7:53
12/4

Essential Cinema #46: «Οι Μαχητές» (1979) του Γουόλτερ Χιλ

Με την «Κύρου Ανάβαση», ένα από τα κλασσικότερα κείμενα των αρχαίων χρόνων, ο Ξενοφώντας περιέγραφε τις προσπάθεια μιας στρατιάς Ελλήνων να επιστρέψουν στην πατρίδα τους από τα εχθρικά εδάφη της Περσίας, μετά τον θάνατο του αρχηγού τους. Το εύρημα του ιστορικού συγγραφέα θυμόταν το 1965 στο βιβλίο του «The Warriors» ο Σολ Γιούρικ, μεταφέροντάς το στη Νέα Υόρκη της τότε εποχής και στις προσπάθειες μιας νεανικής συμμορίας να αναχαιτίσει τις επιθέσεις παρόμοιων σχηματισμών από άλλες περιοχές της πόλης και να επιστρέψει ασφαλής στο σπίτι.

Με επικριτική διάθεση και δίχως τίποτα το ηρωικό στην διήγηση, ο Γιούρικ περιέγραφε στο μυθιστόρημά του μια σχεδόν αξιοθρήνητη παρέα από φτωχά και αμόρφωτα νεαρόπαιδα που έπαιζαν τους νταήδες στο γκρίζο και αφιλόξενο σκηνικό μιας επικίνδυνης αστικής πραγματικότητας. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, ο Γουόλτερ Χιλ δανειζόταν από τον ηρωικό και επικό χαρακτήρα του Ξενοφώντα για να μετατρέψει τους δικούς του «Μαχητές» σε μια ομάδα δυναμικών πολεμιστών οι οποίοι, έχοντας κατηγορηθεί άδικα για τον φόνο του χαρισματικού ηγέτη όλων των συμμοριών της Νέας Υόρκης, αγωνίζονται να αποδείξουν την αθωότητά τους, να αναχαιτίσουν τις επιθέσεις των πολυάριθμων αντιπάλων και να ανοίξουν δρόμο μέσα από τη ζούγκλα της μεγαλούπολης για να γυρίσουν ασφαλείς πίσω στην γειτονιά τους, στο Κόνι Άϊλαντ.

Απομακρύνοντας την μεταφορά του από το απαισιόδοξο και βρώμικα ρεαλιστικό πνεύμα του βιβλίου στο οποίο βασίστηκε, ο Χιλ θέλησε να αντλήσει λιγότερο από τον σκληρό, τσιμεντένιο περίγυρό του και περισσότερο από τις εικόνες των γουέστερν και τις σελίδες των κόμικ. Έχοντας απόλυτη συναίσθηση ότι αποφάσιζε να γυρίσει την ταινία του σε μια εποχή όπου οι νεανικές συμμορίες και η αύξηση της εγκληματικότητας στους δρόμους της πόλης είχαν πάρει τις διαστάσεις μάστιγας, ο Χιλ προχωρούσε ακόμη πιο θαρραλέα στο να μετατρέψει μια συμμορία σε πρωταγωνιστή.

«Αυτές είναι οι στρατιές της νύχτας. Είναι 100.000 ισχυροί. Υπερβαίνουν τους μπάτσους, πέντε  προς ένας. Μπορούν να κυβερνήσουν τη Νέα Υόρκη»

Το έκανε, όμως, συλλαμβάνοντας ένα φιλμ εξωπραγματικό και με απόλυτη σινεματική αίσθηση, που έμοιαζε περισσότερο βγαλμένο από κάποια εφηβική φαντασίωση, παρά από την πραγματική ζωή. Νέον φωτισμοί, ζωηρά χρώματα στη φωτογραφία, υποβλητική νυχτερινή ατμόσφαιρα, εξαιρετική χρήση των φυσικών χώρων, χορογραφημένη και διόλου αιματηρή βία, στιλιζαρισμένη σκηνοθεσία, αίσθηση καρναβαλική στα κοστούμια και το μακιγιάζ, ονειρικές απεικονίσεις της πόλης μετέτρεπαν τους «Μαχητές» σε μια ηλεκτρισμένη φαντασία.

Τα γυρίσματα έγιναν το καλοκαίρι του 1978, μετά από εξαντλητική έρευνα του σκηνοθέτη προκειμένου να βρει πρωτοεμφανιζόμενους αποκλειστικά ηθοποιούς για τους βασικούς ρόλους. Ο χώρος στον οποία υποτίθεται ότι κινούνταν και δρούσαν οι συμμορίες του φιλμ ανήκε στο Βόρειο Μπρονξ, για λόγους ασφαλείας χρειάστηκε, παρ’ όλα αυτά, να μεταφερθεί στις πιο φιλήσυχες περιοχές του Ρίβερσαϊντ Παρκ, στο βορειοδυτικό μέρος του Μανχάταν.

Παραμονές εξόδου της ταινίας, η διαφημιστική καμπάνια που προηγήθηκε στάθηκε άκρως εντυπωσιακή. Εκατοντάδες μέλη συμμοριών στέκονταν απειλητικά στο κέντρο μιας σκούρας αφίσας, κοιτάζοντάς σε κατευθείαν στα μάτια. Ιδιαίτερα ανησυχητικές, λίγες γραμμές βεβαίωναν πιο πάνω πως «αυτές είναι οι στρατιές της νύχτας. Είναι 100.000 ισχυροί. Υπερβαίνουν τους μπάτσους, πέντε  προς ένας. Μπορούν να κυβερνήσουν τη Νέα Υόρκη». Όσο άμεσος ήταν ο αντίκτυπος από το θέαμα μιας τέτοιας αφίσας, άλλο τόσο εκφοβιστική ήταν και η λειτουργία της στα μάτια των αμέτρητων περαστικών που την έβλεπαν να κοσμεί τους τοίχους και τις γωνιές μιας πόλης η οποία τον καιρό εκείνο δεν ήταν και το πιο ασφαλές μέρος για να κυκλοφορήσει κανείς μετά την δύση του ήλιου. Κάπως έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες εστίες αντίδρασης που οδήγησαν στην μετέπειτα υστερία ενάντια στην ταινία.

Το στούντιο ακύρωσε τη διαφημιστική καμπάνια της ταινίας και ηγήθηκε μέτρων ασφαλείας σε περισσότερες από διακόσιες αίθουσες

Οι «Μαχητές» έκαναν πρεμιέρα σε 670 αίθουσες, τον Φλεβάρη του 1979, ξεπερνώντας τα 16 εκατομμύρια δολάρια σε λίγες εβδομάδες και κερδίζοντας τρεις φορές το ποσό που στοίχισαν. Πολύ σύντομα, εντούτοις, γέννησαν ένα ολόκληρο κύμα τρόμου στην αμερικανική κοινή γνώμη, το οποίο συνδέθηκε αυτομάτως με βιαιοπραγίες που συνέβησαν εντός και εκτός των αιθουσών όπου παιζόταν το φιλμ. Γερουσιαστής της Μασαχουσέτης επιχείρησε να απαγορεύσει την προβολή των «Μαχητών» με την δικαιολογία ότι εξιδανίκευε την νεανική εγκληματικότητα. Η τότε δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο κινήθηκε δικαστικά προκειμένου να τους εξορίσει από τις περισσότερες αίθουσες, ενώ οι γονείς ενός από τα θύματα των βιαιοτήτων προχώρησαν σε μήνυση ενάντια στην εταιρία παραγωγής Paramount.

Μετά από αυτό, αρκετά σινεμά της χώρας ακύρωσαν τις προγραμματισμένες προβολές της ταινίας προς αποφυγή εντάσεων, την ίδια ώρα που συντονισμένη μερίδα του Τύπου φρόντιζε να τροφοδοτεί καθημερινά τις εφημερίδες με αρνητικά άρθρα για τη δημιουργία του Γουόλτερ Χιλ. Μέσα σε ελάχιστες μέρες, το στούντιο ζήτησε να αποσυρθούν οι επίμαχες αφίσες που πανικόβαλαν τους περαστικούς για να αντικατασταθούν με πόστερ που να φέρουν πολύ απλά τον τίτλο της ταινίας, ακύρωσε τη διαφημιστική του καμπάνια στην τηλεόραση, ενώ ηγήθηκε μέτρων ασφαλείας σε περισσότερες από διακόσιες αίθουσες.

Οι «Μαχητές» συνέχισαν στο μεταξύ να κόβουν εισιτήρια και να δημιουργούν εστίες αντιπαράθεσης ανάμεσα σε οπαδούς, εχθρούς και δημοσιογράφους που επωφελήθηκαν της γενικότερης φοβίας για να προκαλέσουν θόρυβο. Στο μέσο όλου αυτού του όχλου άρχισε να δημιουργείται ο πυρήνας που αποτέλεσε την ισχυρή cult ακολουθία του φιλμ. Για τις επόμενες δεκαετίες, η ταινία του Χιλ έγινε σημείο αναφοράς συγκροτημάτων (όπως οι Wu Tang Clan και οι Pop Will Eat Itself) και ολόκληρων μουσικών ειδών (όπως η χιπ χοπ), ενδυματολογικών προτάσεων, βιντεοκλίπ και διαφημίσεων.

Ακόμη καλύτερα, η πλειοψηφία των (Αμερικανών κυρίως) κριτικών οι οποίοι αντιμετώπισαν με εχθρικό τρόπο το φιλμ, κατά την πρώτη κυκλοφορία του τον Φεβρουάριο του 1979, φάνηκε να αναθεωρεί μέσα στα χρόνια, αναγνωρίζοντας μεταγενέστερα τους «Μαχητές» για όλες τις αρετές τους και δικαιολογώντας την διαχρονική τους απήχηση. Can you dig it?

THE WARRIORS
ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ, 1979
Σκηνοθεσία: Γουόλτερ Χιλ Σενάριο: Ντέιβιντ Σέιμπερ, Γουόλτερ Χιλ Φωτογραφία: Άντριου Λάζλο Μουσική: Μπάρι Ντε Βορζόν Πρωταγωνιστούν: Μάικλ Μπεκ, Ντέμπορα Βαν Βάλκενμπεργκ, Τζέιμς Ρέμαρ, Μπράιαν Τάιλερ, Ντέιβιντ Πάτρικ Κέλι Διάρκεια: 78’