Κόβεται τελικά η πειρατεία; - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
11:13
16/11

Κόβεται τελικά η πειρατεία;

To «κόψιμο του Pirate Bay», οι άμεσες απαντήσεις, ο ρόλος διανομέων, αιθουσών, ψηφιακών παρόχων. Η μεγάλη συζήτηση περί δικαιωμάτων και ελευθεριών στο internet γίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ. 

Από τον Τάσο Μελεμενίδη

Η είδηση εμφανίστηκε πριν από λίγες μέρες και προκάλεσε από αδιαφορία ως πανικό, ανάλογα με τις τεχνικές γνώσεις του καθενός. Η Επιτροπή για την Διαδικτυακή Προσβολή της Πνευματικής Ιδιοκτησίας απαίτησε από τους ελληνικούς παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου να διακόψουν την πρόσβαση σε 38 domain names, ναυαρχίδα των οποίων ήταν το Pirate Bay το οποίο και μπήκε στους περισσότερους τίτλους της είδησης για να της δώσει έμφαση.

Η κίνηση μοιάζει να αποτελεί την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια από θεσμικό φορέα, καθώς από αυτήν θεωρητικά επηρεάζονται πολλά sites που προσφέρουν δωρεάν ταινίες (για κατέβασμα ή streaming) και δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο κυνήγι. Σε διάφορα γκρουπ στο Facebook που σχετίζονται με το σινεμά ανέβηκαν posts συνοδευόμενα από δακρύβρεχτα «τέλος, κρίμα, πάει» ως τα επιθετικά «αλήτες, δε θα σας περάσει», αλλά και τα πλέον ψύχραιμα τύπου «ηρεμήστε, τίποτα δεν αλλάζει». Και όπως πάντα, κάπου στη μέση βρίσκεται η αλήθεια.

Η διαδικτυακή πειρατεία, με τη μορφή που την ξέρουμε σήμερα, υπάρχει εδώ και μια δεκαπενταετία περίπου για τον απλούστατο λόγο ότι η κινηματογραφική διανομή προσαρμόζεται αμήχανα στην ψηφιακή εποχή με την ταχύτητα του ήχου, την ίδια ώρα που η τεχνολογία τρέχει με την ταχύτητα του φωτός. Όσο και αν η πρώτη είχε ως δυνατότερο βατήρα το ηθικό κομμάτι του θέματος, η απόσταση είναι τόσο μεγάλη που δεν μπορεί να καλυφθεί. Τη στιγμή που σήμερα μια πληροφορία από την άλλη άκρη του κόσμου φτάνει σε εμάς στιγμιαία και ο κινηματογράφος έχει να αντιμετωπίσει καινούριες μορφές ψυχαγωγίας – που δεν περιλαμβάνουν καν την τηλεόραση – η διανομή των ταινιών εξακολουθεί να γίνεται αργά, την ίδια ώρα μάλιστα που αυτές πληθαίνουν και δίνουν την εντύπωση στο κοινό πως μοιάζουν ολοένα και πιο αναλώσιμες, ακόμη και οι ακριβότερες του κόσμου.




Περιορίζοντας το πρόβλημα στη χώρα μας, αυτή παραμένει ως σήμερα άμεσα εξαρτώμενη από τους προγραμματισμούς του εξωτερικού. Βγαίνει μια ταινία σε DVD ή για streaming στις ΗΠΑ ή άλλου; Την επόμενη μέρα βρίσκεται εκεί έξω. Τη μεθεπόμενη έχει και ελληνικούς υπότιτλους, κι ας φωνάζει όσο θέλει ο διανομέας. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τις σειρές, όπου εκεί η πειρατεία δημιούργησε και την τάση του binge watching που τόσο θεαματικά πουλά σήμερα το Netflix. Η πρόσφορα αυτού του προϊόντος τόσο γρήγορα και οργανωμένα (και φυσικά, δωρεάν) διέλυσε από την αρχή κάθε ηθικό φραγμό, καθώς μια γενιά που έμαθε να δίνει χρόνο και χρήμα για να ψάχνει φιλμ τα έβλεπε όλα στο πιάτο της και μάλιστα χωρίς ποιοτικές εκπτώσεις – δεν μιλάμε για τις προβολές από κάμερα. 

Ερχόμενοι στο σήμερα, το να διαβάζεις σε τίτλο πως «η κυβέρνηση κλείνει το Pirate Bay» μοιάζει ετεροχρονισμένο. Καταρχήν, η πειρατεία εξελίχθηκε φτιάχνοντας ολόκληρες πλατφόρμες που κάνουν τα πάντα για σένα, δεν έμεινε στο Pirate Bay. Δεύτερον, η απαγόρευση εισόδου σε ένα site είναι μια απόφαση με πολλά παράθυρα, καθώς υπάρχουν δεκάδες proxy που μπορούν να αλλάξουν την κατάσταση, μετονομασίες ιστοσελίδων, αλλαγές servers, DNS κτλ. Εννοώ ότι για όποιον θέλει να κατεβάζει ταινίες, λύσεις υπάρχουν. Το θέμα είναι για πόσο, και πόσο εφικτές θα είναι στον (ας τον πούμε) μέσο χρήστη.

Εκεί βρίσκεται το μεγάλο παιχνίδι των νόμιμων διανομέων ταινιών, είτε σε αίθουσες ή ψηφιακά, με τους δεύτερους να φαίνεται πλέον πως μπορούν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Εξηγούμαι: τα τελευταία χρόνια, όλες οι μεγάλες τηλεφωνικές εταιρίες της χώρας μας επενδύουν περισσότερα χρήματα σε αυτό που αρχικά ονομάστηκε «ψηφιακό video-club», ουσιαστικά σε πλατφόρμες δηλαδή που λειτουργούν συμπληρωματικά στο ψηφιακό πακέτο που προσφέρουν. Πέραν λοιπόν του live προγράμματος, πακετάρουν τις ταινίες που παίζουν για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα δίνοντας την ευκαιρία στον συνδρομητή τους να τις δει όποτε θέλει. Οι πάροχοι μάλιστα,  αποτελούν και το ισχυρό μέρος μιας αλυσίδας αγορών ταινιών που ξεκινούν από ξένα φεστιβάλ και καταλήγουν στις τηλεοράσεις, αφού πρώτα περάσουν από τις κινηματογραφικές αίθουσες χωρίς να τις δει σχεδόν κανείς, μια αναχρονιστική και «εγκληματική» κίνηση των κινηματογραφικών εταιριών διανομής προς τις αίθουσες, με σκοπό την καλύτερη πώληση των ταινιών ψηφιακά. 

Το συμπέρασμα αυτού είναι πως οι πάροχοι πλέον ξοδεύουν πολλά στη διανομή ταινιών για να αφήσουν την πειρατεία ατιμώρητη, αφού κρατούν τη μερίδα του λέοντος στη διανομή περιεχομένου και internet. Αργά ή γρήγορα θα δράσουν ομαδικά, χωρίς να περιμένουν την όποια κυβέρνηση και τις επιτροπές να «κλείσουν το Pirate Bay», ακόμη και χωρίς πλέον να θεωρούν ταμπού και την προσωρινή τιμωρία του τελικού χρήστη. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη δεν είναι κάτι σκόρπιο που αφορά μόνο το κομμάτι της ψυχαγωγίας, αλλά μέρος ενός γενικότερου ξεκαθαρίσματος που διαφαίνεται πως έρχεται στο διαδίκτυο μέσα στα επόμενα χρόνια και αφορά πρωτίστως τα ΜΜΕ και τη δωρεάν πληροφορία. Το debate και η φασαρία γύρω από το net neutrality, της απαγόρευσης δηλαδή προς τους παρόχους internet να επιλέγουν τί θα φτάνει σε εμάς ταχύτερα και τί όχι, γίνεται όλο και μεγαλύτερη με τους υπέρμαχους της κατάργησής του να υποστηρίζουν ότι η πολλή δημοκρατία στο διαδίκτυο βλάπτει και πρέπει πια να τηρηθούν αυστηροί κανόνες σκληρής αγοράς και ανταγωνισμού. 



Υπάρχει δυστυχώς μια αλήθεια πίσω από αυτό. Ένας άνθρωπος που περνά τη μέρα του διαβάζοντας δωρεάν νέα και βλέποντας δωρεάν ταινίες γίνεται αυτομάτως το επιχείρημα όσων βλέπουν κυνικά και υπογραμμίζουν το αδύνατον, πως δηλαδή ακριβή παραγωγή προϊόντος  που φτάνει στον τελικό χρήστη χωρίς κόστος δεν υπάρχει.  Αν θέλουμε λοιπόν ουδέτερα διανεμημένο internet, αξιόπιστα μέσα και σοβαρή ψυχαγωγία πρέπει να φροντίσουμε και με τον οβολό μας γι’ αυτό. Αντιστοίχως, όποιος θέλει καλά blockbusters πρέπει να τα βλέπει στο σινεμά ή όποιος θέλει ποικιλία και art-house ταινίες θα πρέπει να στηρίζει τις ανάλογες αίθουσες. Αντιστοίχως και στο σπίτι, το Netflix, που μπορείς να το χλευάσεις για δεκάδες λόγους, έκανε κάτι χρήσιμο με την παγκόσμια εξάπλωσή του, που έφερε και την εμφάνιση στη χώρα μας. Έμαθε σε μια νέα γενιά πως πρέπει στο τέλος του μήνα να δώσει ένα αντίτιμο αν θέλει να βλέπει ποικιλία ταινιών/σειρών με το πάτημα ενός κουμπιού. Ακόμη και αν το κάνουν πολλοί επειδή είναι απλά trendy (αν και δυστυχώς, στη συγκεκριμένη περίπτωση προσφέρει ως επί το πλείστον κακό περιεχόμενο), εκπαιδεύει το μεγάλο κοινό προς μια κατεύθυνση που μοιάζει μοναδική για το όποιο μέλλον της βιομηχανίας. Αν το κατέβασμα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο και το streaming ολοένα και απλούστερο ή φθηνότερο, αργά ή γρήγορα η μεγάλη μάζα θα κινηθεί προς το δεύτερο.

Έτσι, για να ξαναγυρίσουμε στην αρχή, υπάρχει τελική απάντηση στο ερώτημα του τίτλου; Η πειρατεία δεν κόβεται επειδή το λέει μια επιτροπή, αλλά περιορίζεται σε ένα μικρό κύκλωμα ανθρώπων που πάντα θα μπορούν να παρακάμπτουν τις παγίδες μιας σοβαρής επίβλεψης. Δεν συμβαίνει πρώτη φορά τώρα,  τη δεκαετία του 80, το ότι «το λέει ο νόμος» δεν θα εμπόδιζε έναν άνθρωπο με 2 συσκευές video στο σπίτι του να αντιγράφει VHS και να τις δίνει στους φίλους του. Η τεχνολογία μετέτρεψε αυτή τη συνήθεια σε μια γιγαντιαία παραοικονομία (και όχι σε μια αλτρουιστική διανομή πολιτιστικού προϊόντος, όπως αφελώς αναφέρουν πολλοί, καθώς αυτό παραμένει ένα πολύ μικρό ποσοστό μιας μεγάλης εικόνας) και οι μηχανισμοί της διανομής ακόμη ψάχνουν τη λύση. 

Προσοχή όμως! Ακόμη και αν αύριο κοπούν τα πάντα, δε θα ζήσουν αυτομάτως μέρες δόξας οι κινηματογράφοι και τα παραδοσιακά video clubs. Οι συνήθειες του κοινού άλλαξαν και η οικονομία της χώρας μας ακόμη ψάχνει την ανάπτυξη, οπότε οι πρώτοι πρέπει πάντα να ενδιαφέρονται για την ποιότητα όσων προβάλουν, και τα δεύτερα θα πρέπει να αντιληφθούν τί ρόλο μπορούν να έχουν στην εποχή των υπερ-ταχυτήτων. Με λίγα λόγια, όλοι δεν θα είναι χαρούμενοι, παρά μόνο όσοι προσαρμόζονται.