Μην Περιμένετε και Πολλά από το Τέλος του Κόσμου

Μια βοηθός παραγωγής κάνει το γύρο του Βουκουρεστίου αναζητώντας θύματα εργατικών ατυχημάτων. Ο λόγος είναι ένα εταιρικό βίντεο ευθύνης που ετοιμάζει ο εργοδότης της για λογαριασμό μιας πολυεθνικής. Στην πορεία διασχίζει το φιλμικό χρόνο εντός και εκτός του πειραματικού πεδίου του Ράντου Ζούντε, προσπερνά τη σύγχρονη πραγματικότητα της Ρουμανίας και των σόσιαλ μίντια, κι ανάγεται ταυτόχρονα σε σύμβολο και είδωλο μιας ιδιοφυούς πολιτικής σάτιρας καθώς μοιράζεται πτυχές του «πολύχρωμου» χαρακτήρα της στον ασπρόμαυρο καμβά του σκηνοθέτη.

Το «Μην περιμένετε και πολλά...» είναι ένα πρώτ' απ' όλα ένα κολάζ. Ένα ανόσιο μείγμα υλικών αφιερωμένο στο αξιοπερίεργο γύρω μας, το οποίο η πρωταγωνίστρια κινηματογραφεί με το κινητό ανά χείρας. Στο πάνω πάνω του επίπεδο είναι η περιπλάνηση ενός άναρχου πνεύματος μέσα σε ένα χονδρόκοκκο ασπρόμαυρο βίντεο, που διακόπτεται από έγχρωμες σκηνές μιας ταινίας του Λουτσιάν Μπράτου και δεκάδες τικ τοκς, μίνι-μνημεία μισογυνικής ασχήμιας. Μέσα απ' αυτά τα βιντεάκια (τα οποία αναφέρονται στο διασημότερο εξαγώγιμο προϊόν της Ρουμανίας αυτόν τον καιρό, τον Άντριου Τέιτ) αποσχίζεται το είναι και το φαίνεσθαι. Η πραγματική ζωή απ' το φιλελεύθερο όνειρο που φορέθηκε με το ζόρι στους Ρουμάνους, μόλις ενηλικιώθηκαν απ' την χριστουγεννιάτική τους επανάσταση. Και που αντίθετα φοράει με άνεση η Νίνα Χος η οποία καταφθάνει ως ιδανικό αντίβαρο στο δεύτερο μισό, για να γειώσει τη σάτιρα του Ζούντε στα ευκόλως αντιληπτά όριά της.

Μιας και το ανέφερα (συγχωρείστε μου το προσωρινό πρώτο πρόσωπο) υπάρχουν αμέτρητες αναφορές και αντιληπτή σημειολογία στην ταινία που με προσπερνούν κατά πολύ. Η ταινία του Μπράτου ας πούμε, λέγεται «Angela Goes On» λέει το google... Με κάθε επιφύλαξη λοιπόν και μένοντας στις κινηματογραφικές αναφορές που καταλαβαίνω, να πω πως η σύντομη (όσο και βεβιασμένη) αναφορά στο Γκοντάρ μόνο τυχαία δεν είναι. Όχι μόνο η ευθανασία του εμπίπτει στον ορυμαγδό επικαίρων που περνούν σαν βλεφαρίσματα απ' την ταινία, αλλά το «Μην περιμένετε και πολλά...», ίσως κι άθελά του, προσεγγίζει  τρομερά τον Γκοντάρ της μεσαίας περιόδου. Ειδικά αν αναλογιστούμε τις τυχαίες συναντήσεις της ηρωίδας (που τη ζει τη ζωούλα της), το πλησιάζει σε παρεξηγήσιμο βαθμό. Ακούγεται βασικό (με την κακή έννοια) και ο ίδιος ο σκηνοθέτης επικαλείται διαφορετικούς καλλιτέχνες ως θύματα της καθόλου διακριτικής ξεπατικωτούρας του, αλλά για εμάς που δεν μας νοιάζουν οι αντιγραφές, ο πιο άμεσος τρόπος να περιγράψεις τον Ζούντε των τελευταίων ταινιών (συμπεριλαμβάνουμε και τα δυσβάσταχτα ντοκιμαντέρ του) είναι να τον βαφτίσεις έναν Γκοντάρ για τον 21ο αιώνα. Εκ του αποτελέσματος πάντα...  

Ιδού λοιπόν το αληθινό πρόσωπο της μεταμοντέρνας βαρβαρότητας του σαρωτικού νεοφιλελευθερισμού. Δοσμένο σε θραύσματα που προσομοιάζουν τον κατακερματισμό της κοινωνίας σε εφήμερα. Εκδηλωμένο με το πιο χυδαίο επικοινωνιακό σχήμα που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, αφού έχουμε φτάσει στο σημείο όλοι να γνωρίζουμε πως τα πάντα στις οθόνες μας είναι ψεύτικα, κατασκευασμένα και επίπλαστα, αλλά μας έμαθαν να είμαστε συμμέτοχοι κι έτσι δεν πειράζει. Είτε πρόκειται για τον Άντριου Τέιτ ή για ένα εταιρικό βίντεο που εκμεταλλεύεται τα θύματα ή για μια ταινία. Όλοι αναγνωρίζουν τους κώδικες που θα τα κάνουν επιτυχημένα. Κι εννοούμε εμπορικά επιτυχημένα. Είναι τουλάχιστον σοκαριστικό το φαινόμενο που θέλει τη μιντιακή υποκρισία να επικροτείται. Η συνταγή της κάθε επιτυχίας (είτε είναι ο μισογυνισμός, είτε η συμπεριληπτικότητα) μοιράζεται και αναπαράγεται για να αναμασηθεί μέχρι να τη χωνέψει και ο τελευταίος από τους κοινωνούντες, κάτι που η ταινία το υπογραμμίζει μοναδικά.

Αλλά κι από την άλλη, ιδού η άνοδος του μεταμαρξιστικού μηδενισμού. Αυτού που μπορεί και υπερίπταται της περίστασης. Που παρακολουθεί από θέση ισχύος τα κοινωνικά ζόμπι να αναλώνονται σε κάθε τύπου βιντεάκια για followers, για χρηματοδοτήσεις βασισμένες στην κοινωνική ευθύνη, για το μεροκάματο ή για 500 ευρώ στο χέρι. Που η ισχύς του έγκειται στη συνειδητοποίηση η οποία θα τον κάνει να διαφέρει. Που αντιμάχεται τη φόρμα καθώς σου λέει να μην περιμένεις και πολλά από το τέλος του κόσμου. Και μπολιάζει τις ιδέες του με την ασφάλεια τη αυτοαναφοράς, αντιπαραθέτει στα τικ τοκ ένα 5λεπτο ιντερλούδιο για τους σταυρούς απ' τα ατυχήματα της περιφερειακής, αλλά κι ένα εκτεταμένο φινάλε που τείνει να γίνει μόνιμο στο έργο του, εστιάζοντας στα πραγματικά θύματα καθώς ο φιλμικός χώρος γύρω τους καταρρέει.

Το καλύτερο με το Ζούντε είναι ότι ακόμη και μ' αυτές τις έκδηλες πια επαναλήψεις, ποτέ δεν ξέρεις τι να περιμένεις πριν δεις μια ταινία του, πράγμα που δεδομένης της σκηνοθετικής του ποιότητας τον καθιστά συναρπαστικό. Στο κανόνα του αυτή ίσως είναι η σημαντικότερη στιγμή του. Σε ένα λιγότερο νιχιλιστικό πλαίσιο θα υπάρχουν πάντα ταινίες σαν το «Αφερίμ» και το «Παλαβό Πορνό».