8:03
22/3

Οι μουσικές και η επίδραση του μεγάλου ονειρικού, Άντζελο Μπανταλαμέντι (1937-2022)

Νομίζω από την αρχή με γοήτευσε το όνομά του. Το...αγγελικό του μικρού ονόματος, η διαδοχή των άλφα, η λέξη λαμέντι (ο θρήνος) στο επώνυμο. Η τραγουδιστικότητα του να το ακούς ολόκληρο: Άντζελο Μπανταλαμέντι. Το παιδάκι που γεννήθηκε στο Μπρούκλιν, που μια περίοδο είχε κόψει εθνιστικά το όνομα σε Άντι Μπαντάλε (σαν εκτελεστής ή εστιάτορας της Κόζα Νόστρα, ας πούμε), που έβγαζε το ψωμί του σε ταινίες που δεν επέστρεφαν ένα ευχαριστώ ή έκανε ενορχηστρώσεις για την Σίρλεϊ Μπάσεϊ και άλλους καλλιτέχνες.

Για τον Μπανταλαμέντι που σπούδασε μουσική στην Νέα Υόρκη και γαλλικό κόρνο και πιάνο ειδικότερα - αμφότερα σε περίοπτη θέση στις συνθέσεις του - το κρούσμα της τύχης ήρθε λίγο πριν τα 50 του χρόνια. Από την μουσική των τίτλων του «Μπλε Βελούδου» ήξερες όχι μόνο πως η ταινία ευνοήθηκε από κάποιον συνθέτη που ήξερε ακριβώς τη ρίζα της σαρκαστικής της νοσταλγικότητας αλλά πως ο Μπανταλαμέντι μιλούσε μια ιδιωματική μουσική γλώσσα, νεορομαντικών ηχοτοπίων που για λίγο παραπάνω από δέκα χρόνια θα κοσμούσε έως και τις παρυφές του mainstream.

Κι εδώ ένα θέμα της ταινίας με το αγαπημένο του γαλλικό κόρνο:

Το 1990 είναι όμως σπουδαία χρονιά και κηρύσσει την αρχή της αναγνώρισης. Από τη μια το ένδοξο score μιας απογοητευτικής ταινίας, των «Ξένων στη Βενετία» του Πολ Σρέιντερ, μ' ένα θέμα μπαρόκ έντασης, score ενίοτε ανατολίτικων αποχρώσεων και πάντα με την σφραγιστική, βαθιά ρομαντική του ενσυναίσθηση.

Αλλά φυσικά την ίδια χρονιά έρχεται και ο Ντέιβιντ Λιντς με την «Ατίθαση Καρδιά» του και στο ευλογημένο ρετρό του σάουντρακ, αλαφροπατάει τζαζ ρυθμικότητες συνοδεία των synthesized ατμοσφαιρών του. Αξέχαστα πράγματα.

Φυσικά, το 1990 κάνει και τους ακραιφνέστερους κινηματογραφικούς να στραφούν στην τηλεόραση γιατί για μια αιθέρια σεζόν και κάτι, ξανά ο Λιντς φτιάχνει την σειρά που όρισε την εποχή της, όρισε και τους θεατές της. Το «Twin Peaks» χαρίζει στον Μπανταλάμέντι ακόμα και Γκράμι, αλλά τίποτα, μα τίποτα δεν έφτασε ποτέ για τους λάτρεις την χαρακτηριστικότητα του μουσικού θέματος της σειράς.

Στην οποία σειρά ακούγεται και η (επίσης πια μακαρίτισσα) Τζούλι Κρουζ, που οφείλει στον Μπανταλαμέντι έναν μουσικό αέρα που αναπνέει. Μαζί του θα κάνει τους δύο καλύτερους δίσκους της - κι εδώ ένα δείγμα της ξωτικής φωνής της όπως την κατάλαβε να την ενορχηστρώσει ο Άντζελο, σ' ένα τραγούδι από την συνεργασία τους του 1989 που ενσωματώθηκε στο soundtrack της σειράς:

Το 1992 ο Λιντς κάνει το σχετικό ατόπημα να φέρει τον «Ύποπτο Κόσμο του Τουίν Πικς» στο σινεμά, του το έχουμε συγχωρέσει σε βαθμό αμνησίας, ο Μπανταλαμέντι όμως μεγαλουργεί ξανά:

To 1995 έρχεται η «Πόλη των Χαμένων Παιδιών» των Ζενέ-Καρό, ο Μπανταλαμέντι είναι εκεί, σε ένα υπέροχο score από το οποίο διαλέγουμε (με πόνο) έναν θρηνητικό νανουρισματάκι φαντασμάτων και χαμένων παιδιών με την στυλιζαρισμένη θέρμη του Άντζελο στην ούγια:

To 1997 έρχεται η «Χαμένη Λεωφόρος», κράμα το soundtrack, ετερόκλητο πολύ, άλλοι το αγαπούν άλλοι αυτόνομα δεν το ακούν παρά σαν συλλογή (που είναι), ενδιάμεσα όμως ο Μπανταλαμέντι κάνει πράγματα όπως αυτό το έξοχα τιτλοφορημένο:

To 1999, λέει στον Λιντς πως ένα country score (που λες θα έγραφε ο Κλιντ Ίνστγουντ) το 'χει με ευκολία. Ούτε ο Λιντς μάλλον θα περίμενε αυτό το κόσμημα να προκύψει, κόσμημα που χαρίζει στο «Straight Story» την μουσική υπόκρουση μιας περιπατητικής ζεστασιάς ανοιχτών οριζόντων, λυκόφωτος, μακρινών βλεμμάτων και γυρέματος συγχώρεσης.

Παρακάμπτουμε κάμποσα (τον «Ιερό Καπνό» της Κάμπιον δεν τον έσωζε η μουσική, ας πούμε), αφήνουμε πίσω μας και την «Παραλία» του Μπόιλ, δεν είναι από τις μεγάλες στιγμές, δεν παρακάμπτουμε το «Mulholland Dr.» - αν και δεν είναι κορυφαία στιγμή του συνθέτη. Κι έτσι, το σύμπαν του Λιντς δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς την ρευστότητα και την υπορρέουσα μελαγχολία (στο track αυτό καθόλου υπορρέουσα, εντελώς κυρίαρχη) του Μπανταλαμέντι:

To 2002 η Νικόλ Γκαρσιά χρειάζεται ακριβώς αυτό για να μας μηνύσει το μυαλό του εξαιρετικού και εδώ Ντανιέλ Οτέϊγ:

Στους «Ατελείωτους Αρραβώνες» ο Ζενέ ξαναχρειάζεται την κλασσική ορχηστρικότητα, τον πλούσιο ήχο, την κρυμμένη λύπη, την πιθανότητα μιας ελπίδας. Ένα track-μάλαμα, σ' ένα από τα ωραιότερα έργα του συνθέτη:

Όπως όλοι γνωρίζουμε η κινηματογραφική μουσική έχει πάρει άγριο κατήφορο τα τελευταία χρόνια, όχι γιατί έχουν εκλείψει οι συνθέτες της, όσο γιατί η σκηνοθετική της χρήση πια ενταφιάζεται κάτω από ορυμαγδούς εφέ, ηχητικών σχεδιασμών, «ανάρμοστων» ταινιών (πώς να σκοράρεις μια μπουνιά υπερήρωα, ας πούμε) και οδηγίας για κατέβασμα της έντασής της στο συνολικό soundtrack.

Ακόμα πιο πολύ, έχει αλλάξει το ιδίωμα που απασχολεί το κυρίως ρεύμα, ο ρομαντισμός φερ' ειπείν που πρεσβεύει σε κοιτάσματα ο Μπανταλαμέντι δεν βρίσκει το ίδιο εύφορο έδαφος πλέον. Ας είναι. Οι μουσικές πάντοτε υπάρχουν, υπερίπτανται και κάποτε, στροβιλιζόμενες χορευτικά σαν σε ένα ορμητικό βαλσάκι, επανέρχονται. Οι μελωδίες, οι απόκοσμες μα τελικά τόσο εγκόσμιες παραγωγές, τα απέραντα ηχητικά τοπία κόσμων που ο Angelo μας ταξίδεψε δεν θα λησμονηθούν ποτέ. Οπότε au revoir, εκ βαθέων ευχαριστίες και θα συναντιόμαστε ανενόχλητα στις μουσικές και στα όνειρα.