Κινηματογραφικά Πάθη: Το κινηματογραφικό θαύμα και «Ο Χιτών»

Σε αντίθεση με το μειωμένο ενδιαφέρον που υπάρχει σήμερα, τα θρησκευτικά έπη πέρασαν μια μεγάλη περίοδο ακμής και ήταν ουσιαστικά ένα βασικό θέμα των blockbusters μιας παλιότερης εποχής. Η πρώτη περίοδος υπερπαραγωγών ήταν στην εποχή του βωβού κινηματογράφου τη δεκαετία του 20 και η δεύτερη, και πιο γνωστή ως σήμερα, ήταν η δεκαετία του 50, όταν το Χόλιγουντ ξανάπιανε τη Βίβλο και ξόδεψε πολλά λεφτά για να την μεταφέρει στην οθόνη.

Ως μεγάλες παραγωγές που προσέλκυαν πολύ κόσμο στις αίθουσες, οι θρησκευτικές ταινίες πολλές φορές πρωτοπορούσαν ως προς τις τεχνικές τους δυνατότητες. Ήταν πολύ πιθανό δηλαδή μια τεχνολογική καινοτομία της εποχής να λανσαριστεί μέσα από ένα τέτοιου είδους φιλμ που θα ήταν προσβάσιμο για όλο τον κόσμο και θα μπορούσε να δοκιμαστεί το αν και κατά πόσο μπορεί να υπάρξει δημοφιλές. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση καινοτομίας συνέβη στην ταινία «Ο Χιτών» (1953) της 20th Century Fox, μια από τις καλύτερες ως την εποχή μας ταινίες που με κάποιο τρόπο σχετίζονται με τον Χριστό.

Η ταινία έχει ως ήρωα τον Μάρκελλο, έναν Ρωμαίο εκατόνταρχο (Ρίτσαρντ Μπέρτον) που από μια κόντρα εξουσίας μετατίθεται στην Ιερουσαλήμ και είναι αυτός που εποπτεύει τελικά την σταύρωση του Χριστού. Μόλις αυτή τελειώσει, φορά για λίγο τον ιερό χιτώνα που φορούσε ο Ιησούς κατά τη διάρκεια της σταύρωσης και αμέσως διακατέχεται από ένα αίσθημα ενοχής που τον αλλάζει σαν άνθρωπο. Το ίδιο συμβαίνει και σε έναν πρώην σκλάβο του, τον Δημήτριο, ο οποίος υπήρξε ήρωας της συνέχειας της ταινίας, έναν χρόνο αργότερα. 

Ο «Χιτών» έχει τη λογική που είχε και αργότερα ο «Μπεν Χουρ». Διαδραματίζεται στα χρόνια του Χριστού, τον ενσωματώνει μέσα στην πλοκή χωρίς να είναι μια ταινία για τη ζωή και τον θάνατό του, και ασχολείται με την επιρροή του σε έναν άλλο κεντρικό ήρωα. Το πρωτογενές υλικό της είναι ένα μυθιστόρημα που γράφτηκε 10 χρόνια νωρίτερα και εμπνέεται φυσικά και αυτό από τα βιβλικά γεγονότα. 

Ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο η ταινία είναι μέρος της κινηματογραφικής ιστορία ως σήμερα; Ήταν το πρώτο φιλμ όπου δοκιμάστηκε η τεχνική του Σινεμασκόπ, η οποία άλλαζε τις γνωστές ως τότε διαστάσεις της εικόνας και μεγάλωνε κατά πολύ τον χώρο δράσης. Το σινεμά στις αρχές του 50 είχε να αντιμετωπίσει έναν νέο εχθρό που λεγόταν τηλεόραση η οποία έμπαινε σιγά σιγά μέσα στα σπίτια των περισσότερων Αμερικανών. Η πρώτη αντίδραση της βιομηχανίας ήταν το 3D, που με τα ειδικά γυαλιά έφερνε πιο κοντά στα μάτια των θεατών τη δράση, όμως ήταν σαφές πως κάτι τέτοιο θα ξεφούσκωνε γρήγορα. Το Σινεμασκόπ μεγάλωνε κατά πολύ το κινηματογραφικό κάδρο αφού από το 1.33:1 που ήταν το σύνηθες, πήγαινε στο εξωπραγματικό για τότε 2.20:1 όσο ήταν τελικά το κάδρο της ταινίας. Αργότερα, το κάδρο μεγάλωσε ακόμη περισσότερο, σήμερα το σύνηθες αναμορφικό κάδρο είναι στο 2.35:1, ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν την ταινία έφτασε και το 2.60:1.

Η ταινία διαφημίστηκε σε όλη τη χώρα ως το «μοντέρνο θαύμα που μπορείτε να δείτε χωρίς γυαλιά» με τον υπαινιγμό να πηγαίνει προς το 3D. Πάρα πολλές αίθουσες χρηματοδοτήθηκαν για να μπορούν να προβάλλουν την ταινία με αυτό τον τρόπο, ενώ για όσες αρνήθηκαν την νέα τεχνική, φτιάχτηκαν κόπιες με το παραδοσιακό κάδρο. Μέχρι το επόμενο έτος πάντως, σχεδόν όλες οι χώρες του δυτικού κόσμου είχαν αίθουσες που μπορούσαν να παίξουν Σινεμασκόπ, δείγμα πως η νέα τεχνική είχε πετύχει, κάτι φυσικά που απέδειξε και η ιστορία, αφού το κάδρο εδραιώθηκε με τα χρόνια.