12:41
15/3

«Το Μιλάνο είναι για να πιεις, το Παλέρμο για να πεθάνεις»: Όσα θέλατε να μάθετε για τα «Μυστήρια της Σικελίας»

Γνωρίσαμε τους Αντόνιο Πιάτσα και Φάμπιο Γκρασαντόνια από το εξαιρετικό «Salvo», μια μινιμαλιστική γκανγκστερική ιστορία αγάπης που διακρίθηκε στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Καννών. Τον περασμένο Σεπτέμβρη το σκηνοθετικό δίδυμο επισκέφτηκε την Αθήνα στο πλαίσιο των 23ων Νυχτών Πρεμιέρας, κερδίζοντας μάλιστα το Βραβείο Σεναρίου για την δεύτερη ταινία τους, «Τα Μυστήρια της Σικελίας», η οποία κυκλοφορεί την Πέμπτη 15 Μαρτίου στις ελληνικές αίθουσες.

Οι δύο δημιουργοί μίλησαν στο cinemagazine για την διακαή τους επιθυμία να γυρίσουν μια ταινία βασισμένη στην συγκεκριμένη αληθινή ιστορία, για τη Σικελία της Μαφίας, για τον σύγχρονο ιταλικό σινεμά αλλά και για τις ταινίες που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για το φιλμ τους.

Στα «Μυστήρια της Σικελίας» μια αληθινή και σοκαριστική ιστορία μεταφέρεται στην μεγάλη οθόνη ως μια σκοτεινή και παραμυθένια ιστορία αγάπης. Γιατί επιλέξατε την συγκεκριμένη προσέγγιση; Υπήρξαν αντιδράσεις στην χώρα σας για αυτή την επιλογή σας;

Ναι, «Τα Μυστήρια της Σικελίας» είναι μία ταινία που αντλεί έμπνευση από πραγματικά γεγονότα. Στις 23 Νοεμβρίου του 1993, ο Τζιουζέπε Ντι Ματέο, γιος του Σαντίνο Ντι Ματέο, πληροφοριοδότη που ενημέρωνε την αστυνομία για τις δράσεις της Μαφίας, απήχθη από μία συμμορία της Κόζα Νόστρα. Ο πατέρας του, όμως, δεν σταμάτησε να συνεργάζεται με τις Αρχές. Έτσι, ο Τζιουζέπε έμεινε αιχμάλωτος 779 ημέρες και νύχτες στα χέρια των μαφιόζων απαγωγέων του, μέχρι τη νύχτα της 11^ης Ιανουαρίου του 1996. Τότε ο Τζιουζέπε, που είχε φτάσει να ζυγίζει μόλις 30 κιλά, στραγγαλίστηκε και το άψυχο σώμα του διαλύθηκε σε οξύ.

Καταγόμαστε και οι δύο από το Παλέρμο και αυτή η ιστορία συνέχιζε να μας βασανίζει. Ο Τζιουζέπε είναι ένα φάντασμα που ανανεώνει τον πόνο για αυτή την φρίκη της οποίας ήταν θύμα και τον θυμό ενάντια στον κόσμο στον οποίο έλαβε χώρα αυτό το φρικαλέο γεγονός. Ένα φάντασμα παγιδευμένο σε μία ιστορία χωρίς κάθαρση. Ένα φάντασμα παγιδευμένο στο σκοτάδι της συνείδησής μας. Ένα φάντασμα που αποζητά να ελευθερωθεί.

Ο μόνος τρόπος που είχαμε εμείς για να το πετύχουμε ήταν να φέρουμε σε σύγκρουση την πραγματικότητα με την φαντασία, επιτρέποντάς μας να αναγνωρίσουμε τα στοιχεία με τα οποία ερχόμασταν αντιμέτωποι για αρκετό χρονικό διάστημα: ένα φάντασμα και η ενοχή ενός κόσμου που σκοτώνει αθώα παιδιά. Η αφετηρία για μία ιστορία φαντασμάτων. Μία ιστορία για τα φαντάσματα της Σικελίας. Και ως τέτοια, όσον αφορά στον ρεαλισμό, είναι ένα σκοτεινό παραμύθι και όσον αφορά στη φαντασία, είναι ένα ρομαντικό παραμύθι. Όπως το θέτει ο Σικελός συγγραφέας Λεονάρντο Σκάσια «Η Σικελία είναι ένα σύνολο φαντασίας: και τι μπορεί να κάνει κανείς εκεί χωρίς φαντασία;». Η φαντασία, τα όνειρα αποτελούν στρατηγικές επιβίωσης για την κεντρική μας ηρωίδα τη Λούνα αλλά και για εμάς τους ίδιους ως Σικελούς σκηνοθέτες και αφηγητές ιστοριών.

Η επιλογή αυτών των ειδών για να αφηγηθούμε τη συγκεκριμένη ιστορία σόκαρε κάποιους συντηρητικούς κριτικούς όταν η ταινία βγήκε στην Ιταλία, ακριβώς μετά την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Καννών. Στην Ιταλία μπορεί κανείς να κάνει ταινίες με δύο τρόπους για να είναι ευρέως αποδεκτός από τους κριτικούς: αυτό που αποκαλούμε «σινεμά του ρεαλισμού», και αποτελεί ένα είδος από μόνο του μέσα στην παλιά και χρυσή παράδοση του ιταλικού σινεμά, και από την άλλη το είδος των πολύ εμπορικών  ταινιών, «καλοφτιαγμένες», συμβατικές και «βολικές» ταινίες, που περιορίζονται θεματικά κυρίως σε οικογενειακά δράματα και κωμωδίες.

Οι δικές μας ταινίες δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε αυτά τα δύο είδη, οπότε πολλές φορές μας αντιμετωπίζουν σαν εξωγήινους. Από την άλλη «Τα Μυστήρια της Σικελίας» είναι μία ταινία που έχει αγαπήσει το κοινό και κυρίως οι νέοι. Εδώ και πολλούς μήνες κάνουμε σχολικές προβολές σε μαθητές και αυτοί αγαπούν πραγματικά την ταινία.

Πρώτα στο «Salvo» και τώρα στα «Μυστήρια της Σικελίας» επιλέγετε ιστορίες που έχουν ως κοινή αφετηρία την Μαφία. Τι είναι αυτό που σας ελκύει στο να αφηγηθείτε ιστορίες από αυτόν τον κόσμο; Η επόμενη ταινία σας θα έχει παρόμοια θεματική;

Μεγαλώσαμε στο Παλέρμο των δεκαετιών του ’80 και του ’90, τα πιο ζοφερά χρόνια της σύγχρονης ιστορίας της Σικελίας. Σε εκείνη την περίοδο, το Παλέρμο και η Σικελία τελούσαν υπό τον ζυγό της βίας της Μαφίας και δεν υπήρχε διαφυγή. 

Ήταν τα χρόνια των πολέμων της Μαφίας, όταν το Παλέρμο συγκρινόταν με την Βηρυτό. Οι μάχες μεταξύ διαφορετικών οικογενειών της Μαφίας αιματοκύλισαν την πόλη μας από το 1979 έως το 1986, αφήνοντας πίσω τους εκατοντάδες θανάτους, τη λεγόμενη «ματάντζα» (όρος δανεισμένος από την αλιεία που έμεινε στην ιστορία ως χαρακτηρισμός της μεγάλης σφαγής της Κόζα Νόστρα), όταν η υπόλοιπη Ιταλία ζούσε στην φρενίτιδα της δεκαετίας του ’80.

«Το Μιλάνο είναι για να πιεις», όπως λένε και «το Παλέρμο για να πεθάνεις». Οι δρόμοι πλημμυρισμένοι με αίμα και χρήμα, για την διακίνηση ναρκωτικών: αυτή ήταν η πόλη μας, σε αυτούς τους δρόμους πηγαίναμε σχολείο, σε αυτούς γυρίζαμε να μελετήσουμε. Όταν γίναμε σκηνοθέτες, το να αναμετρηθούμε με αυτό το περιεχόμενο, να διηγηθούμε ιστορίες της Σικελίας, ήταν αναπόφευκτη και κρίσιμη απόφαση. Η Σικελία είναι το μέρος που ανήκουμε.

Δεν γνωρίζουμε ακόμη με τι θα καταπιαστούμε στην επόμενη ταινία μας. Όπως και να ’χει η πρώτη μας ταινία, το «Salvo» ήταν ένα φιλμ νουάρ, αυτή η νέα μας ταινία είναι ένας παράξενος συνδυασμός ειδών, με στοιχεία ταινιών για τη Μαφία, τα εφηβικά ειδύλλια, τις ιστορίες φαντασμάτων. Μας αρέσουν νέες προκλήσεις κάθε φορά.

Οι Αντόνιο Πιάτσα και Φάμπιο Γκρασαντόνια με το Βραβείο Σεναρίου 
του 23ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας

Εκτός από την αγάπη σας για τον μικρό Τζουζέπε, στην ταινία είναι φανερή και η αγάπη σας για το ίδιο το σινεμά μέσω μιας πληθώρας αναφορών σε ταινίες αλλά και κινηματογραφικά είδη. Μιλήστε μας λίγο για τις κινηματογραφικές επιρροές σας στα «Μυστήρια της Σικελίας».

Ναι, η ταινία είναι μία πράξη αγάπης προς τον μικρό Τζιουζέπε. Και στον πυρήνα υπάρχει η ιδέα ότι η αγάπη, αυτή η σχέση μας με κάποιον άλλο που μας αλλάζει τη ζωή, είναι αυτή που μας κάνει ανθρώπους.

Η ιστορία αγάπης ανάμεσα στη Λούνα και τον Τζιουζέπε είναι όπως αυτή του Ρωμαίου με την Ιουλιέτα που η μεγάλη τους αγάπη νίκησε τον θάνατο. Κάθε δραματική αλλαγή στην πλοκή απαντά στην εσωτερική ανάγκη της Λούνα να βρει και να σώσει τον Τζιουζέπε. Η ιστορία είναι το «όνειρό» της. Όσο όμως προχωρά η ιστορία, συνειδητοποιούμε ότι δεν παρακολουθούμε απλώς τα προϊόντα της φαντασίας της και δε βλέπουμε τα πράγματα από τη δική της οπτική γωνία. Η Λούνα είναι και το «όνειρο» του Τζιουζέπε. Η πάλη για να ξανασμίξουν είναι κοινή και λαμβάνουν και οι δύο μέρος σε αυτήν. Το φανταστικό στοιχείο που μεταφέρει τα οράματα της Λούνα και του Τζιουζέπε, ήταν ο μόνος τρόπος να μετατραπεί το αδύνατο σε εφικτό. Η κοινή τους ανάγκη και η φαντασία τους επιτρέπουν την επανένωσή τους και χάρη σε αυτή την επανένωση αποκαλύπτεται στο τέλος μια άλλη πραγματικότητα που ξεπερνά τα όνειρα και τους εφιάλτες, μια πραγματικότητα στην οποία τα φαντάσματα αποκαλύπτουν την αληθινή τους φύση, την πολύ στερεή και άφθαρτη πραγματικότητά τους ως ψυχές.

Αγάπη, όνειρα και εφιάλτες, φαντάσματα και ψυχές: οι βασικές λέξεις των κινηματογραφικών μας αναφορών. Υπάρχουν αρκετές ταινίες που εξετάζουν αυτά τα θέματα και θα θέλαμε να αναφέρουμε, καθώς τις αγαπάμε τόσο πολύ που επηρεάζουν όχι μόνο τις ταινίες μας αλλά και τα δικά μας όνειρα: Το «Ugetsu Monogatari»  το αριστούργημα του 1953 από τον Ιάπωνα σκηνοθέτη Κέντζι Μιζογκούτσι, ένα ποιητικό παραμύθι πολέμου και φαντασμάτων που σε στοιχειώνει,  και βουτά σε μια σχέση μεταξύ ενός πνεύματος και ενός ζωντανού ανθρώπου, μιας σχέσης που αντιβαίνει στη φύση και οδηγεί στον κίνδυνο να πεθάνει ο ζωντανός άνθρωπος.

Το «Mulholland Drive» του Ντέιβιντ Λιντς, του μόνου σκηνοθέτη ικανού να εξερευνήσει την απερίγραπτη, ανήσυχη φύση του ανθρώπινου υποσυνείδητου. Η «Νύχτα του Κυνηγού» η μόνη ταινία που σκηνοθέτησε ο σπουδαίος ηθοποιός της μεγάλης οθόνης Τσαρλς Λότον, ένα εξπρεσιονιστικό παραμύθι – με διαφορετικές αφηγητικές φωνές – δύο παιδιών που ξεφεύγουν από το κακό, μέσω ενός μεγάλου ποταμού.

INFO
H ταινία «Τα Μυστήρια της Σικελίας» κυκλοφορεί την Πέμπτη 15 Μαρτίου στις ελληνικές αίθουσες από την Danaos Films.