«Η κατάσταση θα χειροτερέψει αν δε λύσουμε το πώς λειτουργεί η δημοκρατία μας»: Ο Κίμων Τσακίρης στο ΣΙΝΕΜΑ - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
18:56
15/5

«Η κατάσταση θα χειροτερέψει αν δε λύσουμε το πώς λειτουργεί η δημοκρατία μας»: Ο Κίμων Τσακίρης στο ΣΙΝΕΜΑ

Με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου του ντοκιμαντέρ «Sugartown: Για Μια Χούφτα Ψήφους» και εν όψει των αυτοδιοικητικών εκλογών, ο κινηματογραφιστής Κίμων Τσακίρης εξηγεί στο ΣΙΝΕΜΑ την ανάγκη αλλαγής κουλτούρας στη σχέση μεταξύ πολίτη και πολιτικού.

Συνέντευξη στον Νεκτάριο Σάκκα

Το «Sugartown: Για Μια Χούφτα Ψήφους» κλείνει την τριλογία ντοκιμαντέρ του Κίμωνα Τσακίρη με φόντο τη Ζαχάρω που ξεκίνησε το 2006 με την αναπάντεχη επιτυχία των «Γαμπρών», βγαίνοντας στις αίθουσες στην καλύτερη δυνατή συγκυρία, λίγα μόλις 24ωρα πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Επικεντρώνεται άλλωστε στην αμέσως προηγούμενη αντίστοιχη εκλογική μάχη, εκείνη του 2014. Τότε που ο έκπτωτος δήμαρχος Ζαχάρως, Πανταζής Χρονόπουλος, εκμεταλλεύτηκε την απόφαση να του επιτραπεί να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα μια μόλις εβδομάδα πριν ανοίξουν οι κάλπες.

Το υλικό που γύρισε τότε ο Τσακίρης προοριζόταν αρχικά για το αρχείο του, αφού όπως μας εξηγεί χαρακτηριστικά στην κουβέντα που είχαμε μαζί του «δεν είχα σκοπό να το κάνω ταινία». Εν όψει του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ωστόσο τον περασμένο Μάρτιο και ζυγίζοντας το μομέντουμ της μακράς προεκλογικής περιόδου που είχε ήδη ανοίξει, γεννήθηκε το «Sugartown: Για Μια Χούφτα Ψήφους» (Διαβάστε την άποψή μας για το ντοκιμαντέρ, εδώ)

«Δεν έχουμε καταφέρει να ξεπεράσουμε τον τοπικισμό και το ρόλο της οικογένειας ως κυρίαρχου θεσμού στην κοινωνία μας»

Δε συνηθίζεται η τριλογία σε ντοκιμαντέρ. Πιστεύεις ότι κάπου εδώ σταματάει ή η πραγματικότητα μπορεί να σε επαναφέρει στη Ζαχάρω;

Όχι, σταματάει τώρα, γιατί νομίζω πως με αυτό το τρίτο ντοκιμαντέρ κατόρθωσα να καταγράψω αυτό που εξαρχής ήθελα, τη σχέση δηλαδή πολίτη με πολιτικού στη χώρα μας. Ξεκινώντας από την πρώτη ταινία, η πρώτη μου σκέψη ήταν πώς γίνεται ένας άνθρωπος να περιμένει από έναν πολιτικό να ασχοληθεί με το να του βρει νύφη. Μετά στο δεύτερο έψαχνα τι μαθαίνουμε από τις κρίσεις - και αν δεν μαθαίνουμε μήπως θα επαναληφθούν; Οπότε πάλι είχε να κάνει με το αν δεν αλλάξουμε εμείς, πώς μπορούμε να περιμένουμε από κάποιον άλλο να μας λύσει τα προβλήματα ή να μας προστατέψει. Και πια φτάνουμε στο τρίτο όπου είναι καθαρά αυτό που με ενδιέφερε εξαρχής, δηλαδή η σχέση πολίτη και πολιτικού δίχως διαμεσολαβητές. Και νομίζω αν βγάλεις το αισθητικό ή το τοπικό κομμάτι, ό,τι βλέπουμε εδώ αφορά και την κεντρική πολιτική σκηνή.

Ισχύει όμως αυτό που λέμε περί μικρογραφίας; Γιατί ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η συνδιαλλαγή πολίτη-πολιτικού on camera στην ταινία σου, δύσκολα θα τη δούμε να συμβαίνει τόσο εκτεταμμένα και απροκάλυπτα σε ένα αστικό κέντρο όπως π.χ. η Αθήνα.

Ναι, υπάρχουν μεν περισσότερα επίπεδα εκεί, αν και δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι δε συμβαίνει ακριβώς το ίδιο. Έχω βρεθεί σε πολλές περιπτώσεις έξω από εκλογικό κέντρο να βλέπω πολιτικός να λέει σε πολίτη «εσένα θα σε χρειαστώ». Ότι [η ταινία] αποτελεί μικρογραφία στο πώς μερικοί από εμάς αντιλαμβανόμαστε τους πολιτικούς και ότι θα τους προσεγγίσουμε με βάση το προσωπικό συμφέρον, είναι ακριβώς το ίδιο. Είναι ένα στοιχείο της δημοκρατίας μας, ότι τον μεγαλύτερο ρόλο παίζει το προσωπικό συμφέρον, δεν ακούω κανέναν να λέει ας πούμε «τι θα πρέπει να γίνει για να ξαναφτιαχτεί η οικονομία στην Ηλεία;». Αυτό πιστεύω ότι είναι ο κανόνας και αυτόν ήθελα να παρουσιάσω. [...] Ξαφνικά ακούμε ότι πάμε καλά, ότι βγήκαμε από την κρίση και οι θυσίες μας έπιασαν τόπο, όμως πιστεύω ότι αν δε λύσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η δημοκρατία μας όχι μόνο δύσκολα θα βγούμε από την κατάσταση αυτή, αλλά μάλλον θα χειροτερέψει.

Το «Sugartown: Για Μια Χούφτα Ψήφους» ξεκινά με μια αναφορά στο παλιό ελληνικό σινεμά, την «Κυρία Δήμαρχο». Είμαστε άραγε τόσο παλαιομοδίτες ακόμα στον τρόπο με τον οποίο πολιτευόμαστε ή συνδιαλεγόμαστε με την πολιτική;

Νομίζω πως είμαστε ακόμα λίγο στο παραδοσιακό. Όχι μόνο από τον Μαυρογιαλούρο, αλλά από το πώς συστάθηκε αυτό το κράτος, δεν έχουμε καταφέρει να ξεπεράσουμε τον τοπικισμό και το ρόλο της οικογένειας ως κυρίαρχου θεσμού στην κοινωνία μας. Αυτό που μπορεί να έχει αλλάξει στα αστικά κέντρα είναι ότι μπορεί να μην ερχόμαστε πλέον σε απευθείας επαφή με τον πολιτικό. Αλλά όταν πια φτάσεις κάπως κοντά ή από σπόντα στο πώς λειτουργεί η πολιτική, νομίζω πως δεν έχουμε καμία διαφορά με το «δεν έχουμε ποτάμια, θα σας φτιάξω και ποτάμια».

«Στο τρίτο "Sugartown" κατόρθωσα να καταγράψω αυτό που εξαρχής ήθελα, τη σχέση πολίτη με πολιτικού στη χώρα μας»

Σε σόκαρε σε κάποιο σημείο ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο Χρονόπουλος, έτσι όπως τον βίωσες μέσα από τις ταινίες;

Στο πρώτο φιλμ είναι η ίδια η ιστορία που με σόκαρε, με όλα όσα συνέβαιναν. Στο δεύτερο, όπου γίνονται πιο άγρια τα πράγματα, υπήρξαν στιγμές στο δημοτικό συμβούλιο που έλεγα «τώρα τι τραβάμε;». Παρότι στο τρίτο δεν είχα χρόνο να σκεφτώ γιατί όλο το γύρισμα κράτησε επτά μέρες, ήταν για μένα κάτι πρωτόγνωρο. Αλλά εκείνη τη στιγμή δεν έχεις χρόνο να σοκαριστείς. [...] Νομίζω πάντως ότι έχουμε πλέον φτάσει σε μια εποχή όπου έχουν γίνει πιο σκληρά τα πράγματα. Βλέπεις ότι οι πολιτικοί δεν είναι πια ευγενικοί μεταξύ τους, ο λεγόμενος πολιτικός πολιτισμός και η αστική ευγένεια έχει πέσει.

Πώς ανταποκρίθηκαν οι ντόπιοι στην παρουσία της κάμερας μέσα σε αυτά τα χρόνια;

Το τελευταίο κεφάλαιο ήταν βέβαια περισσότερο επικεντρωμένο στον δήμαρχο, όμως νομίζω με γνωρίζουν πλέον. Τον πρώτο καιρό πάντως γυρίζαμε τόσο πολύ σε σημείο να έχουμε γίνει ένα συνεργείο που απλά υπήρχαμε στο χώρο. Μπαίναμε σε ένα καφενείο όπου οι ηλικιωμένοι έβλεπαν τηλεόραση και εμείς μπορούσαμε να τους κάνουμε κοντινά δίχως να γυρίσουν να μας κοιτάξουν. Γιατί πλέον μας είχαν συνηθίσει, είχαμε περάσει πολύ χρόνο εκεί.

Ένιωσες ποτέ φόβο μην τυχόν βρεθείς να καταγράφεις ιστορίες των ανθρώπων εκεί ως ξένος, ο Αθηναίος που έρχεται για να εκθέσει τα κακώς κείμενα; Πώς αποφεύγεται αυτό;

Αποφεύγεται γιατί δεν είμαι έτσι σαν άνθρωπος [γελάει]. Έχω πραγματικό ενδιαφέρον να ακούσω τον άλλον. Είναι τελικά το τι βγάζεις στον άλλον, πόσο βιάζεσαι για τα πράγματα, γιατί το να είσαι ο αστός που πας να το παίξεις έξυπνος είναι κάτι που οι άνθρωποι το καταλαβαίνουν εύκολα, δεν είναι ηλίθιοι. Ο παππούς στον κάμπο π.χ. θα σε κόψει πολύ γρήγορα. Οπότε επειδή όλο αυτό για μένα ξεκίνησε από πραγματικό ενδιαφέρον, όχι απλά να μάθω την περιοχή αλλά να κατανοήσω τους ανθρώπους, δεν το είδα ποτέ από την σκοπιά του ανώτερου ή κάτι τέτοιο. Και αυτό λειτούργησε.

Εισέπραξες ποτέ δυσαρέσκεια για όσα δείχνεις στις ταινίες;

Εντάξει, αν σκεφτείς ότι στη Ζαχάρω υπάρχει Sugartown καφέ, Sugartown φούρνος κλπ και αποτελεί ακόμα και τώρα μέρος της προεκλογικής συζήτησης, δεν υπάρχει πιθανότητα να μη γίνει και αυτό.

Αν υποθέσουμε ότι η πρώτη ταινία έχει στη βάση της περισσότερα κωμικά στοιχεία και η δεύτερη είναι πιο κοντά στο δράμα αναφερόμενη σε μια πραγματική τραγωδία, τι κινηματογραφικό είδος θα ήταν η τρίτη;

Δεν ξέρω... σίγουρα οι αναφορές μου, μιας και είμαι παραδοσιακός, είναι το γουέστερν - που ταιριάζει και με την περιοχή - ο Κόπολα, ο Σκορτσέζε, μου αρέσει να παίζω με αυτά και μου αρέσει ο αμερικανικός κινηματογράφος των ‘70s. Δεν ξέρω πέρα από το είδος του ντοκιμαντέρ, παλιά λέγαμε είναι υπαρκτός σουρεαλισμός, ιλαροτραγωδία. Πάντως [σ.σ. το πρώτο φιλμ] δεν το είδα ποτέ σαν κωμωδία, θυμάμαι π.χ. στην Ολλανδία στο IDFA 9 η ώρα το πρωί έναν παππού να κλαίει, ή άνθρωποι από την Κορέα να ζητούν την ταινία επειδή πηγαίνουν από εκεί στο Βιετνάμ για να βρουν νύφη. Τώρα, αυτό το τρίτο μέρος δε θα το έλεγα θρίλερ, θα το χαρακτήριζα μια καθαρά πολιτική ταινία.

INFO
Η ταινία  «Sugartown: Για Μια Χούφτα Ψήφους» κυκλοφορεί 16 Μαΐου στις αίθουσες από τη Feelgood Entertainment