«Μια Υπέροχη Ζωή»: Η αιώνια ταινία των Χριστουγέννων

Κι όμως όταν το έργο του Φρανκ Κάπρα βγήκε στις μεταπολεμικές αίθουσες δεν αντιμετωπίστηκε παρά χλιαρά από κοινό και κριτική. Ο Κάπρα είχε φτιάξει ενα έργο για το άτομο και την δυναμική, δοτική του σχέση με την κοινωνία γύρω του, είχε στηλιτεύσει τον άκαρδο καπιταλισμό στο πρόσωπο ενός Σκρουτζ τραπεζίτη (το FBI μάλιστα είχε συντάξει μία έκθεση για τον φιλοκομμουνισμό της ταινίας!), είχε προσφέρει και μια παραμυθιακά ανακουφιστική εκδοχή μεταφυσικής που ο ίδιος, οι άνθρωποι και η εποχή ίσως και να αποδέχονταν με μια συγκατάνευση αποδραστική μετά το τέλος ενός τραυματικού πολέμου.

Κι όμως...Τίποτα δεν συνέβη από αυτά. Η ταινία κόστισε περισσότερο απ' όσα απέφερε (ήταν η μοναδική φορά που ο ίδιος ο Κάπρα είχε αναλάβει την παραγωγή ταινιάς του), προτάθηκε για 5 Όσκαρ χωρίς να πάρει κανένα και μεγάλο μέρος της κριτικής προτίμησε, τυπικά, να την ενοχοποιήσει για άκρατο συναισθηματισμό και επικίνδυνη αφέλεια, παρά να δει στην ευψυχία της ως κάτι παραπάνω.

Ωστόσο οι απόψεις, κοινού και κριτικών, είναι για να αλλάζουν, η πολλή βεβαιότητα κανέναν δεν βοήθησε αν και πέρασαν αρκετά χρόνια για να χρειαστεί να φάνε το καπέλο τους κάμποσοι υπόλογοι. Στις αρχές του '70, εξαιτίας ενός λογιστικού λάθους, η ταινία έγινε public domain, έμεινε ελεύθερη δηλαδή πνευματικών δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα να παιχτεί αλλεπάλληλες φορές από τα αμερικάνικα τηλεοπτικά δίκτυα. Αυτό ήταν. Μέσα σε λίγα χρόνια η λατρεία του κόσμου είχε πολλαπλασιαστεί οδηγώντας το φιλμ και σε σταδιακή κριτική επανεκτίμηση.

Σήμερα η «Υπέροχη Ζωή» απολαμβάνει τη θέη της σε πολλές λίστες του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, είναι φυσικά και μια από τις 100 ταινίες που το ινστιτούτο προτείνει (αν και η εποχή οδηγεί είναι αλήθεια σε μια υποχώρησή της από την 11η θέση στην αναθεώρηση του 2007 έπιασε την 20η) ενώ στην εποχή της βραβεύθηκε και μ' ένα ειδικό τεχνικό όσκαρ για την εφεύρεση ενός νέου τύπου χιονιού.

Όμως, μεταξύ μας τώρα που τα λέμε, οι ταινίες κατοικούν μέσα μας για τις σκηνές και την αίσθηση που αφήνουν. Κι η σκηνή με το παιδάκι που τις τρώει γιατί δεν αφήνει να πάει το δηλητήριο αντί του φαρμάκου, η μετάνοια του μαγαζάτορα που έχει χάσει το παιδί του, η σκηνή στη γέφυρα, η ιστορία του αγγέλου που δεν έχει πάρει τα φτερά του, πάνω απ' όλες η σκηνή που η γυναίκα ζητάει 17.50 δολάρια, είναι σκηνές μιας εκδοχής ανθρωπιάς, μιας πίστης στην καλύτερη φύση και συμπεριφορά του ανθρώπου. Ο Κάπρα τις στήνει απλά, χωρίς περικοκλάδες, με μια αφηγηματική άνεση, για την οποία άλλωστε κρατά την μυθική του θέση, που λες εμπιστεύεται απόλυτα τον θεατή του όπως τους δικούς του «κατασκευασμένους» ανθρώπους.

Το «Μια Υπέροχη Ζωή», ασπρόμαυρο και ποιητικό με μια γνήσια λαϊκότητα που ορίζει τις καλύτερες στιγμές του Χόλιγουντ, είναι ο βασιλιάς των χριστουγεννιάτικων ταινιών, 74 χρόνια μετά την πρεμιέρα του.