Essential Cinema #73: «Να Είσαι Εκεί Κύριε Τσανς» (1979) του Χαλ Άσμπι

Επιστέγασμα της κριτικής που άσκησε στην αμερικανική κοινωνία και τις βάσεις της μέσα στα 70ς ο Χαλ Ασμπι («Χάρολντ και Μοντ», «Shampoo»), η μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου που έγραψε ο Γέρζι Κοζίνσκι το 1970 είναι ο δικός του «Φόρεστ Γκαμπ», χρόνια πριν από αυτόν του Ρόμπερτ Ζεμέκις. Στο «Να Είσαι Εκεί Κύριε Τσανς» (όπως ονομάστηκε στα ελληνικά η ταινία), ο ήρωας είναι ένας μεσήλικας και αγαθός κηπουρός, ολομόναχος στη ζωή και χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο, πέρα από όσα του μαθαίνει η τηλεόραση, ο οποίος έχει ως μοναδικό του καθήκον και σκοπό να περιποιείται καθημερινά το ηλικιωμένο αφεντικό του.

Όταν εκείνο εγκαταλείπει τη ζωή, ο Τσανς αναγκάζεται να εγκαταλείψει για πρώτη ουσιαστική φορά την ασφάλεια του σπιτιού στο οποίο όλα αυτά τα χρόνια κατοικούσε. Η τυχαία συνάντησή του με έναν ετοιμοθάνατο, βαθύπλουτο και με ισχυρή πολιτική επιρροή άνδρα και τη σύζυγό του θα σταθεί η αιτία να παρερμηνευθούν οι πολύ απλές του σκέψεις για την κηπουρική, το μοναδικό πράγμα το οποίο γνωρίζει να κάνει δηλαδή, και να παρεξηγηθούν ως βαθυστόχαστες πολιτικές απόψεις.

Ο σκηνοθέτης Χαλ Άσμπι με τον πρωταγωνιστή Πίτερ Σέλερς

Ο Άσμπι χρησιμοποιεί τον Τσανς για να γελοιοποιήσει την αφρόκρεμα της πολιτικής ζωής των ΗΠΑ

Σε αντίθεση με τον Ζεμέκις, που μέλημά του ήταν να εξυμνήσει την πορεία του ήρωά του μέσα στη ζούγκλα των αμερικανικών δεκαετιών του '60 και του '70, ο Άσμπι χρησιμοποιεί τον Τσανς για να γελοιοποιήσει την αφρόκρεμα της πολιτικής ζωής των ΗΠΑ, από ισχυρούς επιχειρηματίες και συμβούλους μέχρι και τον ίδιο τον Πρόεδρο της χώρας. Όλοι τους είναι επηρεασμένοι από ένα καθημερινό παιχνίδι θεάτρου που συμβαίνει στις μεταξύ τους συναντήσεις με αποτέλεσμα να αδυνατούν να προσέξουν τα προφανή όταν γνωρίζουν έναν νέο «παίκτη», θεωρώντας πως κι εκείνος με τη σειρά του είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που δείχνει. Η θριαμβευτική άνοδος του Τσανς δηλαδή, μέσα σε λίγες μόλις ημέρες, δεν είναι μια στοχευμένη προσωπική νίκη άλλα ένα Βατερλό των υπολοίπων ανθρώπων και μέσων που ασκούν εξουσία και διαμορφώνουν ιδέες.

Ο Πίτερ Σέλερς έψαχνε για χρόνια έναν «σοβαρότερο» ρόλο που θα αποδείκνυε πως μπορεί να κάνει και άλλα πράγματα πέρα από τις απολαυστικές μεταμφιέσεις του επιθεωρητή Κλουζό στη σειρά κωμικών περιπετειών του «Ροζ Πάνθηρα» και έδωσε στον Τσανς μια ισορροπημένη μα και περιπαικτική όψη, αφού η καθαρότητα του βλέμματός του και η συμπάθεια που αυτή προκαλεί δίνει πολλές φορές τη θέση της σε ένα υπόγειο χιούμορ και την αμφιβολία για το αν τελικά ο ήρωας ξεγελά ακόμη και τον θεατή.

Ήταν η τρίτη και τελευταία του ευκαιρία να κερδίσει Όσκαρ (το έχασε από τον Ντάστιν Χόφμαν για το «Κράμερ Εναντίον Κράμερ»), αλλά και η τελευταία του μεγάλη στιγμή στον κινηματογράφο, λίγους μήνες πριν από τον πρόωρο θάνατό του, το 1980. Η τελική, άκρως ποιητική σκηνή της ταινίας με τον ίδιο να μοιάζει με μια αγγελική φιγούρα που ήρθε από άλλο κόσμο για να μας προσφέρει λίγη από τη γαλήνη του και να χάνεται στον ορίζοντα, περπατώντας εκεί που οι άλλοι θα βούλιαζαν, την ώρα μάλιστα που σε voice over μαθαίνουμε ότι ο ήρωας αποτελεί τη μόνη λύση για το μέλλον της χώρας, είναι ένας ιδανικός τρόπος να θυμόμαστε τον Βρετανό ηθοποιό και το πολύπλευρο ταλέντο του, που μας το χάρισε μέχρι να αποχωρήσει κι αυτός από τα εγκόσμια.

BEING THERE
Ηνωμένες Πολιτείες, 1979
Σκηνοθεσία: Χαλ Άσμπι Σενάριο: Γέρζι Κοζίνσκι Φωτογραφία: Κέιλεμπ Ντεσανέλ Μουσική: Τζόνι Μάντελ Πρωταγωνιστούν: Πίτερ Σέλερς, Μέλβιν Ντάγκλας, Σίρλεϊ Μακ Λέιν, Τζακ Γουόρντεν, Ρόμπερτ Ντάισαρτ Διάρκεια: 130΄