«Οι διαδικτυακές φιλίες δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα»: Ο Βέρνερ Χέρτζογκ μιλά στο ΣΙΝΕΜΑ - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
12:05
22/10

«Οι διαδικτυακές φιλίες δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα»: Ο Βέρνερ Χέρτζογκ μιλά στο ΣΙΝΕΜΑ

Η φήμη του τον ξεπερνά, όπως έχει και ο ίδιος ξεπεράσει κάθε στενό αφηγηματικό φραγμό. Στα 77 του εξακολουθεί να δηλώνει πως η παραίτηση του είναι μια λέξη άγνωστη και εδώ, ο σπουδαίος δημιουργός, μιλά στο cinemagazine.gr με αφορμή την τελευταία του δημιουργία «Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε.», για ένα κοινωνικό φαινόμενο που παρότι μας έρχεται από τη μακρινή Ιαπωνία, περιγράφει την εποχή μας όσο κανένα άλλο.

Συνέντευξη στον Νεκτάριο Σάκκα

Απόγευμα Πέμπτης στο γραφείο και καλώ έναν αριθμό στο Λος Άντζελες για την τηλεφωνική συνέντευξη με τον Βέρνερ Χέρτζογκ με αφορμή της κυκλοφορία της νέας του ταινίας «Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε.» στις ελληνικές αίθουσες, πέντε μήνες μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στις Κάννες και αφού το αθηναϊκό κοινό την γνώρισε λίγες εβδομάδες πριν στις 25ες Νύχτες Πρεμιέρας. Το σηκώνει ο ίδιος, τον καλησπερίζω, του συστήνομαι, τον ρωτάω «πώς είστε;», για να μου απαντήσει ένα «είμαι καλά, ευχαριστώ. Περίμενα το τηλεφώνημά σας». Δεν συμβαίνει συχνά να σου λέει κάποιος σαν τον Χέρτζογκ ότι περιμένει τηλεφώνημά σου.

Ωστόσο τα πραγματικά απίστευτα αφορούν την ίδια την ταινία, μια ταινία μυθοπλασίας που όμως αναφέρεται σε ένα καθόλα υπαρκτό φαινόμενο. Σύμφωνα με αυτή λοιπόν, στην Ιαπωνία μπορείς ακόμα και να νοικιάσεις έναν πατέρα. Κυριολεκτικά. Γιατί μία εταιρεία ονόματι «Οικογενειακή Ευτυχία» διαθέτει προς ενοικίαση τους ηθοποιούς υπαλλήλους της προκειμένου αυτοί να αναπαραστήσουν αγαπημένα πρόσωπα, συγγενείς ή φίλους σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις (γάμους, πάρτι, κηδείες κλπ) για χάρη των πελατών της.

Κινούμενος παραδοσιακά ανάμεσα στις αφηγηματικές γραμμές μεταξύ μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, ο δαιμόνιος Χέρτζογκ, ακούραστος για πάνω από έξι δεκαετίες και ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς παγκοσμίως, είδε την προσοχή του να γραπώνεται από αυτό το φαινόμενο που ξεκίνησε και φούντωσε στην Ιαπωνία. Μάλιστα, σε μια στιγμή ανεκτίμητου meta σχολίου και εκπληκτικού κινηματογραφικού inception, αποφάσισε για το ρόλο του βασικού πρωταγωνιστή να προσλάβει τον Γιουιτσί Ισιί, τον ίδιο τον ιδρυτή της απολύτως υπαρκτής εταιρείας Family Romance LLC η οποία ειδικεύεται στην ενοικίαση ανθρώπων για να υποδυθούν κοινωνικούς ρόλους.

Αυτά και μόνο θα αρκούσαν προκειμένου να πυροδοτήσουν μια δυνατή συζήτηση με οποιονδήποτε σκηνοθέτη, έστω και εξ αποστάσεως, ακόμα και μέσα στο στενό χρονικό πλαίσιο των 15 λεπτών. Πόσο μάλλον με τον Χέρτζογκ, τον σκηνοθέτη του «Αγκίρε, Η Μάστιγα του Θεού» και του «Grizzly Man», του μοναδικού μέχρι σήμερα δημιουργού που έχει κάνει ταινία σε κάθε ήπειρο, εκείνου που στα 77 του επιμένει πως «η παραίτηση είναι άγνωστη λέξη για μένα» και που δεν κώλωσε να σύρει ολόκληρα καράβια σε δύσβατες πλαγιές προκειμένου να εκπληρώσει αυτό που είχε στο μυαλό του.

Aσφαλώς και θα ήθελα να πάρω μέρος σε διαστημική αποστολή. Mόνο μηχανικούς στέλνουν εκεί πάνω, ποτέ δεν έστειλαν έναν ποιητή. Αν είχα την ευκαιρία θα το έκανα αύριο κιόλας

Η «Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε.» είναι μια ασυνήθιστη ταινία. Πώς θα την περιγράφατε σε κάποιον που ετοιμάζεται να τη δει στο σινεμά δίχως να ξέρει περί τίνος πρόκειται;

Έχει να κάνει με ένα φαινόμενο που ξεκίνησε στην Ιαπωνία και πλέον εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες, κατά το οποίο μπορείς να νοικιάσεις ένα φίλο ή ένα οικογενειακό μέλος, για να σε συνοδεύσει για παράδειγμα σε ένα γάμο. Προφανώς όλα είναι ψέμα, όλα είναι μια παράσταση όμως τα συναισθήματα που δημιουργούνται μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι αληθινά. Έχει να κάνει με μια βαθιά μοναξιά που έρχεται κατά πάνω μας. Έτσι αυτό που εξελίσσεται με ανησυχητικά αυξανόμενους ρυθμούς στην Ιαπωνία βλέπουμε να εξαπλώνεται παντού.

Φαίνεται πάντως να είναι ένα σχεδόν ιδανικό φιλμ Χέρτζογκ, αναφορικά με το πώς αναμειγνύει στοιχεία μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ.

Δε συμφωνώ γιατί είναι ένα καθαρό φιλμ μυθοπλασίας. Έχει σενάριο, έχει προβαριστεί, όλοι όσοι παίζουν είναι ηθοποιοί και είναι σκηνοθετημένο όμως μοιάζει τόσο αυθεντικό που σε κάνει να πιστέψεις ότι είναι ντοκιμαντέρ. Αλλά μέσα στα πρώτα δύο λεπτά καταλαβαίνεις ότι δεν μπορεί να είναι ντοκιμαντέρ.

Όσο περισσότερο σκεφτόμουν την ταινία, ένιωθα να συνδέονται το θέμα της με την αισθητική της εικόνας που έβγαζε η ψηφιακή κάμερα που χρησιμοποιήσατε. Γιατί επιλέξατε να τη γυρίσετε σε αυτό το format;

Ως αφηγητής ήξερα αμέσως ότι το θέμα αυτό ήταν κάτι μεγάλο και μάλιστα ήξερα και πώς να το κάνω. Λένε ότι το περιεχόμενο, η ουσία μιας ιστορίας υπαγορεύει τη μορφή με την οποία θα την πεις. Έτσι για μένα ήταν ξεκάθαρο αυτό, δεν ήθελε πολλή σκέψη. Είναι πάντως εκπληκτικό πως μας δημιουργούνται αυθεντικά συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο που τα παιδιά έχουν αυθεντικά συναισθήματα για τις κούκλες ή τον αρκούδο τους.

Είστε πιθανότατα ο μόνος σκηνοθέτης που έχει κάνει ταινία σε κάθε ήπειρο. Έστω ότι σας παρέχονται όλα τα απαιτούμενα μέσα, ποια άλλα μέρη θα θέλατε να εξερευνήσετε με τις ταινίες σας; Ακόμα και στο διάστημα;

Είναι πάρα πολλά αν και δεν έχει να κάνει ακριβώς με εξερεύνηση. Το θέμα της κάθε ταινίας είναι αυτό που με πάει κάπου. Η «Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε.» με φέρνει στο Τόκιο προφανώς, όπως το «Αγκίρε, Η Μάστιγα του Θεού» με πήγε στην Αμαζονία. Είναι πάντα μέρος μιας ιστορίας. Όμως ασφαλώς και θα ήθελα να πάρω μέρος σε διαστημική αποστολή. Βλέπετε, μόνο μηχανικούς στέλνουν εκεί πάνω, ποτέ δεν έστειλαν έναν ποιητή. Αν είχα την ευκαιρία να το κάνω θα το έκανα αύριο κιόλας.

Υπάρχει ταινία σας που νιώθετε πως παραμένει παρεξηγημένη από το κοινό ή τους κριτικούς;

Καμιά φορά μια συγκεκριμένη γενιά μπορεί να μη συνδεθεί με κάποια ταινία τη στιγμή που κυκλοφορεί αλλά να το κάνει στη συνέχεια. Κάποιες ταινίες μου ήταν μπροστά από την εποχή τους και κάποιες τους πήρε χρόνο να αναγνωριστούν. Το «Αγκίρε» είναι ένα καλό παράδειγμα. Εκείνη την εποχή όλοι στη Γερμανία έκαναν ταινίες για την εξέγερση των φοιτητών και ήρθα εγώ να κάνω αυτό. Τους πήρε περίπου δέκα με δεκαπέντε χρόνια να αναγνωρίσουν ένα εντελώς ασυνήθιστο και πολύ δυνατό φιλμ. Το συγκεκριμένο ήταν δέκα με δεκαπέντε χρόνια μπροστά από την εποχή του. Που για μένα είναι οκ, γιατί όχι;

Ωστόσο έχω κάνει πάνω από εβδομήντα ταινίες και αν ανησυχούσα για το πώς αντιμετωπίζεται η κάθε μία δε θα μπορούσα να κοιμηθώ τα βράδια. Όμως κοιμάμαι καλά, δε με νοιάζει. Εξάλλου ξέρω πως όλα μου τα φιλμ κατάφεραν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να βρουν το κοινό τους.

Έχουμε δει σκηνοθέτες να δηλώνουν κορεσμένοι και να αποσύρονται από το σινεμά. Τι είναι αυτό που σας κρατά ενεργό για πάνω από έξι δεκαετίες; Ξέρουμε πως δεν θεωρείτε τον εαυτό σας εργασιομανή, οπότε τι είναι;

Αγαπώ αυτό που κάνω και έχω τόσο επίμονο όραμα που για μένα γίνεται καθήκον να το βάλω στη μεγάλη οθόνη και να το καταστήσω ορατό για όλους. Μπορώ να πω ότι η παραγωγικότητά μου σήμερα είναι μεγαλύτερη από ότι ήταν πριν τριάντα ή σαράντα χρόνια. Τους τελευταίους δώδεκα μήνες έκανα τρεις ταινίες και τώρα γυρίζω ήδη την επόμενη. Επομένως η παραίτηση είναι άγνωστη λέξη για μένα και αυτό δεν αφορά τη σκηνοθεσία αφού πλέον παίζω και πολύ σαν ηθοποιός, όπως στη σειρά «The Mandalorian» από τον «Πόλεμο των Άστρων», στο «Jack Reacher» και αλλού.

Κάποιες ταινίες μου ήταν μπροστά από την εποχή τους και κάποιες τους πήρε χρόνο να αναγνωριστούν. Το «Αγκίρε» είναι ένα καλό παράδειγμα

Μέσα στα χρόνια βιώσατε την τεράστια τεχνολογική εξέλιξη που επηρέασε και το σινεμά. Ποιες είναι οι σκέψεις ή οι ανησυχίες σας για το μέλλον του σινεμά;

Οφείλω να δω αυτό που έρχεται κατά πάνω μας. Άλλωστε το να γυρίσεις ταινίες έχει γίνει πλέον λιγότερο ακριβό και πολύ ευκολότερο. Πλέον μπορείς να γυρίσεις μεγάλου μήκους ταινία ακόμα και με το κινητό σου. Έχουμε δει τέτοιες να κυκλοφορούν κανονικά στις αίθουσες, ακόμα και στην Αμερική. Ασφαλώς μιλάμε για εξαιρέσεις αλλά συμβαίνει. Μπορείς πλέον να γυρίσεις κάτι με κάμερες ανάλυσης 4K, να το μοντάρεις στο λάπτοπ και να το κυκλοφορήσεις στο YouTube ή σε κάποια άλλη πλατφόρμα όπως το Netflix και το Amazon. Έτσι η κατάσταση έχει γίνει πολύ πολύ καλύτερη ως προς τη δημιουργία, ακόμα και τη διανομή ταινιών.

Όμως από την άλλη κανένας δε διαβάζει βιβλία πια, υπάρχουν άνθρωποι που παρατάνε οτιδήποτε πάνω από 7 ή 8 λεπτά διάρκεια γιατί η προσοχή τους έχει γίνει εξαιρετικά περιορισμένη και αποσπάται εύκολα. Και φυσικά το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακούγονται σαν ένα παράδοξο, από την άποψη ότι όσο περισσότερο συνδεδεμένοι είμαστε σε αυτά τόσο πιο μοναχικοί γινόμαστε. Έτσι, ο αιώνας μας είναι ο αιώνας της βαθιάς υπαρξιακής μοναξιάς, γι αυτό και στην Ιαπωνία κάποιος θα πάει να νοικιάσει έναν συγγενή ή φίλο. Αλλά θέλω να πω κάτι ακόμα για τη μοναξιά: γνώρισα ένα 15χρονο κορίτσι που ήταν συνεχώς στα κοινωνικά δίκτυα, διαρκώς έστελνε γραπτά μηνύματα - καμιά φορά μόνο smiley, κατά μέσο όρο 2200 μηνύματα την ημέρα. Είναι απίστευτο και άκρως ανησυχητικό γιατί χάνει την παιδική της ηλικία και την εφηβεία της, είναι ένα βαθιά μοναχικό άτομο σε βαθμό τραγικό, επειδή όλες αυτές οι διαδικτυακές φιλίες της δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Είναι καταστροφικό.

Καταλαβαίνω επομένως πως αυτή η κατάσταση μοναξιάς είναι είναι η μεγαλύτερη ανησυχία σας σχετικά με το μέλλον;

Το βλέπω σαν ένα από τα πολύ πολύ μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, ένα πρόβλημα που είναι ήδη εδώ. Όσοι βλέπουν την «Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε.» στην Ελλάδα, στη Γαλλία ή στις ΗΠΑ, όλοι τους ξέρουν ότι όλο αυτό έρχεται κατά πάνω μας.

INFO
Η ταινία «Οικογενειακή Ευτυχία Α.Ε.» κυκλοφορεί στις αίθουσες 24 Οκτωβρίου από τη Filmtrade.