8:00
1/4

Πρωταπριλιά! Επιλέγουμε τις αγαπημένες μας κινηματογραφικές ανατροπές

«Οι Διαβολογυναίκες» (Diabolique, 1955) του Ανρί-Ζορζ Κλουζό

Μια βινιέτα στο τέλος της ταινίας καλεί τους θεατές να μην γίνουν «διαβολικοί» κι αυτοί και να κρατήσουν μυστικό το φινάλε της ταινίας. Το συγκεκριμένο διαφημιστικό τρικ θα χρησιμοποιηθεί τακτικά στο μέλλον, θεμελιώνοντας την λειτουργία μιας καλής ανατροπής (και) ως κράχτη για το κοινό. Σε μια από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις παραπλάνησης του θεατή ο Κλουζό αφήνει να εννοηθεί για ώρα πως συμβαίνει κάτι μεταφυσικό στο έργο, για να αποδειχθεί τελικά ότι το κακό είναι ενδογενές κι ανθρώπινο, σε μια σκηνή που παρακολουθείς με ανοιχτό το στόμα. Γιάννης Βασιλείου

«Το Καρναβάλι των Ψυχών» (Carnival of Souls, 1962) του Χερκ Χάρβεϊ 

Μια γυναίκα πέφτει θύμα ενός τροχαίου δυστυχήματος και η ζωή της αλλάζει ριζικά. Η μοναδική ταινία μυθοπλασίας του Χερκ Χάρβεϊ είναι γυρισμένη με αφάνταστα ταπεινό προϋπολογισμό, αγνοήθηκε στον καιρό της και ακόμα αγνοείται, όμως η αλλόκοσμη ατμόσφαιρα, το στοιχειωτικό score και το ψέμμα του φινάλε συστήνουν έναν καρναβαλικό Άδη κι έχουν υπόχρεους τον Λιντς, τον Ρομέρο και φυσικά ολόκληρη την καριέρα του Σιάμαλαν. Ηλίας Δημόπουλος

«Ο Πλανήτης των Πιθήκων» (Planet of the Apes, 1968) του Φράνκλιν Σάφνερ

Το κλασικό sci-fi του Φράνκλιν Σάφνερ είχε κάνει τους θεατές να πιστέψουν ότι η δράση εξελισσόταν σε κάποιον εξωτικό πλανήτη μακριά από τη Γη. Όλα αυτά μέχρι την τελική σκηνή όπου το μισοβυθισμένο Άγαλμα της Ελευθερίας εξηγεί τα πάντα, σε ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά plot twists της κινηματογραφικής ιστορίας. Νεκτάριος Σάκκας

«Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται» (Star Wars: The Empire Strikes Back, 1980) του Ίργουιν Κέρσνερ

Το πρώτο «Star Wars» έδωσε τις βάσεις, αλλά η «Αυτοκρατορία» τον μύθο. Γιατί η μεγάλη αποκάλυψη του Νταρθ Βέιντερ, που έμελλε να γράψει ποπ-ιστορία, ένωσε τους χαρακτήρες της διαστημικής εποποιίας σε ένα αναπόδραστο θεαματικό ταξίδι κληρονομιάς. Ο Λουκ, οι Τζεντάι, τα αεροσκάφη, ο Γιόντα, τα λέιζερ, τα εξεζητημένα κοστούμια έγιναν με μιας το υλικό μιας διαστημικής όπερας. Πάνος Γκένας

«Το Αδιέξοδο» (No Way Out, 1987) του Ρότζερ Ντόναλντσον

Aπό τα μεγάλα (σεναριακά) σοκ των ‘ 80s και ωραιότατο κρυμμένο μυστικό για μια νεότερη γενιά σινεφίλ που ψάχνει μανιωδώς ταινίες με twists, το φινάλε του «Αδιέξοδου» στηρίζεται σε μια ιδέα ιδιοφυή, πλην απλή στη βάση της: (aκολουθούν spoilers, προφανώς) τι θα γινόταν αν το θύμα της χιτσκοκικής παρεξήγησης δεν ήταν τελικα…θύμα; Ευτυχώς δεν πρόκειται για απλό gimmick. Το φινάλε εντείνει το αδιέξοδο του ήρωα, στην παράδοση του (νεο)νουάρ. Γιάννης Βασιλείου

«Ξύπνημα στον Εφιάλτη» (Jacob' s Ladder, 1990) του Έιντριαν Λάιν

Ο Λάιν είχε την περισπούδαστη κριτική σε κρίση επιληψίας για μια δεκαετία, μέχρι να κάνει τούτο εδώ στην αρχή των '90ς, μια spooky as hell (και βάλε) ενσάρκωση του μετατραυματικού συνδρόμου, ένα ξαναγράψιμο του «Ανθρώπου από την Μαντσουρία» κι ένα φινάλε υπό τους ήχους του Μορίς Ζαρ που ξαναλέει, αλλά αξέχαστα, πως η αφήγηση μέσα στην αφήγηση είναι από τις τρομακτικότερες πλάνες που σκαρφίστηκε συγγραφικός νους. Ηλίας Δημόπουλος

«Το Παιχνίδι των Λυγμών» (The Crying Game, 1992) του Νιλ Τζόρνταν

Ο Νιλ Τζόρνταν και η ανδρόγυνη παρουσία του Τζέι Ντέιβιντσον έπιασαν στον ύπνο τους πάντες, πετώντας τη μεγάλη ανατροπή στη μέση της αφήγησης και η οποία ναι μεν έκανε διάσημη την ταινία, δεν ήταν όμως ο αυτοσκοπός της, παρά ένα πέξυπνο εργαλείο για  μια γενναία προέκταση των ορίων ενός έξοχου πολιτικού θρίλερ. Τάσος Μελεμενίδης

Απλή Διατύπωση (Une Pure Formalite,  1994) του Τζουζέπε Τορνατόρε

Έξω από το αστυνομικό τμήμα δεν σταματά ποτέ να βρέχει. Μέσα σ’ αυτό εκτυλίσσεται μια πολανσκικά κλειστοφοβική παράσταση για δύο ρόλους, ένα παιχνίδι εξουσίας στο οποίο τον έναν από τους δύο χαρακτήρες υποδύεται όχι τυχαία ο Ρομάν Πολάνσκι. Η ιστορία εκτυλίσσεται την μέρα της ανάκρισης ενός συγγραφέα για έναν φόνο, με το φινάλε της να αφαιρεί το πρόθεμα ανα- από το προαναφερθέν πλαίσιο και να καθιστά το παραγνωρισμένο αυτό έργο μια γνήσια φιλμική κατάθεση στον υπαρξισμό, που επικυρώνεται από την στοιχειωτική μελωδία που έγραψε ο Μορικόνε και τραγουδά ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ στους τίτλους τέλους. Γιάννης Βασιλείου  

«Συνήθεις Ύποπτοι» (The Usual Suspects, 1995) του Μπράιαν Σίνγκερ

Ποιος είναι ο Κάιζερ Σόζε; Κανείς δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για την απάντηση και ούτε πρέπει. Γιατί αυτό το ύπουλο κινηματογραφικό παιχνίδι του Μπράιαν Σίνγκερ, που απέσπασε δυο δίκαια Όσκαρ (Πρωτότυπου Σεναρίου, Β' Αντρικού για τον Κέβιν Σπέισι) είναι μία πονηρά στημένη, λατρευτική εξαπάτηση, απ' αυτές που σε κάνουν να γουστάρεις σινεμά. Τη θέαση αυτής της ταινίας, δεν θα τη ξεχάσεις ποτέ. Πάνος Γκένας

«The Game» (1997) του Ντέιβιντ Φίντσερ

Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς πως στην φιλμογραφία του Φίντσερ μπορεί να βρει μαζεμένες μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες σεναριακές ανατροπές στην ιστορία του σινεμά. Από το «Se7en» και το «Fightclub» μέχρι και το πιο πρόσφατο «Gone Girl», ο Αμερικανός δημιουργός έχει αναγάγει το παιχνίδι παραπλάνησης του κοινού σε τέχνη, με το «Game» του 1997 να αποτελεί εξέχον παράδειγμα φιντσερικής αφήγησης. Σε αυτό, ένας τραπεζίτης (Μάικλ Ντάγκλας) δέχεται ένα μυστηριώδες δώρο από τον αδελφό του (Σον Πεν) το οποίο σύντομα θα καταστήσει τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και κατασκευασμένης συνθήκης όχι απλά δυσδιάκριτα αλλά εντελώς ανύπαρκτα. Κωστής Θεοδοσόπουλος

«Η Παρακολούθηση» (Following, 1998) του Κρίστοφερ Νόλαν

Η υψηλή τέχνη της κινηματογραφικής εξαπάτησης μέσα σε μια σχεδόν ερασιτεχνική ταινία που φανέρωσε πρόωρα το μεγάλο ταλέντο του Νόλαν στη κατάτμηση (και κατάκτηση) του φιλμικού χρόνου, καθώς σχεδόν χωρίς budget διαχειρίστηκε δεξιοτεχνικά την απλή ιστορία του, παρασύροντας το κοινό στο ρόλο του θύματος. Τάσος Μελεμενίδης

«Η Έκτη Αίσθηση» (The Sixth Sense, 1999) του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν 

Η ταινία που καθόρισε την καριέρα του Σιάμαλαν αλλά και το άτυπο τέλος εποχής των φιλμικών ανατροπών, αφού από τη μία οι δεκάδες αντιγραφές των επόμενων χρόνων και από την άλλη η αυγή του 21ου αιώνα που επιτάχυνε την πληροφορία τόσο ώστε τίποτα να μη μένει για καιρό κρυφό, επηρέασαν την ίδια τη φύση του σοκ που έπεται μιας ανατροπής, το οποίο δε θα ήταν ποτέ ξανά τόσο ισχυρό. Τάσος Μελεμενίδης

«Οι Άλλοι» (The Others, 2001) του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ

Αρχικά η πρώτη ανατροπή είναι να βλέπεις την ίδια χρονιά τη Νικόλ Κίντμαν υπέρλαμπρη σαγηνευτική Σατίν (το «Moulin Rouge!» κυκλοφόρησε Ελλάδα 9 Νοεμβρίου 2001) και ένα μήνα μετά (στις 15 Δεκέμβρη για την ακρίβεια!) δεσποτική μητέρα στους «Άλλους». Στη συνέχεια οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη, και φυσικά κλιμακώνονται στο υποδειγματικό φινάλε. Κι αυτό γιατί ο Αλεχάντρο Αμενάμπαρ συγκεντρώνει όλα τα κλισέ του είδους και με εξαιρετική αυτοπεποίθηση τα προσφέρει ανεστραμμένα. Ώρα να φοβηθείτε την οικογένεια, το φως και τους ανθρώπους. Πάνος Γκένας

«Donnie Darko» (2001) του Ρίτσαρντ Κέλι

Ο κόσμος θα τελειώσει σε 28 μέρες, 6 ώρες, 42 λεπτά και 12 δευτερόλεπτα ή τουλάχιστον έτσι υποστηρίζει ο Φρανκ, ένας τερατόμορφος κούνελος που επισκέπτεται τον Ντόνι (Τζέικ Τζίλενχαλ) μέσα στη νύχτα. Το επόμενο πρωί, ο Ντόνι ξυπνά στη μέση ενός γηπέδου γκολφ και επιστρέφει στο σπίτι μόνο για να ανακαλύψει ότι ένας κινητήρας αεροπλάνου έχει καταρρεύσει στο δωμάτιό του. Ο κούνελος τον προστάτεψε, ήταν απλά τυχερός ή μήπως ο Ντόνι δεν έφυγε ποτέ τελικά από το δωμάτιό του; Κωστής Θεοδοσόπουλος

«Η Πηγή της Ζωής» (2006) του Ντάρεν Αρονόφσκι

Ένας επιστήμονας στο σήμερα αναζητά τη σωτηρία για την άρρωστη από καρκίνο γυναίκα του, όμως αυτό είναι μονάχα η αφορμή για τον Αρονόφσκι. Ακριβώς μετά το «Ρέκβιεμ για ένα Όνειρο», ο σκηνοθέτης ταξιδεύει στον 16ο αιώνα, όπου ένας κονκισταδόρας ψάχνει το μυστικό της αιώνιας νιότης για τη βασίλισσά του και ένας κοσμοναύτης σε ένα κάποιο μέλλον ταξιδεύει ψηλά για να βρει την πραγματική πηγή της ζωής. Ένα παζλ σε κάθε του βήμα, επιτυχημένο ή μη, αυτό το φιλμ του Αρονόφσκι μπορεί να περηφανεύεται για την τόλμη του να κινηματογραφήσει το άπιαστο και στο φινάλε να ταυτίσει ανατρεπτικά ζωή με θάνατο. Χρήστος Πολίτης

«Άδωξοι Μπάσταρδη» (2009) & «Κάποτε στο Χόλιγουντ» (2019) του Κουέντιν Ταραντίνο

Τι κοινό έχουν ο Αδόλφος Χίτλερ και η Σάρον Τέιτ; Φαινομενικά καμία, αλλά αν πέσεις στα χέρια του κακού παιδιού του Χόλιγουντ, θα σου αλλάξει την ιστορία σου θες δε θες. Κάπως έτσι ξαναέγραψε την μαύρη σελίδα της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας με τη σφαγή της συμβίας του Ρόμαν Πολάνσκι από την συμμορία του Τσαρλς Μάνσον και διόρθωσε το αναπόφευκτο του ναζιστικού ολοκληρωτισμού. Χρήστος Πολίτης

«Το Νησί των Καταραμένων» (Shutter Island, 2010) του Μάρτιν Σκορσέζε

Ο Ντι Κάπριο παίζει τον ντετέκτιβ που καταλήγει απομονωμένος από τον έξω κόσμο καθώς διερευνά την υπόθεση εξαφάνισης μιας ασθενούς σε μια νησιωτική ψυχιατρική κλινική υψίστης ασφαλείας. Τουλάχιστον μέχρι να αποδειχθεί πως όλη η έρευνα δεν είναι παρά μια απόπειρα των γιατρών να επαναφέρουν τον ήρωα στην εξαιρετικά τραυματική για τον ίδιο πραγματικότητα. Νεκτάριος Σάκκας