Σαν σήμερα τα «Σαγόνια του Καρχαρία» κολύμπησαν στις αίθουσες

Παρά το ότι, δικαιολογημένα, τα «Σαγόνια του Καρχαρία» βάλλονται για την (αμφίβολη) τιμή να είναι η ταινία που δημιούργησε το κινηματογραφικό αμερικανικό καλοκαίρι και την εμπορική στρατηγική του, παραμένουν μια θαυμάσια αντιπροσώπευση πολιτικής αλληγορίας ύβρεως και ανθρωπισμού.

Το σενάριο θέτει τις βάσεις με τρεις τρόπους: Πρώτον, τοποθετώντας την ιστορία στο αρχετυπικό θέρετρο, σκόπιμα επωνυμισμένο Amity (Συμφιλίωση) κατά την διάρκεια μάλιστα εορτασμού της 50ής του επετείου. Δεύτερον δημιουργώντας έναν από τους πληρέστερους και λειτουργικότερους «δεύτερους» ρόλους όλων των εποχών, τον Κουΐντ – μια αξέχαστη ερμηνεία από τον Ρόμπερτ Σο. Τρίτη και νευραλγικότερη σεναριακή προσθήκη, είναι η σεκάνς του U.S.S. Indianapolis, εκεί που οι τρεις «τελευταίοι» Αμερικανοί συζητούν την παράδοση της ατομικής βόμβας τον Ιούλιο του '45 στο νησί Τίνιαν στην θάλασσα των Φιλιππίνων – σκηνή κεντρική, απόδοσης υπό-κειμένου σ' ένα κατ' επίφαση crowd- pleasing έργο. 

Βλέπεις, το «Jaws» δεν είναι μια ταινία για το όχι και τόσο συμπαθές σελαχίμορφο, όσο ένα δράμα που θα το χρησιμοποιήσει σαν καταλυτική νέμεση για τη λύση του.

Και τα τρία αυτά σημεία της πλοκής συστήνουν έναν ανθεκτικό, στηρικτικό ιστό που εξακτινώνεται διαρκώς προς μια μυθοποιητική αλληγορία που θα συμπεριλάβει τον αγώνα του Ανθρώπου ενάντια στη Φύση αλλά και την τραυματική ιστορία ενός έθνους. Ενός έθνους που, πίσω από κραυγαλέους εορτασμούς εμπορευματοποιημένης Ανεξαρτησίας, κρύβει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τον οποίων η ώρα να τακτοποιηθούν, μέσω της συμβολικής τιμωρίας που αντιπροσωπεύει ο καρχαρίας (και τα σαγόνια του), έχει έρθει. Βλέπεις, το «Jaws» δεν είναι μια ταινία για το όχι και τόσο συμπαθές σελαχίμορφο, όσο ένα δράμα που θα το χρησιμοποιήσει σαν καταλυτική νέμεση για την λύση του.

Ο Κουϊντ, παρά την φυσική του έλξη και το υπαρξιακό του βάρος, δεν παύει να είναι ο «άδικα» επιζών μιας εγκληματικής πράξης και γι’ αυτό η τιμωρία του θα είναι συμβολικά αναλογική. (Ο παραλληλισμός με μια ακόμα ταινία του είδους, την αριστουργηματική «Ομίχλη» του Τζον Κάρπεντερ που ακολούθησε πέντε χρόνια αργότερα, είναι εμφανής, αφού και εκεί οι δράστες ενός ιστορικού εγκλήματος, συναντούν την αναλογική τους νέμεση έναν αιώνα αργότερα, συμπωματικά (;) και εκείνοι κατά την διάρκεια ενός εθνικού εορτασμού, ξανά σε ένα τυπικό παραθαλάσσιο θέρετρο…).

Από τη μήνιν του Θηρίου (και της Μοίρας) θα γλυτώσουν ο ωκεανογράφος, που αντιπροσωπεύει μια νέα γενιά ελαφρυμένη από τα κρίματα των προηγουμένων. Αυτός με θαυμασμό και δέος προσεγγίζει αυτό που ξέρει ότι τον υπερκερνά και μόνο αμυνόμενος θα επιτεθεί. Ταυτόχρονα, ο αστυνόμος, ο τρίτος των αντιφατικών της ιστορίας (όλοι έχουν μια θεμελιώδη αντίφαση στην ιστορία, ο Κουϊντ παρολίγο να καταβροχθισθεί από καρχαρίες και όμως επαγγέλεται το κυνήγι τους, ο ωκεανογράφος επίσης απειλήθηκε όμως καταγίνεται με την μελέτη τους, ο αστυνόμος Μπρόντι φοβάται θανάσιμα το νερό αλλά υπηρετεί σε ένα νησί), είναι εκείνος που θα διαδεχθεί την γενιά των στρατιωτικών με μια γνήσια αίσθηση καθήκοντος και υπηρεσίας προς τους πολίτες του. Ως υπερασπιστής αντί κοσμοσωτήρας, δικαιούται όχι την επιβολή επί της φύσης, αλλά απλά την προστασία των ανθρώπων του. Το ανθρώπινο είδος έχει μια ακόμα ευκαιρία.

Η σκηνοθεσία του Σπίλμπεργκ είναι υποδειγματική. Από το υποκειμενικό πλάνο του…serial killer, μέχρι το αξεπέραστο τελευταίο ημίωρο που ως γνήσιο τέκνο αριστοτελικής τραγωδίας διατηρεί αρραγή ενότητα χρόνου/χώρου/δράσης, το «Jaws» είναι γεμάτο αξέχαστα αγγίγματα, αδιανόητο timing και auteurίστικες πινελιές (τ’ αστέρια που πέφτουν πίσω απ’ τους ήρωες προλογίζουν τις «Στενές Επαφές» και δημιουργούν μια μαγικά παράταιρη αίσθηση παραμυθιού) που το καθιστούν μια από τις συναρπαστικότερες αμερικάνικες ταινίες όλων των εποχών.