Μπλε ή Κόκκινο χάπι; 25 χρόνια από το αξεπέραστο «Matrix» - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
9:00
26/3

Μπλε ή Κόκκινο χάπι; 25 χρόνια από το αξεπέραστο «Matrix»

Με αφορμή την επέτειο 25 χρόνων από την κυκλοφορία του, επιστρέφουμε στο πρώτο «enter» του κόσμου του «Matrix».

Από τον Πάνο Γκένα

25 χρόνια πριν, στο μεταίχμιο της αλλαγής ενός αιώνα, το «Matrix» των αδελφών Γουατσόφσκι έγινε η ταινία-ευαγγέλιο μιας γενιάς που αγαπούσε το σινεμά, τη μουσική, τα video-games, την τεχνολογία, το ίντερνετ. Με μία λέξη, το Νέο. Διόλου τυχαία, Neo ονομάζεται και ο βασικός χαρακτήρας «Μεσσίας» του «Matrix». Αυτός που επωμίζεται την ευθύνη να «ξυπνήσει» τη ληθαργική ανθρωπότητα από τον εφιάλτη ενός κόσμου που έχουν χτίσει μπροστά στα μάτια σου «για να καλύψουν την αλήθεια».

Το 1999 κανείς δεν μπορούσε να σου περιγράψει το «Matrix». Έπρεπε να το δεις ο ίδιος. Και η έκπληξη ήταν γνήσια κι αμόλυντη από ιντερνετικά σπόιλερς και θραυσματικά TikTok. Φανταστείτε, επίσης, πως εκείνη τη χρονιά, οι λάτρεις της επιστημονικής φαντασίας ανυπομονούσαν για το Επεισόδιο Ι του «Star Wars» με τον ειρωνικό (σχεδόν σαρκαστικό θα έλεγε κάποιος) υπότιτλο «Η Αόρατη Απειλή». Τελικά η ταινία των Γουατσόφσκι αποδείχθηκε η «αόρατη απειλή» για εκείνη του Λούκας. Κυρίως γιατί μετουσιώνε στη μεγάλη οθόνη ένα συναρπαστικό χωνευτήρι αναφορών, δημιουργικά αντιδάνεια που ιχνηλατούσαν πληθωρικές λογοτεχνικές, κινηματογραφικές και κόμικ εμπνεύσεις που γνώριζες, αλλά ποτέ δεν τις είχες φανταστεί (ή μήπως ονειρευτεί;) έτσι. Κοντολογίς αυτο που είχε κάνει το 1977 ο Λούκας με το πρωτότυπο «Star Wars», το 1999 το είχαν καταφέρει οι Γουατσόφσκι.

Οι υπόγειοι επαναστάτες, ο μυστηριώδης Μορφέας, η δυναμική Τρίνιτι, ο χάκερ-ήρωας, στελέχωσαν μία εναλλακτική ομάδα ψηφιακών καβαλάρηδων της Αποκάλυψης. Από την επιστημονική φαντασία του κυβερνοπάνκ, τη χριστιανική Βίβλο, την παραισθησιογόνα «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», τον Μέριλιν Μάνσον, το «Blade Runner» και το «Alien», οι Γουατσόφσκι «διάβασαν» καλά τις πηγές τους και ευαγγελίστηκαν μία θρησκευτική κινηματογραφική φαντασία.

Το πρωτόγνωρο εφέ του bullet time, το neutral παρουσιαστικό του Κιάνου Ριβς (που μάλλον γεννήθηκε για το ρόλο του Neo), το μουσικό μέταλο των Ministry, Propellerheads, Rammstein μαζί με το θρυλικό (πια) ρεμίξ του «Clubbed to Death» στο soundtrack, οι ανατριχιαστικές σάλπιγγες του Ντον Ντέιβις, μα πάνω απ' όλα το σκηνοθετικό ζεν των Γουατσόφσκι έφεραν την κουλτούρα των video-games (κονσόλες και παιχνιδομηχανές σάρωναν ήδη τη δεκαετία του '90) στον κόσμο του σινεμά. Και δεν πείραζε καθόλου που δεν υπήρχε διάδραση με το κοινό, γιατί το «Matrix» ήταν σαφές πως μιλούσε εξαρχής τη γλώσσα των gamers.

Το κινηματογραφικό play του «Matrix» έθεσε νέες διαδρομές. Αφουγκράστηκε διορατικά την πραγματικότητα και ανέπτυξε έναν δημιουργικό διάλογο στο κατώφλι του 21ου αιώνα. Μακριά από τις τρισδιάστατες φιοριτούρες, ο διττός κόσμος της ταινίας εντυπωσίασε γιατί σχολίασε οργανικά την αλήθεια της στιγμής. Στην αυγή της ψηφιακής εποχής, που δεν άργησε να γίνει γρήγορα το «μπλε χάπι» μας, οι Γουατσόφσκι διηγήθηκαν μία ιστορία συνδεσης/αποσύνδεσης με την αυταπάτη και το έκαναν με τρόπο που έκοβε την ανάσα.

Για κάποιους τα εκλαϊκευμένα αφηγηματικά σχήματα της ταινίας ήταν παιδικά. Ενδεχομένως δεν τους αφορούσε. Η «πραγματικότητα», η «μη πραγματικότητα» και ό,τι υπάρχει στο ενδιάμεσό συναρμολόγησαν  το 1999 έναν πρωτότυπο κόσμο που μεγάλωσε τη μεγάλη οθόνη. Δυο αποτυχημένα σίκουελ μετά και μία ιδιοσυγκρασιακή meta-ανάγνωση στο «The Matrix Resurrections», επιβεβαιώνουν πως τίποτα δεν ξεπέρασε το αρχικό «enter».

25 χρόνια πριν, ο Μορφέας μας ρώτησε σε γκρο-πλαν «Μπλε ή Κόκκινο χάπι;». Εσείς ποιο πήρατε;