Η Μεγάλη Ρήξη

Το 2018 και εφτά χρόνια μετά τους «Αγανακτισμένους», έρχονται για πρώτη φορά στο διεθνές προσκήνιο τα «Κίτρινα Γιλέκα». Πολίτες από ολόκληρη τη γαλλική επικράτεια συγκεντρώνονται στο κέντρο του Παρισιού για να διαμαρτυρηθούν απέναντι στις αποφάσεις και τις πρακτικές μιας τεχνοκρατικής φιλελεύθερης κυβέρνησης. Οι δρόμοι της πρωτεύουσας σύντομα μετατρέπονται σε πεδία μάχης ενός ανορθόδοξου εμφυλίου πολέμου, αφού αστυνομία και διαδηλωτές αυτοσχεδιάζουν όσο ο Μακρόν επί μακρόν ετοιμάζει πύρινα διαγγέλματα γεμάτα υποσχέσεις και λέξεις κενές νοήματος. Τα συνοψίζουμε και τα σημειώνουμε γιατί με τόσα που συνέβησαν στα τέσσερα αυτά χρόνια, η εμφάνιση των «Κίτρινων Γιλέκων» μοιάζει προϊστορία και είναι απολύτως λογικό όποιος μη Γάλλος να τα έχει ξεχάσει.

Αυτό που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ όμως είναι ότι ενώ άνθρωποι κονταροχτυπιούνταν στις πλατείες, λίγα στενά πιο δίπλα η Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι που μόλις είχε μαλώσει για νιοστή φορά με τη γκόμενά της, περιπατούσε εν εξάλλω (αλλιώς τι Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι θα ήτανε), μάλλον απρόσεκτα στις σκυρόστρωτες οδούς περί των Ηλισίων Πεδίων και περδικλώθηκε. Πέφτοντας έκανε βαβά στο δεξί της χέρι, το καλό. Μετά το φρικιαστικό όσο και αναπάντεχο ατύχημα, οδηγήθηκε σούμπιτη στα επείγοντα του δημόσιου νοσοκομείου της γειτονιάς, όπου καθηλώθηκε για ένα περίεργο βράδυ παρέα με έναν φορτηγατζή διαδηλωτή που είχε φάει την κρότου-λάμψης στο καλάμι. Μέχρι που ο έρωτας την έκανε να το σκάσει (αν και κάτι μας λέει πως δεν είναι η πρώτη φορά που δραπέτευσε από ιατρείο).

Μέσα από αυτά τα δίπολα με τη σύντροφο και τον φορτηγατζή, η αντιπαράθεση με τον οποίο χτίζεται σε φόντο ταξικό, η Κατρίν Κορσινί παρουσιάζει μια χονδροειδή μικρογραφία της γαλλικής κοινωνίας, με σαφέστατο προοδευτικό πρόσημο. Στη μονάδα συνυπάρχουν οι μπουρζουά κι ο εργάτης, η μετανάστρια κι ο αστυνομικός, ρουφιάνοι κι αλληλέγγυοι, συρηζαίοι και πασόκοι (στο γαλλικό αντίστοιχο) κι ένας ψυχασθενής που πρέπει να πάρει τα χάπια του (όχι η Βαλέρια, ένας άλλος). Η δράση αγχώνεται να δημιουργήσει ένα μόνιμο άγχος και χοροπηδά επιδέξια από κατάσταση σε κατάσταση, προσομοιάζοντας το έκρυθμο περιβάλλον εκτός των τειχών του νοσοκομείου. H Ζαν Λαπουαρί στη φωτογραφία και ο Τομά Μπακενί στη σκηνογραφία «καλλιγραφούν» με τον τρόπο τους ένα διακριτικά μίζερο σετ για τις αλλεπάλληλες συγκρούσεις, ενώ η σκηνοθέτις επιμένει στη λεπτομέρεια που θα αποκαλύψει πόσο σοβαρή είναι σκληρή πραγματικότητα. Είναι χαρακτηριστικό στον τρόπο που κινηματογραφεί τις οδηγίες πριν τη βάρδια των νοσοκόμων ή τις πληγές στο πόδι του Πίο Μαρμάι. Οι παραπάνω με τον τρόπο τους και σε συνδυασμό με το έντονο παίξιμο όλων των ηθοποιών πετυχαίνουν μια αμεσότητα που παρασύρει αποτελεσματικά το θεατή σε μια εύστοχα δυσάρεστη αναλογία με την παράλληλη πολιτικοκοινωνική ζωή της Γαλλίας.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα «Η Μεγάλη Ρήξη» ήταν η μία από τις δύο ταινίες που ήθελε να βραβεύσει ο πρόεδρος της Κριτιικής Επιτροπής, Σπάικ Λι στις Κάννες του 2021. Η άλλη ήταν ο «Ένας Ήρωας»

Αν κάπου αστοχεί η Κορσινί είναι στο κείμενο. Ναι μεν καταφέρνει να φτιάξει ισχυρούς χαρακτήρες, ειδικά γυναικείους που είναι το βούτυρο και το παντεσπάνι της. Κάποιοι μοιάζουν αληθινοί, κάποιοι καρικατούρες, χωρίς αυτό να αποτελεί πρόβλημα. Μια ιδιότροπη αίσθηση του χιούμορ ούτως ή άλλως την έχει η ταινία... Το πρόβλημα είναι πως όλο αυτό το setup είναι κομμένο και ραμμένο να χωρέσει ένα μετα-σοσιαλιστικό θέατρο του παραλόγου, όπου οι άνθρωποι παίρνουν φόρα για να ξεστομίσουν το πολιτικό τους υποκείμενο, χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα για την ποιότητα και την αληθοφάνεια των διαλόγων τους. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την πρόθεση, αλλά από ένα σημείο και μετά «Η Μεγάλη Ρήξη» μοιάζει με ένα κατάλογο από ατάκες, προσεκτικά φυτεμένες ώστε να επεκτείνουν και να υπογραμμίσουν την αναλογία με το πολιτικό γίγνεσθαι. Γεγονός εννοείται καλοδεχούμενο και αξιοσημείωτο, μόνο που ο τρόπος με τον οποίο ενσωματώνονται στο φιλμ καλλιεργεί μια εντελώς μη ρεαλιστική συνθήκη που αποδυναμώνει το δράμα. Η κατάσταση ξεφεύγει εντελώς στην τρίτη πράξη όταν έρχονται οι συνέπειες, αλλά έτσι κι αλλιώς το παιχνίδι είναι προ πολλού χαμένο, ειδικά δε για το θεατή που έχει οποιαδήποτε πολιτική θεώρηση πέραν του ουδέτερου.

«Η Μεγάλη Ρήξη» ασπάζεται τα χαρακτηριστικά μιας στρατευμένης ταινίας, και θα μπορούσε να τη δει κανείς ως τέτοια αν δεχτεί πως το παραμύθι έχει κακούς και είναι οι «μπάτσοι». Απέχει ωστόσο απ' την λογική της καταγγελίας και μένει στο επίπεδο της καταγραφής από συγκεκριμένη σκοπιά. Κι όπου συγκεκριμένη βάλτε το θεωρούμενο κέντρο, το σημείο που τα άκρα συναντώνται και ταυτόχρονα αυτό που απέχει περισσότερο απ' τα ίδια τα άκρα. Δεν μπορούμε να νοήσουμε στρατευμένο κινηματογράφο που να πηγάζει απ' την ουδετερότητα. Όπως, για να έρθουμε και στα δικά μας, δεν μπορούμε να εννοήσουμε επανάσταση (μια έννοια που υπερίπταται σαν ιδέα πάνω απ' την ταινία, αλλά εμφανώς δεν αφορά την Κορσινί) η οποία να ξεκινάει με ενωμένους τους πόλους που έφτιαξαν κάθε Μακρόν. Στο Σύνταγμα το 2011 ζήσαμε τη σουρεαλ ευκαιρία μας, όταν ένα «αγανακτισμένο» πλήθος ενώθηκε σε έναν κοινό σκοπό, για να διαπιστώσει τον διχασμό του από το ανοιχτό μικρόφωνο. Δεν γίνεται να ανάβεις το φυτίλι τις επανάστασης κι από τις δύο μεριές. Θα σβήσει.

Για να μην την αδικούμε, «Η Μεγάλη Ρήξη» μπορεί να φέρνει αλλά δεν φτιάχτηκε ως στρατευμένη ταινία. Παραμένει ωστόσο εντελώς πολιτική και παρά τις έκδηλες αδυναμίες της δίνει αποτελεσματικά, αν και άκομψα τη θέση της (έστω κι αν εμείς διαφωνούμε ριζικά μαζί της). Είναι ένα πρόχειρο και εύκολο, εξ ου και αφάνταστα προσβάσιμο φιλμ για τη στιγμή. Ένα μέχρι το μεδούλι Γαλλικό προϊόν για εσωτερική κατανάλωση, το οποίο μας αφορά μόνο στο βαθμό που με κάτι μοιάζει. Είναι η διόλου ψύχραιμη ματιά ενός ιδεολογικού πυρήνα νετρονίων που λίγο πριν πέσουν οι τίτλοι θα φωνάξει στο λυκαυγές το σλόγκαν των επαναστατημένων. «Όμορφη σαν μια ακάθαρτη εξέγερση». Θα 'θελε.