9:17
18/12

Χρόνια πολλά Στίβεν Σπίλμπεργκ! Οι συντάκτες του Σινεμά αξιολογούν όλες τις ταινίες του

Για θυμήσου... Ένας καρχαρίας. Το γιγαντιαίο διαστημόπλοιο πάνω από το βουνό. Ο άντρας με το καπέλο και το μαστίγιο. Ένας εγκαταλελειμμένος εξωγήινος. Ένα παιδί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Δεινόσαυροι. Το Ολοκαύτωμα.

Δεν έχουμε τελειώσει ακόμα...

Η απόβαση στη Νορμανδία. Ένας αθώος μικροαπατεώνας. Η Μοσάντ. Το αγόρι με το τσουλούφι. Ο Λίνκολν. Ενας Ρώσος κατάσκοπος. Ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας. Ένας δημοσιογραφικός αγώνας απέναντι στη διαφθορά και ένας ακόμη για την κατάκτηση του Oasis. Ο καλλιτεχνικός θρίαμβος του «West Side Story». Το ταξίδι μνήμης στους «Fablemans».

Υπάρχει ένας σκηνοθέτης που βρήκε το σπίτι του στην κινηματογραφική αίθουσα και την οικογένειά του στα πρόσωπα των θεατών. To όνομά του: Στίβεν Σπίλμπεργκ. Με την ευκαιρία των γενεθλίων του, οι συντάκτες του Σινεμά cinemagazine.gr βάζουν κάτω τη φιλμογραφία του και αξιολογούν τις 34 ταινίες του.

Ready Director One;

34. «The Terminal» (2004)

Με τον Τομ Χανκς στον ρόλο του Τζίμι Στιούαρτ και του Γκάρι Κούπερ ο Σπίλμπεργκ παίρνει τη θέση του Φρανκ Κάπρα για έναν φόρο τιμής στο σινεμά του Τζον Ντο, του ανθρωπάκου που είναι καλύτερος όλων, του πτωχού τω πνεύματι που την βασιλεία του Θεού (σκηνοθέτη) κερδίζει - συν την Κάθριν Ζέτα Τζόουνς... - σε μια ταινία που φτιάχτηκε για να σε ζεστάνει και δεν ξέρω στ' αλήθεια γιατί κάποιος που αγάπησε το μανιπουλάρισμα του Κάπρα αντιστάθηκε εδώ. Δεν είναι στο ύψος άλλων ταινιών της ύστερης περιόδου του αλλά αυτό μόνο επειδή ο Στίβεν ήταν σε αγρανάπαυση ακόμα μεγαλύτερων στοχεύσεων. Ηλίας Δημόπουλος

33. «Amistad» (1997)

Από τις περιπτώσεις των ταινιών που γυρίστηκαν πρωτίστως για τα μάτια της Ακαδημίας και έπειτα γι’ αυτά του κοινού, βαρυφορτωμένη σε περιεχόμενο και διάρκεια και έτοιμη να διαδηλώσει υπέρ της πολιτικής ορθότητας – πολύ πριν αυτό βέβαια γίνει νόρμα, προς υπεράσπισή της. Πάντως, ο Σπίλμπεργκ έβαλε μέσα σε αυτό το ιστορικό/δικαστικό δράμα, ψήγματα χιούμορ, πιστός στις αρχές του πως ακόμη και ένα δύσκολο θέμα μπορεί να προσαρμοστεί τους κανόνες του σύγχρονου entertainment. Τάσος Μελεμενίδης

32. «Για Πάντα» (1989)

Απευθυνόμενη περισσότερο σε θεατές με ευαίσθητες καρδιές και μάτια που εύκολα θαμπώνονται από τις εξώφθαλμες σκηνοθετικές αλχημείες του Σπίλμπεργκ, το «Για Πάντα» αγωνίζεται διαρκώς να καλύψει την απόσταση που χωρίζει το γλυκύτατο από το γλυκερό. Ακριβή και οπτικά εκθαμβωτική διασκευή του «A Guy Named Joe» του 1943, το ρομαντικό παραμύθι του Σπίλμπεργκ επιστρατεύει μαγικές στιγμές και bigger than life συναισθήματα σε μία διαρκή, απροκάλυπτη επίκληση στη συγκίνηση. Λουκάς Κατσίκας

31. «Ο Ιντιάνα Τζόουνς και το Βασίλειο του Κρυστάλλινου Κρανίου» (2008)

Είκοσι τέσσερα συνεχή χρόνια κρατούσε ο «Ναός του Χαμένου Θησαυρού» τα πρωτεία της πιο αδύναμης περιπέτειας στα χρονικά της δημοφιλούς κινηματογραφικής σειράς. Δυο δεκαετίες αργότερα, ο απαξιωτικός τίτλος ανήκει δικαιωματικά στην τέταρτη εξόρμηση του Ιντιάνα Τζόουνς: Ένα προχειρογραμμένο αναμάσημα από σκόρπια ευρήματα που ενέκρινε ο Τζορτζ Λούκας- μακροχρόνιος υποστηρικτής της σεναριακής ισχνότητας- και στο οποίο δεν φαίνεται να πιστεύει κανένας από τους εμπλεκόμενους συντελεστές. Δεν είναι παράλογο που ο ίδιος ο Σπίλμπεργκ φρόντισε να διατυμπανίσει σε παραπάνω της μίας περιπτώσεις την δυσαρέσκειά του με το φιλμ. Λουκάς Κατσίκας

30. «Ο Χαμένος Κόσμος: Τζουράσικ Παρκ» (1997)

Η προσπάθεια του Σπίλμπεργκ να κάνει τη δική του ταινία καταστροφής, ξεκάθαρα στην παράδοση των «King Kong» και «Godzilla», σκάλωσε πάνω στο κοινό που είχε ξεπεράσει πλέον την τρέλα των δεινοσαύρων που δημιουργήθηκε 4 χρόνια πριν και μάλλον περίμενε από τον σκηνοθέτη ότι δεν θα έμπλεκε ποτέ σε παρεξηγημένα genres. Μνημειώδεις σκηνές μέσα στο αστικό τοπίο αλλά και νέο, διευρυμένο, σόου από τον Γκόλντμπλουμ σε έναν ρόλο που έχει γίνει cult σήμερα. Τάσος Μελεμενίδης

29. «Ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας» (2016)

Ακολουθώντας το δρόμο των Νίκολας Ρεγκ («Μάγισσες»), Τιμ Μπέρτον («Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας») και Γουές Άντερσον («Ο Φανταστικός Κος Φοξ»), ο Σπίλμπεργκ εμπλέκεται με τον μοναδικά ευφάνταστο κόσμο του Νταλ. Το αποτέλεσμα ωστόσο περισσότερο μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία ταινία που διαθέτει τα ποιοτικά στάνταρ του εμβληματικού σκηνοθέτη, παρά ένα φιλμ όπου φέρει φαρδιά πλατιά την απολύτως αναγνωρίσιμη υπογραφή του. Διαθέτει τη δημιουργική στόφα του κορυφαίου εν ενεργεία storyteller στο σινεμά, πλην όμως ξεφεύγει σπανιότατα από το πλαίσιο μιας χορταστικής αφήγησης, προσανατολισμένης στο ανήλικο κοινό. Νεκτάριος Σάκκας

28. «Κάπτεν Χουκ» (1991)

Στα 45 του το είδωλο μιας γενιάς θεατών που τον ακολουθεί σαν κινηματογραφικό προφήτη, μπλέκεται με μια ιστορία φτιαγμένη γι' αυτόν - όχι πάντα με τον ευνοϊκότερο τρόπο εννοούμενα. Ο Πίτερ Παν του Σπίλμπεργκ διέπεται από το βίαιο άγχος ενός σκηνοθέτη που μεγαλώνει και αισθάνεται πως πρέπει να αποδώσει έξω από την ασφαλή ζώνη που τον εγκαθίδρυσε, διατρέχεται όμως και από την γοητεία του τρομερού παιδιού που επαφίεται στην ιδιοφυή του παιδικότητα ελπίζοντας πως θα τον σώσει. Ο Σπίλμπεργκ έπρεπε να περάσει από την κόπωση μιας αποτυχίας στα χωράφια του για να ξεκινήσει επίσημα ανασκαφές σε νέα εδάφη. Ηλίας Δημόπουλος

27. «Το Άλογο του Πολέμου» (2011)

Ο Σπίλμπεργκ ανέκαθεν αγαπούσε το σινεμά του Τζον Φορντ και αυτό ήταν ίσως το μεγαλύτερο «ευχαριστώ» προς τις κλασσικές αξίες του. Το άλογο παίζει το ρόλο της γέφυρας σε μια σπονδυλωτή και παλιομοδίτικη ταινία που στέκεται πάνω στον ανθρωπισμό, την ανδρεία, τη φιλία και τον έρωτα με έναν τρόπο που το σύγχρονο σινεμά απορρίπτει συνήθως – διόλου τυχαία η ταινία αγαπήθηκε περισσότερο από τις πολύ μικρές ή πολύ μεγάλες ηλικίες. Τάσος Μελεμενίδης

26. «1941: Από που Πάνε για το Χόλιγουντ, Παρακαλώ;» (1979)

Η «αποτυχημένη» προσπάθεια του Σπίλμπεργκ να αναβιώσει τη screwball κωμωδία ξεκινά από το γεγονός πως και ο ίδιος δε μπορούσε να γίνει πρεσβευτής αυτού του χιούμορ, παρά το ότι το είχε μελετήσει καλά ως θεατής. Η μελέτη του φαίνεται από το γεγονός πως υπάρχουν δεκάδες αστεία που παραπέμπουν στην εποχή, τα περισσότερα όμως είναι πεταγμένα μέσα στην ταινία, διαλύοντας εντελώς οποιαδήποτε υπόνοια ρυθμού. Άφθονο γέλιο πάντως και γλυκές, συγκινητικές στιγμές (ξεχνά κανείς τα δάκρια του αυστηρού Ρόμπερτ Στακ όταν βλέπει το «Ντάμπο»; ) Τάσος Μελεμενίδης

25. «Οι Περιπέτειες του Τεντέν: Το Μυστικό του Μονόκερου» (2011)

Περιπέτεια, φαντασία, απολύτως επιτυχημένη ψηφιακή τεχνολογία, υπέροχη κίνηση, γρήγορος ρυθμός και σεβασμός σε έναν από τους πιο αγαπητούς ώρες του ευρωπαϊκού κόμικ. Χρησιμοποιώντας τον αφηγηματικό κορμό δυο βιβλίων του Τεν Τεν («Το Μυστικό του Μονόκερου» και «Ο Κάβουρας με τις Χρυσές Δαγκάνες») ο Σπίλμπεργκ μαζί με τον Πίτερ Τζάκσον στην παραγωγή, επιστρέφει με motion capture στα χρόνια του Ιντιάνα, «παίζει» με τα νέα ψηφιακά εργαλεία και χτίζει ένα φρενιτιώδες animation παλαιάς κοπής και ταυτόχρονα νέας εποχής. Πάνος Γκένας

24. «Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Ναός του Χαμένου Θησαυρού» (1984)

Με μια εισαγωγή-όνειρο, εμπνευσμένη από τα χορευτικά του Μπάσμπι Μπέρκλεϊ, ο παγιωμένος πλέον Στίβεν μετά τις τεράστιες επιτυχίες του πρώτου Ιντιάνα και του «E.T.», υπόσχεται ένα πιο φαντασμαγορικό και ακριβό θέαμα, μέχρι να μπει στη σπηλιά. Για πολλούς η πιο σκοτεινή στιγμή του, για άλλους από τις πιο παιδικές του, για τρίτους μια γενναία αλληγορία, ένα φιλμ χαμένο στην πολυσημία του, χωρίς την πυξίδα του προηγούμενου και του επόμενου, κι έτσι όμως πολύ ψηλά στη λίστα με τα συναρπαστικά παραμύθια των 80ς. Τάσος Μελεμενίδης

23. «Η Γέφυρα των Κατασκόπων» (2015)

Δίχως την ευθύνη μίας κατ’ ανάγκη εμπορικής επιτυχίας, ο Σπίλμπεργκ αφηγείται μία ψυχρο-πολεμική ιστορία με χαρακτηριστική άνεση. Πιστός στη θεματική της «Λίστας του Σίντλερ» πως κάθε ανθρώπινη ζωή μετρά, στην εκ των υστέρων αξιολόγηση και απεικόνιση της αποδοχής σε έναν χαρακτήρα-σύμβολο και συνεχίζοντας το όψιμο ενδιαφέρον της τελευταίας δεκαετίας για τη γοητεία της πατρικής φιγούρας (κάτι που κορυφώθηκε στο «Λίνκολν»), η «Γέφυρα των Κατασκόπων» είναι μία σινεφιλική σπουδή του Σπίλμπεργκ στον κινηματογράφο που αγαπά να βλέπει. Και να βλέπουμε. Πάνος Γκένας

22. «Το Πορφυρό Χρώμα» (1985)

Όσοι περίμεναν από μια ταινία το βιβλίο που φαντάστηκαν διαβάζοντάς το, τούτο ήταν μια μελοδραματική αποτυχία. Αυτοί που ήθελαν λίγη ακόμα από την «συνταγή Σπίλμπεργκ» δεν θα πλήρωναν καν το εισιτήριο. Οι κριτικοί υπόλοιποι είδαν μια τολμηρή αλλαγή πλεύσης μιας φοβερά φιλόδοξης (ναι, και λίγο σεμνότυφης) 40χρονης διάνοιας, που δεν ήταν δυνατόν να αναπαυθεί στις δάφνες της προτείνοντας ένα αποστομωτικό παραγωγικό ταλέντο. Ναι, «Το Πορφυρό Χρώμα», είναι μια πεμπτουσία παραγωγής αντί μια (ακόμα) σπουδαία σκηνοθεσία - χωρίς αυτό να δικαιολογεί την αστειότητα της Ακαδημίας να της χαρίσει 11 υποψηφιότητες αλλά όχι και αυτή της σκηνοθεσίας. Ηλίας Δημόπουλος

21. «Ready Player One» (2018)

Μέσα από συναρπαστικά καρέ, πρωτότυπες ιδέες, ταινίες, video games και υπό τους ήχους των Van Halen ή των Bee Gees, το ποπ αμάλγαμα του «Ready Player One» παρουσιάζει έναν κοινό τόπο παγκόσμιας κληρονομιάς. Σε έναν κόσμο βυθισμένο στην οθόνη των smartphones, το «Ready Player One» βρίσκει τα θετικά σημεία της διαφυγής, αλλά στο τέλος υπενθυμίζει πως οφείλεις να ανοίξεις το πλάνο στην πραγματικότητα. Και κυρίως υπερθεματίζει την εμπειρία και το βιωματικό ταξίδι περισσότερο από τον στόχο. «Σ’ ευχαριστώ που έπαιξες το παιχνίδι μου», λέει σε κάποια φάση ο Χάλιντεϊ. Και είναι σαν να ακούς τον ίδιο τον Σπίλμπεργκ. Πάνος Γκένας

20. «Το Εξπρές του Σούγκαρλαντ» (1974)

Ευρισκόμενος κινηματογραφικά σε μετεφηβική ηλικία, ο Σπίλμπεργκ συγκέντρωσε την τρέλα της πάνω σε μια δυσάρεστη ταινία που εκθειάζει όμως την εμμονική προσπάθεια των ηρώων της να βιώσουν για λίγο ακόμη το ζεστό αίσθημα της συντροφικότητας και την ψευδαίσθηση της ευτυχισμένης οικογένειας. Προσωπικές σκέψεις και βιώματα του σκηνοθέτη βγαίνουν στη φόρα με έναν τρόπο που μοιάζει αθώος, λίγο πριν αυτός εμπλακεί για τα καλά με το υπερθέαμα στο σινεμά, κίνηση που του άλλαξε την καριέρα. Τάσος Μελεμενίδης

«Διπλή» χρονιά του σκηνοθέτη, ξεχωριστό κείμενο χρειάζεται στο μεγαλείο τους, δεύτερη συνεργασία με τον Τομ Κρουζ, από τις πιο παραγνωρισμένες στιγμές της φιλμογραφίας του Σπίλμπεργκ. Κι όμως η τελειότητά της, η πληθωρική συμβολιστική της, η ελεγειακή της εναντίωση στον πόλεμο (ιδίως αυτόν που η πατρίδα του τυμπανοκρούει έκτοτε), η (βιρτουόζικη) συνυπογραφή με τον απόντα μπαμπά που έχει ένα μάθημα να πάρει, είναι όλα τους εδώ. Οι εξωγήινοι άλλοτε ήταν οι πραγματικοί φίλοι, τώρα είναι οι συμβολικοί καταστροφείς του επαναπαυμένου ατόμου, της μπουρζουάδικης ευημερίας, της πολιτικής υπνηλίας, της οικολογικής αδιαφορίας. Στο τέλος σωζόμαστε αλλά δίχως την παραμικρή συμμετοχή μας. Ηλίας Δημόπουλος

18. «The Post: Απαγορευμένα Μυστικά» (2017)

Το «The Post: Απαγορευμένα Μυστικά» μοιάζει σαν να βγήκε από τη συναρπαστική, κινηματογραφική δεξαμενή του αμερικάνικου σινεμά του ‘70, δεκαετία που αποτέλεσε και τη δημιουργική αφετηρία του Σπίλμπεργκ. Από το μπαρουτοκαπνισμένο Βιετνάμ, στα καπνισμένα γραφεία σύνταξης των εφημερίδων, και από τις σινεφίλ αναφορές στα κατασκοπικά θρίλερ, στη σύγχρονη διαλεκτική της ιστορικής πραγματικότητας, η ταινία έχει μία αεικίνητη κάμερα που παρατηρεί αδιάκριτα ένα ταραχώδες πολιτικό πλαίσιο και στον πυρήνα της φέρει την ευθύνη του ανθρώπου. Αναγκαία ταινία λόγω περιεχομένου, αλλά και ως δημιουργική κατάθεση τέχνης και τεχνικής. Πάνος Γκένας

17. «Η Αυτοκρατορία του Ήλιου» (1987)

Με μια από τις ωραιότερες ερμηνείες που έχει δώσει ανήλικος ηθοποιός στο σινεμά (το προνόμιο ανήκει στον 12χρονο τότε Κρίστιαν Μπέιλ), η «Αυτοκρατορία του Ηλιου» δεν σηματοδοτεί μόνο την πρώτη ενθαρρυντική προσπαθεια του σκηνοθέτη να αντισταθμίσει το καθαρόαιμο θέαμα με μια πιο απαιτητική δραματουργία, αλλά και αποτελεί από αρκετές απόψεις ένα μεταβατικό φιλμ στην καριέρα του: Όπως ο ανήλικος ήρωάς του, έτσι και ο ίδιος ο Σπίλμπεργκ δείχνει να αποχαιρετά εδώ οριστικά μεγάλο κομμάτι της εφηβικής αθωότητας που τον χαρακτήριζε και να σπρώχνει τον εαυτό του να μεγαλώσει. Στο εξής σχεδόν καμία ταινία του δεν θα αναπαράγει επακριβώς την ξενοιασιά και τον παιδικό ενθουσιασμό των πρότερων δημιουργιών του. Λουκάς Κατσίκας

Από το ατυχές «Άμισταντ», δια μέσω «Γέφυρας των Κατασκόπων», «Minority Report» «Μονάχου» και «Post», μέχρι το «Λίνκολν» έχεις μια άψογη πυραμίδα πάνω στο αμερικανικό ιδεώδες, που δεν είναι καθόλου ιδεατό αλλά παραμένει ιδεώδες, μια φιλμογραφία πυγμής πάνω στο τι συνιστά την αμερικανικότητα και πώς οι ίδιοι οι Αμερικάνοι ξεχνούν ή σιωπούν μπροστά στην εξυπηρέτησή της. Ο Λίνκολν είναι μια κολοσσιαία ταινία πάνω στην (ενίοτε βρώμικα) δημοκρατική αναγκαιότητα της πολιτικής και απαντά στο πολιτικάντικο ερώτημα δειλών ανδρών για το πως επιτυγχάνεται η ορθή λειτουργία μιας κοινωνίας. Ας βαριούνται όσοι βλέπουν σινεμά όπως σκρολάρουν το facebook, τούτο ήταν ένα μέγιστο καλλιτεχνικό χρέος - και ο Σπίλμπεργκ το αποπλήρωσε. Ηλίας Δημόπουλος

15. «The Fablemans» (2022)

Στα μάτια μου το «The Fablemans» είναι το origin ενός σούπερήρωα. Του δικού μου σουπερήρωα. Ενός παιδιού που θέλησε να τιθασεύσει τις «συγκρούσεις» στο σπίτι και στο σχολείο, ενός εφήβου που θέλησε να αποκτήσει τον έλεγχο του δικού του αφηγήματος, ενός σκηνοθέτη που τάχθηκε από νωρίς στην υπηρεσία του θεάματος, ενός ανθρώπου που έμαθε πως η Τέχνη και η Οικογένεια θα τον κάνουν κομμάτια και γι' αυτό όρισε την δική του «οικογένεια» στα πλήθη των θεατών που προσέλκυσε η τέχνη του. Επιστρέφοντας στο διαζύγιο που διαμόρφωσε το σύγχρονο Χόλιγουντ, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ σπάει για πρώτη φορά τον τέταρτο τοίχο και ξεφυλλίζοντας το πιο προσωπικό, κινηματογραφικό του λεύκωμα, παραδίδει μία από τις πιο τρυφερές ταινίες της καριέρας του. Πάνος Γκένας

14. «Μόναχο» (2005)

Υποδειγματικά διαλεκτικό (απόδειξη: Εβραίοι και Άραβες το μίσησαν), μπολιασμένο με μια χωνεμένη αναδρομή σε όλη την έγνοια του σινεμά του, τονωμένο με μια φρέσκια, πλήρως συνειδητή πια αμφιβολία του ίδιου του ήρωά του (να κάτι ασυνήθιστο στο σινεμά του Σπίλμπεργκ) αλλά και ταυτόχρονα δεξιοτεχνικό σε βαθμό κακουργήματος (όντως, αν είναι κάτι να του καταλογίσουν οι ισόβιοι αρνητές είναι η δεξιοτεχνία αυτή - η σκηνή στο Παρίσι ενδεικτική), το «Μόναχο» είναι το flip side του υπέρμετρου «Σίντλερ», η ταινία ενός διανοούμενου σε εγρήγορση αντί ενός (ιδιοφυή) περιδεούς που οφείλει εύσημα. Ένα νοσηρό αριστούργημα αντιθέσεων και μια δίχως όμοια στιγμή στην φιλμογραφία του. Ηλίας Δημόπουλος

13. «Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν» (1998)

Μπορεί μια εκπληκτικά σκηνοθετημένη ταινία να είναι μια μέτρια ταινία; Ασφαλώς, και παρά την βοώσα πλειοψηφία ο φανατικά σπιλμπεργκικός υπογράφων διεκδικεί για τον πολλαπλά οσκαρούχο Ράιαν την «τιμή». Κρατάς την πλημμυρίδα της ασύλληπτης έναρξης, ήταν θέμα χρόνου και θάρρους για τον Σπίλμπεργκ να φτιάξει τέτοια σκηνή (και την φτιάχνει σαν ιεροκήρυκας από την κόλαση) κι αφήνεις την άμπωτη του εκθαμβωτικού μελοδραματισμού ολάκερη απ' έξω, τόση σημαία, τόση θωπεία εύκολης φιλοπατρίας βλάπτει το δράμα και το δράμα εδώ ήταν ισχνό. Κι ας έπαιζε η Εντίτ στα χαλάσματα κι ας είναι το γύρισμα για μια ακόμη φορά τόσο απαράμιλλο. Ηλίας Δημόπουλος

12. «West Side Story» (2021)

Σαν έτοιμος από καιρό, ο Σπίλμπεργκ καταθέτει την δική του εκδοχή πάνω στο μεγάλο, αμερικανικό μιούζικαλ και θριαμβεύει. Με απόλυτο σεβασμό στην μουσική σύνθεση, στην ενορχήστρωση και στον στίχο του πρωτότυπου, επιχειρεί χωρίς κενοφανείς (sic) νεωτερισμούς μία καλλιτεχνική και συμπεριληπτική επικαιροποίηση, όχι γιατί είναι «της μόδας» αλλά γιατί αυτό απαιτεί και προτάσσει το έργο εξαρχής. Απέναντι στην αδυναμία συνύπαρξης και στην ασέβεια της ταυτότητας το «West Side Story» μαλώνει, χορεύει, μάχεται, διεκδικεί, αγριεύει, παίζει, ματώνει, ερωτεύεται με οίστρο, μεράκι κι έμπνευση. Ακούραστος, αφοσιωμένος, γενναιόδωρος, πολύτιμος, ο Σπίλμπεργκ κάνει ένα μακροχρόνιο όνειρό του πραγματικότητα και παραδίδει μία από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Και της καριέρας του. Πάνος Γκένας

11. «Minority Report» (2002)

Εμείς φοβόμασταν τότε πως η πρώτη συνάντηση με τον Τομ Κρουζ κάπου θα έκαιγε στην χημεία ενός ηθοποιού-παραγωγού του εαυτού του κι ενός σκηνοθέτη που απέφευγε τους σταρ. Μετά ξεκίνησε το έργο κι ο Λανγκ με τον Χίτσκοκ έτριβαν τα χέρια τους, ο Κρουζ ήταν ο πηλός στα χέρια της ταινίας που υπηρετούσε κι ο Σπίλμπεργκ δεν άδειαζε να σκηνοθετεί την μια σκηνή ανθολογίας μετά την άλλη ενόσω η συνήθης ατομοκεντρικότητά του έπαιρνε το πιο γερό της μάθημα από την πολιτειολογία ενός δικαίου που κάπου εκεί άρχιζε να κατακτά τη λογική του ευπατρίδη σκηνοθέτη. Ηλίας Δημόπουλος

10. «Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η Τελευταία Σταυροφορία» (1989)

Η «Τελευταία Σταυροφορία» φέρνει αντιμέτωπους τον Χάρισον Φορντ και τον Σον Κόνερι σε ένα ιδανικό συνταίριασμα πατέρα-γιου και ο Σπίλμπεργκ βρίσκει την ευκαιρία να στήσει μία ψυχαναλυτική μελέτη στο ύφος μιας προσκοπικής περιπέτειας. Από την Βενετία ως την Ιορδανία, δισκοπότηρα, ημερολόγια, ναζί και σταυροφόροι αποτελούν το φόντο στη σύγκρουση του τολμηρού γιου απέναντι στον ευφυή πατέρα, ο Ρίβερ Φίνιξ ως ανήλικος Ιντιάνα γίνεται άμεση κινηματογραφική μνήμη και ο Σπίλμπεργκ ολοκληρώνει στα τέλη του '80 τις χειροποίητες περιπέτειες του αγαπητού αρχαιολόγου έτσι όπως πρέπει. Με έναν τυχοδιωκτικό καλπασμό στο ηλιοβασίλεμα. Πάνος Γκένας

09. «Τζουράσικ Παρκ» (1993)

Υπήρξε μία εποχή, κάποιοι ενδεχομένως να αδυνατούν να τη συλλάβουν, που τα ψηφιακά εφέ δεν σάρωναν τον αμφιβληστροειδή προκαλώντας επιληπτικό επεισόδιο. Τότε, είκοσι χρόνια πριν, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ άνοιξε τις πύλες του «Jurassic Park» και προσκάλεσε για άλλη μία φορά το κοινό σε ένα αυστηρά μεθοδευμένο και ως επί το πλείστον «χειροποίητο» roller coaster αγωνίας και τρόμου, χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη την πιο πρωτόγονη ιδέα: δεινόσαυρους. Μετά από 65 εκατομμύρια χρόνια, η κινηματογραφική ανάσταση των δεινοσαύρων προκάλεσε μαζική υστερία ορίζοντας ξανά την έννοια του μπλοκμπάστερ και το «Jurassic Park» κοινώνησε την αίσθηση του τεχνολογικού θαύματος με οικονομία στην αφήγηση τοποθετώντας το μεγάλο θέαμα στις πραγματικές του διαστάσεις. Πάνος Γκένας

08. «Α.Ι.: Τεχνητή Νοημοσύνη» (2001)

Το εμπορικό (και άρα για κάποιους a priori βεβαρημένο) κινηματογραφικό ιστορικό του Σπίλμπεργκ, χαντάκωσε άδικα την ταινία σε παρεξηγήσιμες αναγνώσεις. Ακολουθώντας μία δομή που χωρίζει την ταινία σε τρία ευδιάκριτα μέρη, το «Α.Ι.» τιμά την αποστασιοποιημένη γεωμετρία του κιουμπρικού καδραρίσματος, αποκαλύπτει τη σεξουαλική και βίαιη εκτόνωση της ανθρώπινης ευτέλειας (με σκηνογραφία που χρόνια μετά επηρέασε το «Blade Runner 2049») και αποθεώνει την ιδεατή παρηγοριά των μύθων. Αποπειράται να αναμετρηθεί συμβολικά και φιλοσοφικά με την ουσία της ανθρώπινης φύσης και παράλληλα δεν ξεχνά πως αυτό που γεφυρώνει την τεχνητή και τη βιολογική νοημοσύνη, είναι η συναισθηματική. Πάνος Γκένας

07. «Πιάσε με, αν Μπορείς» (2002)

Κι επειδή σε μια χρονιά ένα αριστούργημα δεν είναι αρκετό, ο Σπίλμπεργκ σε επίδειξη φόρμας, που κατά την γνώμη του υπογράφοντος διαπερνά σχεδόν ολόκληρη την τελευταία 20ετία, έρχεται μια μεγάλη ταινία πάνω στο φαίνεσθαι και το είναι, τον μηχανισμό του θεάματος, τους εύψυχους μα απόντες πατεράδες, τους έξυπνους μα ανασφαλείς γιούς, την δυσλειτουργική οικογένεια (απορείς αλήθεια μ' εκείνους που βλέπουν «οικογενειακότητα» στο σινεμά του) και την βαθιά νοσταλγία για την εποχή που όλα ήταν δυσκολότερα μας εσύ επιμένεις να τη βλέπεις σαν απολεσθέντα παράδεισο. Ηλίας Δημόπουλος

06. «Η Μονομαχία» (1971)

Μοιάζει περίεργο για ένα φιλμ της σειράς, γυρισμένο για την τηλεόραση, να αποτελεί σήμερα ένα statement της εισόδου όχι μόνο του Σπίλμπεργκ αλλά και όλης της περίφημης παρέας του (Κόπολα, Λούκας, Σκορσέζε, Ντε Πάλμα) στον κόσμο του σινεμά. Ο σταρ της ταινίας εδώ δεν είναι ούτε το θύμα, ένας φιλήσυχος επιχειρηματίας, ούτε ο θύτης, ένα τρελό φορτηγό με έναν οδηγό που του επιτίθεται σε όλη την ταινία. Είναι ο σκηνοθέτης και οι δεκάδες τρόποι που επινοεί για να κάνει το απίθανο αυτό σενάριο συναρπαστικό, δείχνοντας στα χαμένα τότε κινηματογραφικά στούντιο το μέλλον. Να εμπιστευτούν αυτόν και τους φίλους του.  Τάσος Μελεμενίδης

05. «Η Λίστα του Σίντλερ» (1993)

Το 1993, την ίδια χρονιά που οι δεινόσαυροί του σάρωναν τα ταμεία με το «Jurassic Park», ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, το πρώην «παιδί», έσκυψε μπροστά στο διωγμό του έθνους του και με τη «Λίστα του Σίντλερ» παρέδωσε μία από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του σινεμά. Η «Λίστα» της ζοφερής ασπρόμαυρης φωτογραφίας με τις συνταρακτικές εικόνες σασπένς, τις αποκαλυπτικές ερμηνείες και την εμβληματική μουσική παραμένει πολιτικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά επίκαιρη. Περήφανο επίτευγμα του σκηνοθέτη είναι ένα αναγκαίο αντιφασιστικό σχόλιο απέναντι σε εθνικιστικές κορωνίδες που πυκνώνουν και αδιαφορούν για ζητήματα ανοχής κι αποδοχής, σε έναν κόσμο που αρέσκεται (ακόμα) στις διακρίσεις. Πάνος Γκένας

04. «Τα Σαγόνια του Καρχαρία» (1975)

Ένας νεόκοπος σκηνοθέτης με τηλεοπτική πείρα και άρτι βραβευμένος στο Φεστιβάλ Καννών για το σενάριο του «Εξπρές του Σούγκαρλαντ», ήταν υπεύθυνος για το πρώτο μπλοκμπάστερ της κινηματογραφικής ιστορίας. Το 1975 ο Σπίλμπεργκ έσπειρε τον πανικό και αναστάτωσε τους λουόμενους παγκοσμίως με μία ταινία που βασίζεται σε έναν μηχανικό καρχαρία που δεν δούλευε και δύο νότες που αρκούσαν για να υποβάλλουν τρόμο. Ένας οικογενειάρχης, ένας θαλασσόλυκος και ένας ωκεανογράφος, αντιπροσωπεύουν αρχετυπικά την αμερικάνικη κοινωνική διαστρωμάτωση και ο καρχαρίας είναι ο αντίπαλος, φυσικός και εσωτερικός εχθρός. Πέρα από τις κοινωνικοπολιτικές αναλύσεις όμως, τα πράγματα είναι απλά. Τα «Σαγόνια του Καρχαρία» λειτουργούν γιατί περιγράφουν με αυθάδεια έναν εγγενή φόβο. Η φύση είναι ανώτερη και θα βρει τον τρόπο να σε κατασπαράξει. Το ίδιο και οι ευφάνταστες ιδέες. Πάνος Γκένας

03. «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» (1977)

Το 1977, ο «Πόλεμος των Άστρων» του Τζορτζ Λούκας θα ταξίδευε το κοινό «σε ένα γαλαξία πολύ, πολύ μακριά», όμως οι «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» ήταν τελικά η ταινία που έφερε το Διάστημα στη Γη. Βραβευμένη με Όσκαρ Φωτογραφίας, πρωταγωνιστές τους Ρίτσαρντ Ντρέιφους και Φρανσουά Τριφό, η ταινία-σταθμός του Στίβεν Σπίλμπεργκ επιστρατεύει τα εκθαμβωτικά ειδικά εφέ, τη δεξιοτεχνία ενός από τους μεγαλύτερους ταχυδακτυλουργούς της κάμερας, τους μηχανισμούς του σινεμά φαντασίας, την αλληγορία και τα ενώνει σε μια κινηματογραφική μυσταγωγία που παρακολουθείς συνεπαρμένος. Με το βλέμμα στραμμένο στο νυχτερινό ουρανό, οι «Στενές Επαφές είναι ένα πανανθρώπινο φιλμ που έχει αφετηρία το άτομο και στόχο το άπειρο. Πάνος Γκένας

02. «Οι Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού» (1981)

Ο Σπίλμπεργκ στροβιλίζει τις ευρηματικές ιδέες του σεναριογράφου Λόρενς Κάσνταν σε έναν τυφώνα αδρεναλίνης και καθαρού δέους ο οποίος συνέδεε την περιπέτεια, τον ρομαντισμό, τον τρόμο και την φαντασία σε μια ασταμάτητη μηχανή πρόκλησης συγκινήσεων. Οι «Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού» παραμένουν διαχρονικά το επιστέγασμα της τέχνης του Σπίλμπεργκ ως απαράμιλλου παραμυθά και ως δαιμόνιου διασκεδαστή. Από την άλλη θα στέκουν πάντα ως ένα τρανό παράδειγμα της ικανότητας του κινηματογράφου να ακυρώνει για λίγο την αληθινή ζωή, να σε εισχωρεί σε έναν θαυμαστό κόσμο και να σου δημιουργεί την τέλεια ψευδαίσθηση ότι μπορείς κι εσύ να κατοικήσεις μέσα του. Λουκάς Κατσίκας

01. «Ε.Τ. ο Εξωγήινος» (1982)

Η άδολη φιλία ενός μικρού παιδιού με έναν ηλικιωμένο εξωγήινο αντιπροσωπεύει το πνεύμα των αρχών της δεκαετίας του ‘80 με τον πιο αγνό, υφολογικό τρόπο και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, στην πιο προσωπική του στιγμή, παραδίδει ένα αυτοαναφορικό αριστούργημα αναπάντεχα γειωμένης, επιστημονικής φαντασίας. Με μία κάμερα που στέκεται αντιδραστικά στο ύψος ενός ανηλίκου, ο «Ε.Τ.» παρακολουθεί μία διαλυμένη οικογένεια και στην προσπάθεια να βρει το πρωτόλειο συνεκτικό στοιχείο που συνιστά ανθρωπιά, δηλαδή την επικοινωνία, επουλώνει τα ‘70s τραύματα και ενώνει σε μία οικογένεια το παγκόσμιο κοινό.

Η «καλύτερη ταινία Ντίσνεϊ», που δεν έγινε ποτέ από αυτήν, δανείζεται την αφηγηματική στόφα του κλασικού παραμυθιού και μεσσιανικά στοιχεία μιας οικουμενικής πίστης. Τα τραυματικά «άουτς» θα γιατρευτούν με το άγγιγμα, η σωτηρία από το χείλος του γκρεμού θα έρθει σαν μία ιπτάμενη βόλτα στο φεγγάρι και ο Σπίλμπεργκ τροφοδοτώντας την ανήλικη αναπόδραστη διάθεση για περιπέτεια, θα αποδώσει το θαύμα ως αθώο, παιδικό βίωμα. Οι δύο φίλοι θα βιώσουν τον ανυπόφορο πόνο της ενήλικης παρέμβασης και τελικά θα φτάσουν «σπίτι» μόνο μέσα από ένα λυτρωτικό αντίο. Και ο «Ε.Τ.» θα είναι εκεί για να θυμίζει πως το ταξίδι στην φαντασία θα έχει παντοτινή πατρίδα το συναίσθημα. Πάνος Γκένας