Ελένη Αλεξανδράκη: «Ο Παπαγιώργης εκφράζει τέλεια την οξύμωρη ελληνική πραγματικότητα» - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
17:56
19/4

Ελένη Αλεξανδράκη: «Ο Παπαγιώργης εκφράζει τέλεια την οξύμωρη ελληνική πραγματικότητα»

Η σκηνοθέτιδα και προσωπική φίλη του Κωστή Παπαγιώργη, μιλά στο cinemagazine για το γεμάτο αγάπη κινηματογραφικό πορτρέτο που του φιλοτέχνησε.

Συνέντευξη στον Νεκτάριο Σάκκα

Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Κωστή Παπαγιώργη, η καλή του φίλη Ελένη Αλεξανδράκη φιλοτεχνεί το κινηματογραφικό πορτρέτο ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες διανοητές. Από τις πρώτες κιόλας σκηνές και προσωπικές μαρτυρίες, γίνεται σαφές στον θεατή πως το «Κωστής Παπαγιώργης: Ο Πιο Γλυκός Μισάνθρωπος» είναι ένα ντοκιμαντέρ που έχει φτιαχτεί με την αγάπη φίλων προς ένα φίλο, φροντίζοντας να φωτίσει τη ζωή και το έργο ενός ανήσυχου πνεύματος και ενός ανθρώπου που είχε τον τρόπο να αγκαλιάζει τις αντιφάσεις του. (Μπορείτε να διαβάσετε την άποψή μας για την ταινία εδώ)

Με αφορμή την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ που βραβεύτηκε από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου κατά το 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η Αλεξανδράκη μας μίλησε για αυτά που την ώθησαν στην σκηνοθετική επιστροφή της μία δεκαετία μετά τον «Αρσιβαρίστα και τον Άγγελο» (2008), την πολυσύνθετη προσωπικότητα του φίλου της και το πώς αυτή εκφράζει την ελληνική πραγματικότητα.

η ελληνική πραγματικότητα είναι εξαιρετικά οξύμωρη. Και ο Κωστής την εκφράζει τέλεια, γιατί όπως λέει αυτό που τον «συναρπάζει είναι η κατάσταση του διαλυμένου εγώ»

Πώς γεννήθηκε η ιδέα αυτού του ντοκιμαντέρ;

Ξαναδιαβάζοντας τα βιβλία του Κωστή μετά τον θάνατό του, άρχισε να δημιουργείται στο μυαλό μου μια ταινία. Ήταν μάλλον ένας τρόπος να προσπαθήσω να τον ξαναφέρω κοντά μας για λίγο ακόμη.

Με τον Κωστή Παπαγιώργη υπήρξατε καλοί φίλοι. Υπάρχουν πτυχές του που έτυχε να ανακαλύψετε μέσα από τη δημιουργία της ταινίας; Υπάρχει κάποια που σας εξέπληξε;

Νομίζω ότι κατάλαβα καλύτερα τις ιδιαιτερότητές του και μου απαντήθηκαν κάποια αινίγματα σε σχέση με το ενδιαφέρον του για το κακό και την μισανθρωπία. Όσο ζούσε δεν είχα εξηγήσει απόλυτα μέσα μου τον λόγο που τον ενδιέφερε τόσο η αρνητική πλευρά των πραγμάτων. Τώρα κατάλαβα πιο καλά αυτό που αναφέρουν στην ταινία οι τρεις πιο νέοι φίλοι του, ο Δημήτρης Καράμπελας, ο Δημήτρης Τομαράς και ο Γιάννης Αστερής, ότι πιστεύει ότι η βίωση του κακού είναι ίσως το μόνο που πραγματικά εξανθρωπίζει.

Μιλήστε μας λίγο για τη διαδικασία επιλογής των αποσπασμάτων από το έργο του Παπαγιώργη που συμπεριλάβατε στο ντοκιμαντέρ: ήταν προσωπική σας επιλογή ή προέκυψε από κοινού, μέσα από συζητήσεις με συγγενείς του και κοινούς φίλους; Με ποια κριτήρια αποφασίσατε τι θα χρησιμοποιήσετε και τι θα αφήσετε εκτός;

Την επιλογή των κειμένων την έκανα εντελώς μόνη μου. Δεν ήθελα καμία συμμετοχή ή συμβουλή σ' αυτό γιατί αυτή η επιλογή είναι που αντικατοπτρίζει καθαρά την ματιά μου πάνω στον Κωστή. Και νομίζω ότι η επιλογή είναι τόσο σωστή για την ταινία ώστε κάποιοι προς στιγμήν μπερδεύονται και νομίζουν σχεδόν ότι τα κείμενα έχουν γραφτεί για το ντοκιμαντέρ.

Διάλεξα να βάλω τα σημεία όπου μου φαίνεται ότι αντανακλούν απόλυτα τον χαρακτήρα του, τα σημεία που δείχνουν κατά κάποιο τρόπο την πορεία της σκέψης του και κάποια σημεία που δημιουργούν αφηγηματικές γέφυρες όπως π.χ. το εναρκτήριο κομμάτι που είναι από το βιβλίο «Ομηρική μάχη» και μιλάει για το πως μπορούμε να διηγηθούμε εκ των υστέρων την  ζωή ενός ανθρώπου που πέθανε, ή ένα άλλο απόσπασμα από το βιβλίο «Ίμερος και Κλινοπάλη» που διηγείται την επείγουσα μεταφορά κάποιου στο νοσοκομείο.

Στο σκηνοθετικό σας σημείωμα κάνετε λόγο για μία πολυσύνθετη προσωπικότητα η οποία «επί της ουσίας συμπεριλαμβάνει όλη την ελληνική πραγματικότητα». Είναι τελικά η πραγματικότητά μας τόσο οξύμωρη, σύνθετη και αντιφατική όσο ο χαρακτηρισμός του Βακαλόπουλου για τον Παπαγιώργη («ο πιο γλυκός μισάνθρωπος») που τιτλοφορεί το ντοκιμαντέρ;

Ναι η ελληνική πραγματικότητα είναι εξαιρετικά οξύμωρη. Και ο Κωστής την εκφράζει τέλεια, γιατί όπως λέει αυτό που τον «συναρπάζει είναι η κατάσταση του διαλυμένου εγώ». Νομίζω ότι βρισκόμαστε πραγματικά σε μια κατάσταση διαλυμένου εγώ και δυστυχώς αυτό που μας χαρακτηρίζει δεν είναι πια οι αντιθέσεις μας. Είναι αντίθετα ένα είδος παραίτησης, μια αποδοχή της αδυναμίας, μια μοιρολατρία. Είναι λίγο σαν να έχουμε πέσει σε ένα σημείο που η γη μας τραβάει μέσα της αλλά εμείς να μην παλεύουμε αγωνιώντας για να βγούμε. Αλλά είναι και παγκόσμιο φαινόμενο αυτό.

Η Ελένη Αλεξανδράκη

Πώς λειτούργησε μέσα σας η ευθύνη να στήσετε το κινηματογραφικό πορτρέτο ενός ανθρώπου που απέφευγε τη δημοσιότητα; Κοινώς, πόσο δύσκολο είναι να φιλοτεχνήσει κανείς το πορτρέτο κάποιου που - όπως λέτε και εσείς - απέφευγε σαν τον διάβολο την όποια προβολή;

Το έκανα με καθαρή καρδιά και χωρίς ενοχή. Ένιωθα ότι δεν θα τον προδώσω. Και είμαι ευχαριστημένη από αυτήν την άποψη. Τώρα βέβαια που υποχρεώνομαι να μιλάω για την φιλία μας με τον Κωστή φοβάμαι ότι πέφτω στην παγίδα του να μιλάω για τον εαυτό μου και αυτό με ενοχλεί αρκετά, αλλά άμα κάνεις μια ταινία, αναγκαστικά πρέπει να πεις κάποια πράγματα γύρω από τις ανάγκες που είχες και τις προθέσεις σου.

Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδρούσε ο ίδιος σήμερα αν μπορούσε να δει την ταινία;

Ελπίζω να ήταν ευχαριστημένος.

INFO
Το ντοκιμαντέρ «Κωστής Παπαγιώργης: Ο Πιο Γλυκός Μισάνθρωπος» κυκλοφορεί στις αίθουσες από τη Feelgood Entertainment.