Η Πτώση της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας

Το χρήμα ως διαβρωτικός παράγοντας που οδηγεί όχι μόνο στην ατομική ηθική κατάπτωση αλλά στην πτώση ολόκληρων αυτοκρατοριών αποτελεί το διανοητικό εφαλτήριο της νέας ταινίας του Ντενί Αρκάν που 16 χρόνια πριν έφτασε στο δημιουργικό του απόγειο με την πολυβραβευμένη «Επέλαση των Βαρβάρων». Τούτη η εκ φύσεως απαισιόδοξη κεντρική ιδέα σε συνδυασμό με τη σταθερά επικριτική ματιά του διακεκριμένου Γαλλοκαναδού σκηνοθέτη απέναντι στη δυτική κοινωνία προδιαθέτει πιθανότατα για ένα πικρής επίγευσης φιλμ, στον άξονα των προηγούμενων δειγμάτων γραφής του που ξεκίνησαν από την «Παρακμή της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας» το 1986 για να συνεχίσουν με την «Επέλαση» το 2003 και «Τα Χρόνια της Μαυρίλας» το 2007.

Ως προς αυτό, «Η Πτώση της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας» κάνει την έκπληξη κινούμενη έξω από όσα μας έχει συνηθίσει ο Αρκάν με το να γίνει μια πάρε-τα-λεφτά-και-τρέχα ταινία είδους, τοποθετημένη κάπου ανάμεσα στην κωμωδία και το χαλαρό αστυνομικό σασπένς και με ήρωα έναν διανοούμενο Ρομπέν των Δασών που επιχειρεί να σπάσει τα ταξικά στεγανά και να νικήσει τον καπιταλισμό με τα ίδια του τα όπλα. Μόνο που η συγκεκριμένη αποτελεί τελικά και τη μόνη πραγματική έκπληξη σε ένα κατά τα άλλα εύχαρο όσο αρκετά απλοϊκό στην πολιτικοποιημένη του διάσταση φιλμ.

Η πληθώρα φιλοσοφικών αναφορών εναποτίθενται επιδερμικά στο σώμα της ταινίας, δείγμα του άτονου διαλογικού μέρους της, ενός τομέα που αποτελούσε το δυνατό χαρτί του Αρκάν

Κόντρα στην εσκεμμένα παραπλανητική αναφορά του τίτλου, η υπόθεση δε λαμβάνει χώρα στις ΗΠΑ αλλά στο Μόντρεαλ και εστιάζει στον Πιέρ-Πολ (Αλεξάντρ Λαντρί), έναν μελαγχολικό 36χρονο ιδεολόγο με διδακτορικό στη φιλοσοφία που για να τα βγάλει πέρα δουλεύει ως κούριερ. Μια μέρα εν ώρα εργασίας, πέφτει πάνω σε μια ληστεία που αφήνει πίσω της μόνο νεκρούς, κανέναν άλλο αυτόπτη μάρτυρα και δυο τσάντες με λεφτά. Η παρόρμηση προφανώς τον οδηγεί στο να τα πάρει, μια απόφαση που τον βάζει σε οριακές καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται η αστυνομία, το οργανωμένο έγκλημα της πόλης στο οποίο ανήκουν τα λεφτά, ένας πρώην κατάδικος με ταλέντο στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος (Ρεμί Ζιράρ), ένας μεγαλοεπενδυτής με ειδίκευση στις offshore (Πιέρ Κουρζί) και ένα ασυνήθιστο call girl (Μαριπιέ Μοράν).

Η ταινία αρχίζει ξυπνώντας μας αμυδρό συνειρμό με την εισαγωγή του «Pulp Fiction», προτού αποδειχθεί ότι αυτό που βλέπουμε είναι μια σκηνή χωρισμού μέσα από την οποία ερχόμαστε σε επαφή με την υπαρξιακή μελαγχολία του ταπεινού πρωταγωνιστή, απόρροια της καλλιέργειάς του που πάει αγκαζέ με την κάθε άλλο παρά επηρμένη του άποψη περί της μακαριότητας που απολαμβάνουν όσοι είναι φτωχοί στο πνεύμα. Μέσα στο δίωρο που ακολουθεί «Η Πτώση» αλλάζει συχνά σημείο εστίασης, «απλώνει» καθώς βάζει στο παιχνίδι αρκετούς δευτερεύοντες χαρακτήρες και τελικά υπεκφεύγει της πρόκλησης να μιλήσει για την έκθεση ενός ιδεολόγου στη σαγήνη του χρήματος με το να τον μετατρέψει σε Ρομπέν των Δασών που μαζί με μια ανέλπιστα καλοπροαίρετη «συμμορία» δίνουν ένα καλό μάθημα στο σύστημα, προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο και κρατώντας παράλληλα για τον εαυτό τους μονάχα τα - διόλου ευκαταφρόνητα - δέοντα.

Η πληθώρα φιλοσοφικών αναφορών που ξεκινούν από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τον Επίκουρο για να καταλήξουν στον Καντ, τον Σαρτρ και τον Χάιντεγκερ εναποτίθενται επιδερμικά στο σώμα της ταινίας, δείγμα του άτονου διαλογικού μέρους της, ενός τομέα που αποτελούσε συνήθως το δυνατό χαρτί της φιλμογραφίας του Αρκάν. Από την άλλη βέβαια, ο βετεράνος σκηνοθέτης και σεναριογράφος έχει προσπαθήσει να φτιάξει χαρακτήρες που είναι πάντα κάτι παραπάνω από αυτό που αρχικά φαίνονται: ο πρωταγωνιστής είναι ένας ταπεινός διανοούμενος που δεν περιφρονεί το μεροκάματο, η Ασπασία ένα call girl που δεν νοιάζεται για τα χρήματα, ο ντετέκτιβ λατρεύει τα μαθηματικά όμως έθαψε τα όνειρά του να γίνει πανεπιστημιακός, ο Σιλβέν μοιάζει να έχει αναπτύξει την δεξιοτεχνία του στις απάτες εξαιτίας της βαθιάς αγάπης του για την επιστήμη των οικονομικών.

Όλοι αυτοί οι χαρακτήρες προσφέρουν ένα κάποιο βάθος στο όλο εγχείρημα, ασχέτως με το κατά πόσο αυτό αρκεί τελικά για να δώσει κάτι περισσότερο από ένα ευχάριστο φιλμικό δίωρο με εύληπτα πολιτικοκοινωνικά μηνύματα. Τελικά, αν κάτι διατηρεί αναλλοίωτο εδώ ο Αρκάν από το δημιουργικό στυλ του, είναι η ροπή στους προβοκατόρικους τίτλους.