύμηση, μια νοσταλγία από πλευράς της σκηνοθέτριας για την εκκολαπτόμενη, λεσβιακή ουτοπία του τότε και τον αναπόφευκτο φυλετικό εκσυγχρονισμό του σήμερα, με την ίδια να αποπειράται να παραθέσει τους λόγους, που οδήγησαν στη σταδιακή κάμψη και την συνακόλουθη επανάκαμψη του λεσβιακού παραδείσου της Ερεσού τα τελευταία, τουλάχιστον, είκοσι χρόνια.

Το πιο κερδισμένο στοίχημα ετούτου του ντοκιμαντέρ ίσως και να παραμένει η παρουσίαση της κοινωνικής πλευράς του φαινομένου δίχως διάθεση για ωραιοποίηση. Η Χατζηδημητρίου σκηνοθετεί την ταινία της, συμπεριλαμβάνοντας τις αντιδράσεις και την αποδοχή που έτυχαν οι γυναίκες από την τοπική κοινωνία, αποδεικνύοντας πως ήταν μια πραγματικότητα συχνά δύσκολη, αλλά ποτέ μηδενιστικά απαγορευτική. Μέσα σε ένα κλίμα παράδοσης, διαχρονικών ηθών και εθίμων, λεσβίες από όλα τα μήκη και πλάτη της γης βρήκαν την αποδοχή που αποζητούσαν σε ένα μικρό χωριό, σε ένα ελληνικό νησί, καταφέρνοντας να συνυπάρξουν με τους ντόπιους μέσα σε μια συνθήκη πραγματικής κοινότητας και – τελικά – αμοιβαίου σεβασμού.

Η «Λεσβία» είναι ένα ντοκιμαντέρ που φαίνεται πως έχει διερευνηθεί σε βάθος από τη δημιουργό του. Αποτελεί μια εντελώς δική της κατάθεση ψυχής και μαζί μια πολύ ενδιαφέρουσα καταγραφή της άγνωστης ιστορίας ενός τόπου που έμαθε να μοιράζεται και να συμπεριλαμβάνει.