Essential Cinema #28: «I Know Where I’m Going!» (1945) του Μάικλ Πάουελ - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
17:06
7/12

Essential Cinema #28: «I Know Where I’m Going!» (1945) του Μάικλ Πάουελ

Τo cinemagazine συγκεντρώνει μερικές από τις κορυφαίες ταινίες που έγιναν ποτέ και γράφει αναλυτικά γι’ αυτές. 

Από τον Λουκά Κατσίκα

Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά πού πηγαίνει σε αυτή την ζωή. Αυτό δεν αποτελεί, ασφαλώς, καμιά σπουδαία φιλοσοφία. Απλώς το να κάνεις σχέδια μοιάζει ανώφελο και αστείο σε μια πραγματικότητα που ευνοεί συνεχώς το απρόοπτο σε βάρος του προμελετημένου και του προσδοκώμενου. Η ηρωίδα της ταινίας πιστεύει ότι γνωρίζει πολύ καλά πού πηγαίνει. Ο σκοπός της είναι να εγκαταλείψει την Βόρεια Αγγλία και τον ξέφρενο εργένικο βίο στον οποίο αφιερωνόταν μέχρι πρότινος για να κατευθυνθεί στις σκοτσέζικες ακτές και στην υπόσχεση ενός γάμου. Ένα πλοιάριο περιμένει να την μεταφέρει σε έναν ιδιωτικό νησί όπου κατοικεί ο μέλλοντας σύζυγός της, ένας αρκετά μεγαλύτερός της σε ηλικία και ζάμπλουτος βιομήχανος.

Ραγδαία επιδείνωση του καιρού και πυκνή ομίχλη εμποδίζουν οποιοδήποτε καραβάκι να σηκώσει άγκυρα, πράγμα που οδηγεί την Τζόαν να ζητήσει καταφύγιο σε ένα ανεμοδαρμένο χωριουδάκι κοντά στην ακτή, περιμένοντας τη στιγμή που ο διαολεμένος αέρας θα κοπάσει και θα της επιτρέψει να συνεχίσει το ταξίδι της. Μόνο που, στην διάρκεια της εκεί παραμονής της, η ηρωίδα θα γνωρίσει και σταδιακά θα ερωτευτεί έναν ήρεμο αξιωματικό του ναυτικού, κομμάτι κι αυτός ενός γοητευτικού κόσμου που παρέμενε μέχρι πρότινος παντελώς άγνωστος στην ηρωίδα και ο οποίος τώρα μόλις της αποκαλύπτεται. Βυθίζοντάς την για πάντα μέσα του.

Ένα παθιασμένο φιλμ που προσκαλούσε το μουδιασμένο από τον απόηχο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κοινό να ξαναβρεί την χαμένη του ικανότητα να ονειρεύεται και να την βάλει πάλι σε εφαρμογή.

Όπως το ωραιότατο ειδύλλιο που πρωταγωνιστεί στην καρδιά του «I Know Where I’ M Going!», έτσι και το ίδιο το φιλμ γεννήθηκε κυριολεκτικά από ένα ατύχημα. Πραγματοποιήθηκε εκτάκτως, όταν ο Μάικλ Πάουελ ενημερώθηκε ότι δεν υπήρχε διαθέσιμο το (απαραίτητο) τεχνικολόρ φιλμ που θα επέτρεπε σε εκείνον και τον σταθερό συνεργάτη του, Έμερικ Πρεσμπέργκερ, να γυρίσουν το προγραμματισμένο «Ζήτημα Ζωής Και Θανάτου». Θέλοντας να αξιοποιήσει δημιουργικά τον χρόνο του μέχρι να γίνει εφικτή η πραγματοποίηση εκείνης της φιλόδοξης ταινίας, ο σκηνοθέτης αποφάσισε να δώσει σάρκα και οστά σε μια παλιότερη ιδέα που είχε ο σεναριογράφος του, διαλέγοντας μάλιστα να την γυρίσει γρήγορα και φθηνά.

Όλα αυτά μέχρι την στιγμή που, αναζητώντας τοποθεσίες για τα γυρίσματα, ο Πάουελ πάτησε το πόδι του στις γραφικές περιοχές των δυτικών παραλίων της Σκωτίας. Η τραχιά, αδάμαστη ομορφιά του τοπίου, η αδιάκοπη, μυστηριακή προσκόλληση των ντόπιων στο παρελθόν και τις εθιμοτυπίες του τόπου τους και η επαφή του με τους θρύλους και τις προκαταλήψεις της περιοχής άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στον σκηνοθέτη. Τόσο έντονο, ώστε να τον πείσουν να δώσει στην αισθηματική ιστορία του μεγαλειώδεις και σχεδόν υπερφυσικές διαστάσεις. Μπερδεύοντας το ειδύλλιο ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα με μια παλιά, βαριά κατάρα και με τις απρόσμενες διαθέσεις των στοιχείων της φύσης.

Μπορεί να αποτελεί αδίκως μια από τις λιγότερο αναγνωρισμένες δημιουργίες του διδύμου των Πάουελ και Πρεσμπέργκερ, το «I Know Where I’m Going!» παραμένει, ωστόσο, ένα ιδιόρρυθμο και βαθιά γοητευτικό υβρίδιο ταινίας. Από τη μια μεριά αφηγείται την ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που πρέπει να φθάσουν σχεδόν μέχρι τον θάνατο για να αποφασίσουν ότι είναι καμωμένοι να μοιραστούν μαζί την ζωή. Από την άλλη παρακολουθεί την μύηση μιας γυναίκας σε ένα αναχρονιστικό, στοιχειωμένο περιβάλλον στο οποίο βασιλεύουν η πίστη στις παραδόσεις, η λατρεία των μύθων, η δεισιδαιμονία και όπου τον πρώτο λόγο δεν έχει ο άνθρωπος αλλά η μεγαλοπρεπής και ευμετάβλητη φύση. Ο ερχομός της Τζόαν στον παραθαλάσσιο οικισμό χρησιμεύει ως καταλύτης που θα την απελευθερώσει από το σύμπαν της λογικής και της προμελέτης για να την περάσει αμέσως μετά στην αχαρτογράφητη χώρα των ενστίκτων και των εντολών της καρδιάς.

Ο ερχομός της Τζόαν στον παραθαλάσσιο οικισμό θα την απελευθερώσει από το σύμπαν της λογικής και της προμελέτης για να την περάσει αμέσως μετά στην αχαρτογράφητη χώρα των ενστίκτων και των εντολών της καρδιάς.

Στον πυρήνα αυτής της απρόβλεπτης γεωγραφίας, η ηρωίδα θα γίνει αυτόπτης μάρτυς μιας θαυμαστής και άγραφης νομοτέλειας που ενθαρρύνει την άρνηση κάθε τάξης, κάθε υλισμού και αναπαύεται στον θερμό εναγκαλισμό της φαντασίας και του αγνώστου. Λοξοδρομώντας από το μονοπάτι που είχε χαράξει μεθοδικά για την ζωή της, η Τζόαν γίνεται ίσως η πρώτη μοντέρνα ηρωίδα του Αγγλικού μεταπολεμικού σινεμά. Σε πείσμα των περισσότερων γυναικείων πορτρέτων που σκιαγραφούσε μέχρι εκείνη την στιγμή η μεγάλη οθόνη, η Γουέντι Χίλερ υποδύεται εδώ ένα πεισματάρικο και ανεξάρτητο θηλυκό που διαλέγει να στηριχτεί στο πλευρό του άντρα όχι από ανάγκη, αλλά από καθαρή επιλογή και η οποία καταλήγει στο τέλος να πάρει την μοίρα οριστικά στα χέρια της και να πετύχει την αυτογνωσία.

Πλημμυρίζοντας την ταινία με έναν μυστικισμό που πηγάζει από το μαγευτικό σκηνικό των highlands, την ευλαβική συνεργία νερού, αέρα και γης, τις υπέροχες φωτοσκιάσεις του ασπρόμαυρου φιλμ, ο Πάουελ παίρνει τον πηλό μιας ρομαντικής ιστορίας και τον πλάθει σε ένα υποβλητικό παραμύθι το οποίο παρασέρνει ο βοριάς της σκωτσέζικης επαρχίας, νοτίζουν τα κύματα του αγριεμένου πελάγους και δονεί η αιώνια πίστη στην δύναμη της αγάπης ως μοναδικής αδιάσειστης αλήθειας.

Με το «I Know Where I’m Going!», το εκπληκτικό δίδυμο των Πάουελ –Πρεσμπέργκερ απομακρύνεται επιπλέον οριστικά από τα χωράφια του ρεαλιστικού, του συμβατικού και του συνηθισμένου για να γυρέψει την ελευθερία σε ένα υπερβατικό σινεμά που εξερευνά το ενδεχόμενο να πραγματοποιείς το αδύνατο και παραμένει ανοιχτό και ενθουσιώδες μπροστά σε κάθε νέα εμπειρία. Σύνοψη πολλών από τα χαρακτηριστικά που θα άνθιζαν στη μετέπειτα φιλμογραφία των Archers (όπως ονόμαζαν την καλλιτεχνική συμβίωσή τους οι δυο άντρες), το ακατέργαστο αυτό διαμάντι είναι ένα παθιασμένο φιλμ που προσκαλούσε το- μουδιασμένο από τον απόηχο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου- τότε κοινό να ξαναβρεί την χαμένη του ικανότητα να ονειρεύεται και να την βάλει πάλι σε εφαρμογή. Όσοι θεατές δέχτηκαν την πρόσκληση, εννοείται ότι δεν έχασαν…

I KNOW WHERE I’M GOING!
Αγγλία, 1945
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Μάικλ Πάουελ, Έμερικ Πρεσμπέργκερ Φωτογραφία: Έργουιν Χίλερ Μουσική: Άλαν Γκρέι Πρωταγωνιστούν: Γουέντι Χίλερ, Ρότζερ Λάιβζι, Τζορτζ Κάρνεϊ, Πάμελα Μπράουν, Γουόλτερ Χαντ Διάρκεια: 88΄