H Μούσα του Μπονάρ

Ας μας συγχωρεθεί η πλημμελής γνώση περί εικαστικών και η απουσία των ερμηνευτικών και εκφραστικών εργαλείων, αλλά με το άπειρο μάτι μας και το φτωχό μας μυαλό, παρατηρώντας τους πίνακες του Μπονάρ, σε δυο πράγματα στεκόμαστε. Το ένα είναι τα πολύ πιο ασαφή περιγράμματα και τα πιο ρευστά σχήματα σε σχέση με τον μέσο ιμπρεσιονιστή. Κάποιοι τον τοποθετούν στους μετα-ιμπρεσιονιστές, όπως διαβάζουμε (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό), ενώ ο θρύλος θέλει τον Πικάσο να τον αντιπαθεί, θεωρώντας ότι δεν μπορούσε να πάρει απόφαση σε ποιο ρεύμα ανήκει, ότι ήθελε να είναι και με τον κλέφτη και με τον χωροφύλακα, όπως θα λέγαμε στο χωριό μου. Η έτερη παρατήρηση είναι ότι μια γυναικεία φιγούρα επανέρχεται διαρκώς στους πίνακές του. Είναι η Μαρτ, σύντροφος, σύζυγος και μούσα του, αλλά όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Προβόστ επιχειρεί βιογραφία Γάλλου εκπροσώπου της ζωγραφικής. Αν όμως στο «Χάρισμα της Σεραφίν» είχε καταφέρει να τιμήσει το πνεύμα της καλλιτέχνιδoς μέσω της ατμόσφαιρας, της σχολαστικής ανάδειξης του φυσικού τοπίου και μιας πλανοθεσίας που έκανε την ηρωίδα να μοιάζει μέρος του, εδώ μάλλον αποτυγχάνει να πράξει το αντίστοιχο. Ορθά η έμφαση δίνεται στη σχέση του με τη Μαρτ, πρόκειται όμως για μια στείρα, παρατακτική καταγραφή επεισοδίων της κοινής συντροφικής τους πορείας. Δεν βλέπουμε τη Μαρτ μέσα από τους πίνακές του, δεν αντιλαμβανόμαστε «ιμπρεσιονιστικά» το πάθος του για εκείνη  - άρα δεν καταλαβαίνουμε και την τέχνη του μέσω της ταινίας.

Αναγνωρίζουμε, βέβαια, τη μη κριτική στάση του έργου προς τις ιδιαιτερότητες αυτής της σχέσης – σε μας πολλά μπορούν να φαντάζουν λάθος, μα κάποτε θα πρέπει να αποδεχτούμε πως ίσως και να μην μας πέφτει λόγος. Του πιστώνουμε επίσης την κομψή όψη, καθώς και την ψυχωμένη ερμηνεία της Σεσίλ ντε Φρανς, αλλά του χρεώνουμε επανάληψη και φλυαρία και, πάνω από όλα, την αδυναμία του δημιουργού του να μετατρέψει μια περιγραφική βιογραφία σε θέαμα πρωτότυπο και θρεπτικό για το μυαλό και την ψυχή.