10:29
10/11

Ένιο Μορικόνε: Τα 20 soundtracks που πρέπει να ακούσεις

Το άρθρο δημοσιεύεται με αφορμή την επέτειο γενεθλίων του Ένιο Μορικόνε (10 Νοεμβρίου 1928).

Υπάρχει περίπτωση στην ερώτηση «ποιος είναι ο αγαπημένος σας συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής;» να μην απαντούσατε «ο Ένιο Μορικόνε». Και η εξήγηση είναι απλή, ο Μορικόνε είχε ήδη δεδομένη θέση στο πάνθεον των κλασικών. Ήταν ο Μότσαρτ, ο Μπαχ, ο Μπετόβεν του σελιλόιντ.

Ήταν.

Και θα παραμένει.

Ο χαμός ενός θρύλου τέτοιας εμβέλειας, κοστίζει σε όλους όσους αγαπήσαμε την μεγάλη οθόνη και μέσα από τη μουσική των εικόνων της. Ο Μορικόνε αποτελεί άλλωστε ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαιά της κινηματογραφικής μουσικής και κάθε νότα του ηχεί βαρυσήμαντα σε όποια εικόνα είχε την τύχη να τη συνοδεύσει. Συνθέτης, ενορχηστρωτής, μαέστρος και πρώην τρομπετίστας, έγραψε μουσική για περισσότερες από 500 ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, πειραματιζόμενος με ποικίλλα είδη γραφής, διατηρώντας όμως ανέπαφη την αφηγηματική του ποιότητα.

Πολύπλευρος, παραγωγικός και επιδραστικός, υπήρξε ενορχηστρωτής για την RCA, δούλεψε μαζί  με τον Τσετ Μπέικερ και τον Πολ Άνκα, έγινε παγκοσμίως γνωστός από τις συνεργασίες του με τον Σέρτζιο Λεόνε, ενώ στο παλμαρέ του συναντάς τα ονόματα των Αρτζέντο, Κάρπεντερ, Ντε Πάλμα, Πολάνσκι, Μάλικ, Ίστγουντ, Παζολίνι, Μπερτολούτσι, Τορνατόρε, Αλμοδόβαρ, Ταραντίνο. 

Στο άρθρο Ένιο Μορικόνε (1928-2020): Ο μελωδός του σινεμά και των ονείρων μας δεν μένει πια εδώ, η ραφινάτη γραφή του συναδέλφου Ηλία Δημόπουλου αποχαιρετά τον μεγάλο μουσικό, εδώ μπορείτε να διαβάσετε (και κυρίως) να ακούσετε μία επιλογή από 20 αγαπημένα soundtracks που αποφασίσαμε από κοινού.

Ο Ένιο Μορικόνε θα είναι πάντα ένα play μακριά. Κι αυτό είναι ανακουφιστικό. Καλή ακρόαση. Πάνος Γκένας

«Ένα Πιστόλι για τον Ρίνγκο» (1965) του Ντούτσιο Τεσάρι

Από την χρυσή εποχή του σπαγγέτι. Που πήρε την λυρική στόφα της, και καθορίστηκε συνολικά, από τον Ένιο. Με μουσικές σαν αυτή - κόσμημα τανιών είδους που αγαπάμε. Η.Δ.

«Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος» (1966) του Σέρτζιο Λεόνε

Περισσότερο συν-σκηνοθέτης παρά συνθέτης, εδώ ο Μορικόνε «οπλοφορεί» με την μπαγκέτα του και ορίζει τον ήχο ενός ολόκληρου είδους. Η Έκσταση της καθάριας έμπνευσης που μετουσιώνει σε χρυσό την κινηματογραφική εμπειρία. Π.Γκ.

«Η Μάχη του Αλγερίου» (1966) του Τζίλο Ποντεκόρβο

Ο Ένιο Μορικόνε κατανοεί τον υπερρεαλιστικό τόνο της ταινίας και συνοδεύει το επιδραστικό επίτευγμα του Τζίλο Ποντεκόρβο με ένα ηχητικό τοπίο μιλιταριστικής κρουστωδίας που άγεται από τον ήχο των πνευστών. Η μουσική του δίνει συνταρακτικό παλμό στην επί της οθόνης επανάσταση. Π.Γκ.

«Κάποτε στη Δύση» (1968) του Σέρτζιο Λεόνε

Τα εξαίσια φωνητικά της Έντα Ντελ’ Όρσο, η υπηρέτηση και ταυτόχρονα η υπονόμευση των κανόνων, τα αριστουργηματικά λάιτ μοτίφ των χαρακτήρων, συνθέτουν το ηχητικό ανάλογο της Άγριας Δύσης, το απαύγασμα της συνεργασίας Λεόνε-Μορικόνε και ένα από τα κορυφαία σάουντρακ όλων των εποχών. Π.Γκ.

«Η Συμμορία των Σικελών» (Le Clan de Siceliens, 1969) του Ανρί Βερνέιγ

Συνάντηση Γκαμπέν, Ντελόν, Βεντούρα, σκηνοθεσία αρμοδίου στιλίστα Ανρί Βερνέιγ, γκανγκστερικό γαλλικής κοπής, ευρωπαϊκού αέρα, κλάσεως απροσμέτρητης. Κι αυτό το θέμα να το περνά στην αιωνιότητα...Η.Δ.

«Maddalena» (1971) του Γέρζι Καβαλέροβιτς

Τι να γράψεις για το soundtrack που περιλαμβάνει δυο από τις πιο εμβληματικές, διαυγείς μελωδίες της καριέρας του Ένιο Μορικόνε, τα «Come Maddalena» και - βασικά - το «Chi Mai» (θέμα που ακούγεται και στον «Επαγγελματία» με τον Μπελμοντό); Μπορεί να μην έχετε δει την ταινία του Γέρζι Καβαλέροβιτς, το σίγουρο είναι όμως πως την έχετε σιγομουρμουρήσει. Π.Γκ.

«D' Amore si Muore» (1972) του Κάρλο Καρούντσιο

Άγνωστο δράμα με την Σιλβάνα Μαγκάνο. Με ένα μουσικό θέμα να το υπερβαίνει 1000 φορές κάνοντάς σε να διερωτάσαι τι θα συνέβαινε με αυτή τη μουσική σε μια μεγάλη ταινία. Δεν πειράζει, ο Ένιο το υπηρέτησε σε τέτοια εντέλεια που τελικά κέρδισε και την ανάμνησή του. Η.Δ.

«120 Μέρες στα Σόδομα» (1975) του Πιερ Πάολο Παζολίνι

Η αντι-φασιστική πολιτική ανάγνωση του Παζολίνι πάνω στο «Σαλό» του Ντε Σαντ, βρίσκει τον Μορικόνε σε μία ευάρμοστη πνιγηρή μουσική κατάθεση που διαπλέκει κλασική και τζαζ, κάνοντας έτσι ακόμα πιο απεχθή την επί της οθόνης λεκτική και σωματική βαρβαρότητα. Π. Γκ.

«Corleone» (1978) του Πασκουάλε Σκουιτιέρι

Κλασικού μαφιόζικου θέματος δράμα χαρακτήρων με δυο φίλους που μεγαλώνουν εντελώς διαφορετικά στην μαφιόζικη Σικελία του '50. Ο Ένιο επιχειρεί στο γεωγραφικό έδαφος του Νίνο Ρότα. Ευτυχεί και πάλι. Η.Δ.

«Μέρες Ευτυχίας» (1978) του Τέρενς Μάλικ

Μουσική σχεδόν ιμπρεσιονιστική, με ηχοχρώματα που αναδεικνύουν το φυσικό τοπίο που συλλαμβάνει η κάμερα του Μάλικ και σχολιάζουν τον λυρισμό της πλοκής, το «Μέρες Ευτυχίας» είναι μία σαφή απόδειξη πως η μελωδική «παλέτα» του Μορικόνε ήταν ανεξάντλητη. Π.Γκ.

«Η Απειλή» (1982) του Τζον Κάρπεντερ

Μπορεί η μουσική του Μορικόνε να μην χρησιμοποιήθηκε ολότελα στην ταινία (το έργο του όμως έχει κυκλοφορήσει ολόκληρο), το βασικό θέμα όμως του «The Thing» είναι ένα πάντρεμα της ευρωπαϊκής αισθητικής του συνθέτη με την synthesizer προτροπή του Κάρπεντερ, ένας αξιοσημείωτος απότοκος διαλόγου δυο μαέστρων. Π.Γκ.

«Ο Περιθωριακός» (Le Marginal, 1983) του Ζακ Ντερέ

Γεννημένος με την μελωδία στο αίμα. Αλλά και δεξιοτέχνης με μια μουσικότητα υπέρχειλη. Το μπάσο ανατριχιάζει, η ορχήστρα κουβεντιάζει μαζί του, το λυρικό θέμα στο κλαρινέτο συγκινεί, το μοτίβο σφραγίζει εξακολουθητικά μια (ακόμα) δεκαετία που του ανήκει. Η.Δ.

«Κάποτε στην Αμερική» (1984) του Σέρτζιο Λεόνε

Τελευταία συνεργασία με τον Σέρτζιο Λεόνε, μία θλιμμένη μελωδική ανάμνηση των χαμένων ονείρων. Σε ένα soundtrack με πληθώρα κομματιών που χαράσσονται στο θυμικό της ψυχής, το «Κάποτε στην Αμερική» ηχεί πλήρες, μελαγχολικό, αδιατάρακτο και ουσιωδώς νοσταλγικό. Π.Γκ.

«Η Αποστολή» (1986) του Ρόλαντ Τζοφέ

Μια κινηματογραφική σπουδή στη θρησκεία και στον ιμπεριαλισμό γίνεται από τον Ένιο Μορικόνε μια μουσική σκέπη βαρύτονου, τεταμένου λυρισμού. Το θρόισμα του αυλού του Πάνα, η εκφραστική μελωδικότητα, τα απόκοσμα χορωδιακά εμβατήρια ηχούν αντιστικτικά με τις εικόνες, ενώ οι ισπανικές κιθάρες, οι ψαλμωδίες, τα παραδοσιακά κρουστά δημιουργούν το μουσικό μωσαϊκό της πολιτιστικής σύγκρουσης. Π.Γκ.

«Οι Αδιάφθοροι» (1987) του Μπράιαν Ντε Πάλμα

Συγκοπτόμενοι ρυθμοί ακριβείας και μουσικά θέματα που προσφέρουν αφόρητη ένταση, ντύνουν τους «Αδιάφθορους» του Ντε Πάλμα με υποδόρια ειρωνεία. Δικαίως ένα από τα πιο δημοφιλή σάουντρακ του συνθέτη. Π.Γκ.

«Frantic» (1988) του Ρομάν Πολάνσκι

Η μελαγχολία ενός αποχαιρετισμού σ' ένα γκρίζο, εχθρικό Παρίσι. Ένας δίσκος που πάντρεψε την ποπ ευαισθησία μιας δεκαετίας που ολοκληρωνόταν, με την μελωδική φλέβα του Ένιο που δεν θα πάψει ποτέ να χτυπά. Η.Δ.

«Hamlet» (1990) του Φρανκ Τζεφιρέλι

Αριστούργημα, δυστυχώς παραγνωρισμένο. Μεταξύ άλλων τόπος συνάντησης ενός προκλητικού ταλέντου στο μουσικό θέμα, με την ενορχηστρωτική ιδιοφυία αλλά και τις ατονικές περιπλανήσεις. Έγχρωμη μουσική, περιπετειώδης, υπέροχη στιγμή. Η.Δ.

«Bugsy» (1991) του Μπάρι Λέβινσον

Μαέστρο εν μέσω προπολεμικής jazz και λυρικών χρωματισμών που παίρνουν σκυτάλη από τους «Αδιάφθορους» και φτάνουν σε ύψη εξυμνήσεων τραγικού έρωτα. Η.Δ.

«Ένας Μεγάλος Έρωτας» (Love Affair, 1994) του Γκλεν Γκόρντον Κάρον

Αρκεί αυτή η σκηνή - δυστυχώς εδώ όχι στην αρμόζουσα ποιότητα. Πηγαίνετε στο έργο προς (πολλοστή) απόδειξη του ότι αυτός ο άνθρωπος γεννήθηκε να οδηγεί έργα στην Άβαλον των φιλοδοξιών τους. Η.Δ.

«Απλή Διατύπωση» (1994) του Τζουζέπε Τορνατόρε

Πολλά του «καταλογίζεις», μεταξύ αυτών ότι εδώ βρήκε την έννοια του λυρικού σασπένς. Ο Τορνατόρε είναι πια λειψός χωρίς την υπογραφή του Μορικόνε. Η.Δ.