Οσκαρική ιστορία: Πρεμιέρα σαν σήμερα του «Συνέβη μια Νύχτα» (1934) του Φρανκ Κάπρα - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
10:56
22/2

Οσκαρική ιστορία: Πρεμιέρα σαν σήμερα του «Συνέβη μια Νύχτα» (1934) του Φρανκ Κάπρα

Η πρώτη, από τις μόλις τρεις, ταινίες στην ιστορία που κέρδισαν το «Big Five» όρισε ένας είδος σινεμά που κυριάρχησε στο προπολεμικό Χόλιγουντ.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Φτιαγμένο λίγους μήνες πριν την επισημοποίηση της επιβολής του Κώδικα Χέιζ (μιας άτεγκτης λογοκρισίας σε γλώσσα, γυμνό και καταστάσεις που έπρεπε να περάσουν πάνω από είκοσι χρόνια για να αρχίσει να ατονεί), το έργο αποτελεί υπόδειγμα ρομαντικής κομεντί, βάσει του οποίου χτίστηκε ένα ολόκληρο είδος που συνέχιζε να διαπρέπει περισσότερο από 50 χρόνια μετά.

Το «Συνέβη» είναι δομημένο πάνω σε μια σκελετική ιστορία της πλούσιας κακομαθημένης κληρονόμου (η άπαικτη Κλοντέτ Κολμπέρ) που θέλει να κάνει την επανάστασή της απέναντι στον ζάμπλουτο πατέρα της και στον δρόμο για να βρει τον άντρα που (νομίζει πως) θέλει να παντρευτεί γνωρίζει τον Κλαρκ Γκέιμπλ, έναν μόλις απολυμένο δημοσιογράφο, που αμέσως την αναγνωρίζει και την εκβιάζει πως ή θα την στείλει πακέτο στον πατέρα της ή θα του δώσει αποκλειστική ιστορία.

Βασισμένη πάνω σε αυτό το (πια) κλισέ μοτίβο των ετερώνυμων που τελικά έλκονται, η ταινία του Κάπρα συστήνει έναν θρίαμβο διαλόγου, ρυθμού, ερμηνειών και επί μέρους στιγμών, που βρήκε αμέσως την word of mouth απήχηση, «κατέβασε» το Χόλιγουντ στους δρόμους ενός road trip flick, μετέτρεψε επίσημα τον Κλαρκ Γκέιμπλ σε σταρ πρώτου μεγέθους, εγκαθίδρυσε την Κλοντέτ Κολμπέρ σαν βασίλισσα τους είδους κι έβαλε τον Φρανκ Κάπρα στο αυλάκι των αλυσιδωτών καλλιτεχνικών επιτυχιών του - αν και μεταξύ μας οι λάτρεις θα βρουν ορισμένα αδαμαντίνου περιωπής και πριν από τούτο.

Το παράδοξο είναι πως η ταινία πέρασε από κάμποσες αμηχανίες για να φτάσει στο τέλος της, προεξαρχόντων των προβλημάτων που δημιουργούσε η πριμαντόνα Κολμπέρ, που είχε ορκιστεί να μην ξαναγυρίσει ταινία με τον Κάπρα αφού επτά χρόνια πριν είχε κάνει το ντεμπούτο της σε σκηνοθεσία του και το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό. Ο γυναικείος ρόλος άλλωστε πέρασε από πολλές διακυμάνσεις, ακόμα και η Μπέτι Ντέιβις ήθελε τον ρόλο (δεν την δάνεισε όμως η Warner), μέχρι να φτάσει στην Κολμπέρ που ήθελε, μεταξύ άλλων, τα γυρίσματά της να έχουν τελειώσει σε τέσσερεις εβδομάδες για να πάει να κάνει τις σχεδιασμένες διακοπές της.

Πράγματι τα γυρίσματα κράτησαν μόνο τέσσερεις εβδομάδες, ο Κάπρα γυρνούσε σε ρυθμούς τρέλλας, ξεπερνώντας έναν πρωταγωνιστή που βαριόταν (δάνειο και ο Γκέιμπλ από την MGM που δεν του είχε ταινία έτοιμη κι ήθελε να ξεφορτωθεί το διχίλιαρο που του έδινε εβδομαδιαία χωρίς να δουλεύει – άλλες φήμες λένε πως ο Μάγιερ ήθελε να τον τιμωρήσει γιατί τα είχε φτιάξει με την Τζόαν Κρώφορντ…), μια πρωταγωνίστρια που βιαζόταν κι ένα σενάριο που δεν άρεσε σε κανέναν από τους συμμετέχοντες. Κι όμως, η μεγάλη τέχνη, διότι περί μεγάλης τέχνης πρόκειται, δεν θέλει αβρότητες, θέλει ταλέντο και ηγέτη να εργάζεται όταν οι άλλοι γκρινιάζουν (και η Κολμπέρ γκρίνιαζε κάθε μέρα), καπετάνιο που χωρίς πολλά-πολλά γνωρίζει τον προορισμό της ιστορίας.

Ο Κάπρα ήταν αυτός ο ηγέτης, έδινε το σενάριο για ξαναγράψιμο επί ημερήσιας βάσης, έγινε και φίλος με τον Γκέιμπλ στο τέλος, εξημέρωσε και την Κολμπέρ όταν στην περίφημη σκηνή που το φόρεμα φτάνει ως τη μέση του μηρού για ωτοστόπ (πόσες φορές αντεγράφη αυτή η σκηνή έκτοτε…) έβαλε μια άλλη κοπέλα εξαγριώνοντας την πρωταγωνίστριά του. «Αυτό δεν είναι το δικό μου πόδι!» είπε και γύρισε η ίδια τη σκηνή – που φυσικά λίγους μήνες μετά δεν θα ήταν επιτρεπτή από τον Κώδικα Χέιζ.

Το «Συνέβη μια Νύχτα» ήταν η πρώτη επίσημη screwball κωμωδία, μια κωμωδία καταιγιστικού διαλόγου, κριτικής των δομών των ερωτικών σχέσεων, πρωτοστατούντος Θηλυκού και αμφιλεγόμενου Αρσενικού, η πρώτη ταινία που έκανε το Big Five στα Όσκαρ σαρώνοντας Ταινία, Σκηνοθεσία, Σενάριο και Πρώτους Ρόλους, υπήρξε η μεγαλύτερη ως τότε επιτυχία της Κολούμπια, που ήταν το στούντιο που πήγαιναν οι καλλιτέχνες των μεγάλων στούντιο να «πεθάνουν», μια από τις ορισμικές ταινίες πριν τον Κώδικα, οπωσδήποτε μια από τις κορυφαίες ταινίες της δεκαετίας του ’30 και, σύμφωνα με τους Αμερικανούς ιθύνοντες του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, η τρίτη καλύτερη ρομαντική κομεντί όλων των εποχών πίσω από τα «Φώτα της Πόλης» και την «Άννι Χολ».