Ξεριζωμένοι - ταινιες || cinemagazine.gr

Ξεριζωμένοι

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

2023
    ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Ελλάδα, Γαλλία
    ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Ελένη Αλεξανδράκη
    ΣΕΝΑΡΙΟ: Ελένη Αλεξανδράκη, Τζόναθαν Αρνούλ
    ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ: Μυρτώ Μάντα, Γιάννης Ατζακάς, Σήφης Ζαχαριάδης, Μαρία Μερσέντες Μπουένο Μοράλες
    ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Διονύσης Ευθυμιόπουλος
    ΜΟΥΣΙΚΗ: Τζόναθαν Αρνούλ
    ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 98'
    ΔΙΑΝΟΜΗ: Feelgood Entertainment
    Ξεριζωμένοι

Από τον ελληνικό εμφύλιο μέχρι τα χρόνια του Covid 19, η Ελένη Αλεξανδράκη αναδύει μέσα από τις μαρτυρίες των «Ξεριζωμένων» τις άγνωστες πτυχές της ιστορίας.

Από τον Θοδωρή Καραμανώλη

Στο νέο ντοκιμαντέρ της Ελένης Αλεξανδράκη, άνθρωποι απ' όλο τον κόσμο θυμούνται την ιστορία του ξεριζωμού τους σαν παιδιά από τον τόπο που μεγάλωναν ή θα ήθελαν να μεγαλώνουν. Οι περισσότεροι απ' αυτούς τη συμπληρώνουν με το μετά, το τι ακολούθησε κατά την αφομοίωσή τους στις καινούργιες κοινωνίες που βρέθηκαν. Τις αφηγήσεις τους πλαισιώνει αρχειακό υλικό και πλάνα από παλαιότερα φιλμ, που δρουν αντιστικτικά (και σε ένα βαθμό ευεργετικά) στα λεγόμενα, ενώ υπάρχουν δύο ζωντανές συνεντεύξεις (με τους νεότερους απ' τους «Ξεριζωμένους») καθώς και πρωτότυπα πλάνα από τη φύση που ενισχύουν νοηματικά ορισμένα κομμάτια του ντοκιμαντέρ.

Στο μεγαλύτερο κομμάτι του πάντως το φιλμ είναι η συρραφή συνεντεύξεων που έγιναν από απόσταση, μέσω υπολογιστή, γεγονός απολύτως κατανοητό αφού πρόκειται για μια δουλειά που περατώθηκε μέσα στην περίοδο της πανδημίας και μέσω ειδικού κονδυλίου του Υπουργείου Πολιτισμού για τη στήριξη των καλλιτεχνών (αν κατάλαβα καλά από τους τίτλους, μιας και τα πολιτικοδικονομικά να με συμπαθάτε αλλά δεν τα παρακολουθώ). Είναι άλλωστε μια από τις καταστάσεις που δικαιολόγησε το lockdown, μια έκφραση της ανάγκης για συνέχιση της καλλιτεχνικής δημιουργίας ακόμη κι αν η κοσμική ζωή μπήκε προσωρινά σε παύση.

Μεταξύ των συνεντεύξεων ξεχωρίζει η φυσική συνομιλία της σκηνοθέτιδας με μια πρόσφυγα απ' το Αφγανιστάν και οι αφηγήσεις του Σήφη Ζαχαριάδη για τα χρόνια στην ΕΣΣΔ και τον πατέρα του, Νίκο.  

Ή ίσως και όχι, αφού από το πρώτο πλάνο καλλιεργείται η αίσθηση του βεβιασμένου, με τη σκηνοθέτη να ρωτάει τη νεαρή συνομιλήτριά της (που δεν είναι κυριολεκτική μετανάστης, αλλά εξορισμένη από τις συνθήκες σε μια κατάσταση υποχρεωτικού εγκλεισμού) αν νιώθει πως «ξεριζώθηκε από την καθημερινότητά της». Αυτή η ελάχιστη και αόριστη συνάφεια, η παρανυχίδα συνοχής που εμφανίζουν οι έννοιες στην παραπάνω πρόταση είναι δυστυχώς ενδεικτική και για το ντοκιμαντέρ. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που ξεκινούν απ' το μοντάζ, όπως στην περίπτωση που οι «Ξεριζωμένοι» αναφέρουν τι μπορεί να συνέβη με τα γράμματα που έγραφαν στους δικούς τους, και φτάνουν μέχρι την ποίηση, όπως η αντιπαραβολή των πλάνων ενός κοπαδιού με την εξιστόρηση της «κοπαδοποίησης» των παιδιών στις Παιδουπόλεις, οι ιστορίες παρά το αυτόνομο ενδιαφέρον που ενδεχομένως να παρουσιάζουν, δεν φαίνεται ποτέ να γίνονται οργανικό κομμάτι μιας ευρύτερης προβληματικής. Ή τουλάχιστον ενός διαλόγου η δυναμική του οποίου μπορεί να ξεχωρίσει στον ωκεανό της ιστορίας των ανθρώπων που οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες τους οδήγησαν μακριά από τον τόπο που άπλωσαν τις πρώτες τους ρίζες.

Οι τεχνικοί περιορισμοί σε ήχο και εικόνα, αν και γίνεται μια δημιουργική απόπειρα να ξεπεραστούν, παραμένουν περιορισμοί. Ως αποτέλεσμα το όλο εγχείρημα μένει ριζωμένο στην ιδέα και δίνει την εντύπωση μιας ταινίας που έγινε επειδή μπορούσε κι επειδή έπρεπε. Είναι απολύτως κατανοητή η πρόθεση και η έρευνα που τη συνοδεύει, λείπει όμως η ουσία που θα τις επικοινωνήσει στο θεατή πέρα από το επίπεδο της καταγραφής.  

ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
  • Ξεριζωμένοι
  • Ξεριζωμένοι