13:31
9/10

Με την κάμερα για καβαλέτο: 13 ταινίες που το σινεμά «ζωγραφίζει»

Άλλοι θα σου πουν πως όλα ξεκινούν απ’ το σενάριο. Δεν μπορείς να τους ψέξεις, αν και η αντίληψη της σχέσης του σεναρίου με το τελικό αποτέλεσμα είναι μια μεγάλη κουβέντα. Αν όλα ξεκινούσαν από το σενάριο, τότε αν δύο σκηνοθέτες γύριζαν ακριβώς το ίδιο σενάριο του «Ψυχώ» ή της «Οδύσσειας του Διαστήματος» η ταινία θα έπρεπε να είναι εξίσου αριστουργηματική. Δεν συμβαίνει αυτό, κάτι μεσολαβεί. Μεσολαβεί το μοντάζ, μεσολαβούν οι επιλογές των προσώπων, το καστ πίσω από την κάμερα (σκηνογράφοι, μουσικοί), μεσολαβεί το κάδρο. Κι εδώ ακριβώς η ζωγραφική έχει κοινό τόπο με το σινεμά. Ο ζωγράφος είναι ο πρώτος καλλιτέχνης του mise en scene, ο πρώτος δηλαδή που αποφάσισε πως τα περιεχόμενα της ζωγραφιάς του, ο συσχετισμός, η τοποθέτηση των αντικειμένων και οι δυναμικές τους σχέσεις είναι το περιεχόμενο της δουλειάς του.

«Μπάρι Λίντον» (1975) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ - ο σκόπιμος απών της λίστας, να μην αδικούνται οι υπόλοιποι...

Στο σινεμά η σημασία του mise en scene περνάει πια απαρατήρητη κι ένας λόγος είναι πως η κριτική έχει αποδυναμωθεί (και με δική της ευθύνη) και οι δημιουργοί εξισορροπούν την αδυναμία -ή αδιαφορία τους- να στήσουν πλάνα, με μοντάζ και θόρυβο. Ωστόσο η ιστορία μιας τέχνης, καλά να ‘μαστε, έχει αναρίθμητα παραδείγματα κάδρων για διάλεξη. Ταυτόχρονα όμως το σινεμά απέτισε συχνά φόρο τιμής στην μαμά ζωγραφική χρησιμοποιώντας έναν (ή περισσότερους) πίνακες σαν σεναριακά οχήματα για να προχωρήσει η πλοκή.

Από τον «Δεσμώτη του Ιλίγγου» (παντού μέσα αυτό το έργο) μέχρι το «Τέλειο Χτύπημα» του Τορνατόρε κι από τα κάμποσα art heist έργα με ληστείες ζωγραφικών έργων τέχνης μέχρι έργα δημιουργών συνδεδεμένων με την ζωγραφική (Γκρίναγουεϊ, Βισκόντι, Τζάρμαν) και ταινίες που βιογραφούν ζωγράφους, το σινεμά έχει συχνά προστρέξει για βοήθεια. Εμείς διαλέξαμε ταινίες που δεν είναι άμεσες, «στεγνές» βιογραφίες καλλιτεχνών. Αντ’ αυτού, που το αφήνουμε για προσεχή στιγμή (είναι πάρα πολλά), πήγαμε σε έργα που θυμάσαι γιατί ένας ή περισσότεροι πίνακες υπήρξαν με τον δικό τους τρόπο η σεναριακή και θεματική σπονδυλική στήλη ενός έργου.

Πάμε λοιπόν!