Οικογένεια, αγάπη, κυνήγι: Τα κινηματογραφικά «δόγματα» του Τόμας Βίντερμπεργκ - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
12:20
19/5

Οικογένεια, αγάπη, κυνήγι: Τα κινηματογραφικά «δόγματα» του Τόμας Βίντερμπεργκ

Με αφορμή τα σημερινά (19/5) γενέθλια του Τόμας Βίντερμπεργκ, επιλέγουμε έξι αγαπημένες ταινίες από τη φιλμογραφία του Δανού σκηνοθέτη.

Από το cinemagazine.gr

Από το Δόγμα '95 ως τον οσκαρικό θρίαμβο του «Another Round», ο Τόμας Βίντερμπεργκ παραμένει ένας σκληρός αφηγητής των διαπροσωπικών σχέσεων. Εντοπίζοντας συχνά στην φιλμογραφία του το «παιδί» ως βασικό καταλύτη της ιστορίας (από την φρίκη της «Οικογενειακής Γιορτής» ως την «ανήλικη» ευπιστία της Μπάθσιμπα στο «Μακριά από το Πλήθος» και από την τραγωδία του «Submarino» ως την «αθώα» παγίδα του «Κυνηγιού»), ο Βίντερμπεργκ παραμένει ένας συνεπής μάρτυρας του ανθρώπινου πόνου, αλλά και της διαδικασίας της επούλωσης.

Πάνω απ' όλα, όμως, παραμένει ένα από τα τρομερά «παιδιά» του ευρωπαϊκού σινεμά.

Οικογενειακή Γιορτή (Festen, 1998)

Μια πολυμελής οικογένεια συγκεντρώνεται στην εστία για να τιμήσει τα γενέθλια του πατριάρχη της. Μια βραδιά αρκεί για να αντραπούν οι εύθραυστες ισορροπίες και τα θεμέλια της οικογένειας να καταρρεύσουν. Το μοιραίο μυστικό που όλοι γνωρίζουν και κανείς δεν ομολογεί, έρχεται στην επιφάνεια για να προκαλέσει την τέλεια αποσύνθεση αυτού του με δυσκολία συμπληρωμένου παζλ, σε μια απόλυτα ριζοσπαστική ταινία.

Ασπαζόμενους του κανόνες του Δόγματος '95, ο Βίντερμπεργκ ξεκινά ένα χείμαρρο «ερασιτεχνικών» πλάνων που διασπούν και επικεντρώνουν την προσοχή. Μ' αυτόν τον τρανταχτό ερασιτεχνισμό, ωστόσο, δημιουργεί την αίσθηση ότι αυτό που παρακολουθούμε δεν είναι ταινία μυθοπλασίας, αλλά συρραμένα στιγμιότυπα οικογενειακής ζωής, με τη διαφορά ότι η αδιάκριτη κάμερα μένει ανοιχτή, καταγράφοντας στιγμές που κανείς δεν πρέπει να δει, ψήγματα της απαγορευμένης ιδιωτικής ζωής των ηρώων.

Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών, Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα ξενόγλωσσης ταινίας

Όλα για την Αγάπη (It's All About Love, 2003)

Σε ένα νοσηρό, εφιαλτικό κοντινό μέλλον, όπου ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής, ο Τζον (Χοακίν Φοίνιξ) και η Έλενα (Κλερ Ντέινς) προσπαθούν να σώσουν το γάμο τους, την αγάπη τους την ίδια, και να μη χωρίσουν μια και όλα είναι μάταια γύρω τους.

Ατμοσφαιρική, λυρική, ποιητική η πρώτη αγγλόφωνη παραγωγή του Δανού σκηνοθέτη σε κερδίζει τόσο με τις υπέροχες ερμηνείες των Χόακιν Φοίνιξ, Κλερ Ντέινς και Σον Πεν, όσο και με την αισθαντική μουσική του Ζμπίγκνιου Πράισνερ.

Το Κυνήγι (Jagten, 20012)

O Μαντς Μίκελσεν βυθίζεται σε μια απίστευτη παρεξήγηση, όταν η πεντάχρονη κόρη του καλύτερού του φίλου λέει στην διευθύντρια του νηπιαγωγείου ότι την κακοποίησε σεξουαλικά. Στην πραγματικότητα, είναι ένα αθώο παιδικό ψέμα, μία ασήμαντη κουβέντα, η οποία όμως μεγεθύνεται. Η προτεσταντική δανέζικη κοινωνία έχει ανάγκη να κυνηγήσει ενόχους και το ψέμα διαχέεται σαν αόρατος ιός που μολύνει τους πάντες. Η ζωή του καταστρέφεται και η ομαδική υστερία παίρνει την θέση της αλήθειας.

Έχει ξαναμιλήσει για την προτεσταντική ηθική και τα ψέματα που την υποστηρίζουν ο 43χρονος Δανός σκηνοθέτης Τόμας Βίντερμπεργκ - στην «Οικογενειακή Γιορτή». Εδώ όμως πηγαίνει ακόμη παραπέρα, έχοντας ως αφετηρία την επιφανειακή αθωότητα αυτών των ψεμάτων. Δεν είναι πια ένας αυταρχικός πατέρας που στ' αλήθεια κακοποιούσε σεξουαλικά τα παιδιά του, αλλά ένα αθώο κορίτσι που είπε ψέματα για μια παρόμοια κακοποίηση.

Το φιλμ αρνείται τις εύκολες λύσεις και το σοκ που προκαλεί είναι μεγάλο, καθώς το «κυνήγι» μοιάζει να συνεχίζεται πάνω στην επανάληψη των αθώων -ή και καθόλου αθώων- ψεμάτων.

Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας (Μαντς Μίκελσεν) στο Φεστιβάλ Καννών 2012, Υποψηφιότητα για Όσκαρ και για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Μακριά από το Πλήθος (Far from the Madding Crowd, 2015)

Οικονομικά αυτόνομη (κάτι το σπάνιο στη βικτωριανή εποχή), όμορφη και πεισματάρα, η Μπάθσιμπα προσελκύει τρεις πολύ διαφορετικούς αλλά αποφασισμένους μνηστήρες: τον Γκάμπριελ Όουκ (Ματίας Σένερτς), έναν βοσκό μαγεμένο από την ισχυρογνωμοσύνη της, τον Φρανκ Τρόι (Τομ Στέριτζ), έναν όμορφο και απερίσκεπτο λοχία, και τον Ουίλιαμ Μπόλντγουντ (Μάικλ Σιν), έναν ευκατάστατο και ώριμο εργένη. Όσο η Μπάθσιμπα περιτριγυρίζεται από τους τρεις άνδρες και πορεύεται ανάμεσα στα δεσμά του πάθους, της εμμονής και της προδοσίας, πρέπει να βρει τον δικό της δρόμο προς την ευτυχία και όλα όσα επιθυμεί.

Η διαχρονική αυτή ιστορία των επιλογών και του πάθους της διερευνά την φύση των σχέσεων και της αγάπης – καθώς και της ανθρώπινης ικανότητας να ξεπερνά τις δυσκολίες χάρη στην προσαρμοστικότητα και την αποφασιστικότητα. Υπέρκομψη σε εικόνες μεταφορά στην οθόνη του κλασικού προφεμινιστικού μυθιστορήματος του Τόμας Χάρντι «Μακριά από το αγριεμένο πλήθος», με την Κάρεϊ Μάλιγκαν να διαδέχεται την Τζούλι Κρίστι, πρωταγωνίστρια της παλιάς διασκευής, στον ρόλο της Μπάθσιμπα Εβερντιν.

Kursk: Η Τελευταία Αποστολή (Kursk, 2018)

Ξεκινώντας με ένα θαυμάσιο εύρημα, αυτό του 1.33:1 κάδρου που θυμίζει μαζί με το καρτποσταλικό του χρώμα τις πολαρόιντ μιας παλαιότερης οικογενειακής θέρμης, μιας νοσταλγίας ενός αμετάκλητου χρόνου, ο Βίντερμπεργκ οικοδομεί από την αρχή το μοτίβο της τραγικής οικογένειας. Στο παραθαλάσσιο σκηνικό μιας ολόκληρης πόλης που ζει από τους άνδρες ναυτικούς της και ανδρώνεται από τις συζύγους που μένουν επώδυνα πίσω, σ’ ένα φαντασματικό σκηνικό που συστήνουν οι τεράστιες, μονοκόμματες εργατικές πολυκατοικίες της σοσιαλιστικής αρχιτεκτονικής, η ταινία ξεκινά θαυμάσια θυμίζοντας την λυρική, παραπλήσια θεματική του «Ελαφοκυνηγού».

Μετά όμως, όπως και στον παραπάνω, έρχεται ο πόλεμος. Εδώ, η έξοδος στη θάλασσα για μια άσκηση του ρωσικού ναυτικού. Και το 1.33:1 θα ανοίξει στο πολεμικό, «κινηματογραφικό» 2.35:1, ένα φορμά κατάλληλο να συμπιέσει αλλά και να τονώσει την ασφυξία του εσωτερικού ενός πολεμικού υποβρυχίου. Ο Βίντερμπεργκ αποτυπώνει το δράμα χωρίς φανφάρες και δωρεάν μελόδραμα, τιμά τα πρόσωπα μιας τραγωδίας, τονίζει το μοτίβο της οικογένειας που διακατέχει την ιστορία, στέκεται επικριτικά απέναντι στην ρωσική στρατιωτική/πολιτική διοίκηση που υπήρξε η τροχοπέδη και το αίτιο της έκβασης, μνημονεύει τα οικονομικά εξαντλητικά απόνερα του Ψυχρού Πολέμου που οδήγησαν στο σκελέτωμα της Σοβιετικής Αρκούδας.

Ασπρο Πάτο (Druk, 2020)

Ο Τόμας Βίντερμπεργκ ξανασυναντά τον Μαντς Μίκελσεν, οκτώ χρόνια μετά το «Κυνήγι», για να σερβίρει μία από τις καλύτερες και πιο παράδοξα feelgood ταινίες της περσινής σεζόν. Ή για την ακρίβεια, το ιδανικό κινηματογραφικό ανάλογο ενός κοκτέιλ-δυναμίτη φτιαγμένου από τα χέρια του κορυφαίου μπάρμαν, με το οποίο κατάφερε να μεθύσει την Ακαδημία και να κερδίσει επάξια το Όσκαρ Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας.  

Στο «Άσπρο Πάτο», ο διεθνούς φήμης Δανός σκηνοθέτης βρίσκει, άλλωστε, την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στην αλκοολούχα ελαφρότητα εντός της οποίας επιπλέουν τέσσερις φίλοι καθηγητές Λυκείου καθώς αποφασίζουν να είναι διαρκώς σουρωμένοι, και στην πικράδα του υπαρξιακού αδιεξόδου που τους οδήγησε να διαπιστώσουν από πρώτο χέρι αν έχει μεζούρα αλήθειας η αντισυμβατική υπόθεση γνωστού Νορβηγού ψυχιάτρου πως οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι να λειτουργούμε καλύτερα διατηρώντας ένα σταθερό ποσοστό αλκοόλ στο αίμα μας.  

Απίθανος ο Μαντς Μίκελσεν στο ρόλο του οικογενειάρχη καθηγητή που κερδίζει πρόσκαιρα ευφορία και χαμένη αυτοπεποίθηση, διακινδυνεύοντας να χάσει εντελώς τον εαυτό του, σε ένα φιλμ που συνδυάζεται μοναδικά με καλή παρέα και αλκοόλ.