21:12
20/10

Ταινία της Εβδομάδας: Η εκστατική «Ανάμνηση» του Απιτσατπόνγκ Βιρασετακούν είναι ένα παράδοξο αριστούργημα από άλλο πλανήτη

Ορισμένοι σκηνοθέτες εκπέμπουν από διαφορετικές, μακρινές και σχεδόν απόκοσμες συχνότητες. Η πραγματικότητα, όπως την αντιλαμβάνονται, είναι ένας συμβολικός τόπος συνάντησης και μετάβασης ανάμεσα στους νεκρούς και τους ζωντανούς, το παρόν και το μέλλον, τα ορατά και τα αόρατα. Χρησιμοποιώντας εδώ και 20 χρόνια τις ταινίες του ως μαγική κεραία, ο πρωτοποριακός δημιουργός του «Memoria» συλλαμβάνει τα πιο μυστηριώδη και υπερφυσικά μηνύματα του τόπου αυτού και τα στέλνει σε όποιον παραλήπτη είναι διατεθειμένος να τα δεχτεί. 

Ο θεατής θα πρέπει να παραδοθεί σε μια καταβύθιση όμοια με εκείνη που βιώνουμε στα σύνορα μεταξύ ύπνου και ξύπνιου

Προκειμένου να γίνει αυτό, ο θεατής θα πρέπει να παραδοθεί αμαχητί στο ναρκωτικό σινεμά του Ταϊλανδού σκηνοθέτη, σε μια καταβύθιση όμοια με εκείνη που βιώνουμε στα σύνορα μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, αφήνοντας τις αντιστάσεις του να υποχωρήσουν και τους χτύπους της καρδιάς να μειωθούν μπροστά σε ένα ονειρικό θέαμα που δεν θα κατανοεί απαραιτήτως εγκεφαλικά, αλλά θα μπορεί να προσεγγίσει ενστικτωδώς.  

Για να φτάσει ως εκεί κάποιος, ωστόσο, θα πρέπει να ακολουθήσει το ασυνήθιστο ταξίδι της Τίλντα Σουίντον από την πόλη Μεντεγίν στη Μπογκοτά κι από εκεί κατευθείαν στη ζούγκλα της Κολομβίας, στη συνάντησή της με έναν αινιγματικό άντρα στη μέση του πουθενά και στη σχεδόν εξωσωματική εμπειρία που θα ακολουθήσει. Και όλα αυτά θα ξεκινήσουν κάποιο ξημέρωμα, απότομα, από έναν δυνατό κρότο που διακόπτει το νυχτερινό ύπνο της ηρωίδας και σύντομα επαναλαμβάνεται ολοένα και συχνότερα, προκαλώντας της αναστάτωση και μαζί την περιέργεια να μάθει την προέλευση και τη φύση του. 

Η αναζήτησή της για την αποκρυπτογράφηση αυτής της ηχητικής έκρηξης αποκτά χαρακτήρα υπαρξιακό γιατί αντιτίθεται στη λογική της και σε πράγματα που θεωρούσε δεδομένα γύρω της. Ο δε αλλόκοτος θόρυβος που την συνταράζει δεν είναι παρά η χαραμάδα η οποία θα της επιτρέψει να κοιτάξει φευγαλέα το Άγνωστο: θα της αποκαλυφθεί σχεδόν εν ριπή οφθαλμού και δεν θα της γίνει ποτέ κατανοητό. γιατί ποτέ δεν θα της φανερωθεί πλήρως. 

Κι όμως, αυτό το απροσδιόριστο Άγνωστο ίσως να μην είναι τόσο ανοίκειο. Όσοι έχουν έρθει ακόμη και στο ελάχιστο σε επαφή με το σινεμά του σκηνοθέτη, τότε γνωρίζουν τη σαγήνη του για τους παράξενους τρόπους με τους οποίους η Ιστορία απηχεί μέσα στο χρόνο. Στο «Memoria», ο αντίλαλος της Ιστορίας αφήνει το αποτύπωμά του στους τόπους που έγιναν σιωπηλοί μάρτυρες του περάσματός της. Όσο για το παροιμιώδες Άγνωστο, αυτό είναι το ίδιο μας το Παρελθόν. Δεν θα πάψει ποτέ να μας στοιχειώνει. Δεν θα πάψει να μας υπενθυμίζει. 

Από τις ελάχιστες φορές που ο καλλιτεχνικός γάμος ανάμεσα σε έναν δημιουργό και μια ηθοποιό αποδεικνύεται τόσο ταιριαστός και επιτυχής, η «Ανάμνηση» του Απιτσατπόνγκ Βιρασετακούν και της Τίλντα Σουίντον σμίγει κινηματογραφικά δυο αλαφροΐσκιωτα πλάσματα με διάθεση εξερευνητή και όμοιο ονειροπαρμένο βλέμμα.  Στην Σουίντον, μάλιστα, η ταινία βρίσκει την τέλεια πρωταγωνίστρια: ένα ανδρόγυνο ον, γεωγραφικά αποπροσανατολισμένο, που τριγυρνά σαν υπνοβάτης σε μια πόλη που του είναι ξένη και αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα που καλά-καλά δεν ξέρει πώς να θέσει. Κι όταν, σε μια από τις πιο εκπληκτικές σκηνές που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, η ηρωίδα θα αφουγκραστεί στιγμιαία τους φαντασματικούς ήχους ενός Χρόνου που προϋπήρξε της ίδιας, η Σουίντον θα σχηματίσει στο πρόσωπό της κάτι από την άβυσσο, το κοσμικό της σοκ θα καταγραφεί στο εξωγήινο βλέμμα της.

Το φιλμ έχει την αξία σπάνιου πολύτιμου λίθου και τον αντίκτυπο μιας μικρής έκρηξης στο υποσυνείδητο

Όπως έχει συμβεί παλιότερα με το «Tropical Malady», τον «Θείο Μπούνμι» ή το «Cemetery of Spledour», τις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη, έτσι και η παρακολούθηση της «Ανάμνησης» γίνεται μια σχεδόν μυστικιστική συνθήκη, πλησίον του διαλογισμού, που κυνηγά να ψηλαφίσει το αθέατο, αντικρίζει τον κόσμο μας ως έναν παράξενο πλανήτη και όλους εμάς ως περαστικούς επισκέπτες του. Απερίγραπτο με την πιο κολακευτική σημασία της λέξης και πιο μακριά από οτιδήποτε έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε πλέον στη μεγάλη οθόνη, το φιλμ του Απιτσατπόνγκ Βιρασετακούν έχει την αξία σπάνιου πολύτιμου λίθου και τον αντίκτυπο μιας μικρής έκρηξης στο υποσυνείδητο. Αρκεί, βέβαια, η παρακολούθησή του να γίνει αποκλειστικά στο περιβάλλον της σκοτεινής αίθουσας. Εκεί όπου η προσήλωση του θεατή ελάχιστα διαταράσσεται και το σωστό οπτικοακουστικό σύστημα θα μπορέσει να αποδώσει έναν από τους πιο περίτεχνους ηχητικούς σχεδιασμούς που έχουν γίνει σε ταινία.