Στο Γραφείο Καθηγητών

Όταν ένας από τους μαθητές της στοχοποιείται ως βασικός ύποπτος μιας μικροκλοπής, μια νεαρή ιδεαλίστρια καθηγήτρια ονόματι Κλάρα, αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στο κλειστό περιβάλλον του σχολείου. Σύντομα θα βρεθεί στο στόχαστρο των συναδέλφων, των γονέων αλλά και των ίδιων των μαθητών που αγωνίζεται να προστατέψει, όσο αναμετράται κι η ίδια με τα ιδανικά της...

Την Κλάρα υποδύεται η Λεονί Μπένες, ήδη αναγνωρισμένη χάρη στην ταινία σαν μία απ' τις ανερχόμενες σταρ του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Καθόλου άδικα αφού κάθε καρέ κρέμεται πάνω της, με μια αξιοθαύμαστα συνεπή κι ενάρετη αγωνία που εκφράζεται μέσα από την εναλλαγή του νατουραλιστικού της παιξίματος, ορισμένων σκηνών που αποπειρώνται να σπάσουν τη σκληρή ρεαλιστική συνθήκη και, κυρίως, μιας πολιτικής αναλογίας που πηγάζει από το κοινωνικό σινεμά. Βέβαια, σε πείσμα όλων των παραπάνω το «Στο Γραφείο των Καθηγητών» είναι ένα πρώτης τάξεως θρίλερ. Ήταν μάλιστα το πρώτο πράγμα που θέλησε να μοιραστεί μαζί μας η πρωταγωνίστρια στο λίγο που την είχαμε στην Αθήνα: από τη στιγμή που πήρε το σενάριο στα χέρια της, μέχρι και να δει την ταινία ολοκληρωμένη στη Μπερλινάλε, δεν είχε καταλάβει πως συμμετείχε στα γυρίσματα ενός θρίλερ.

Η ταινία επικράτησε της «Θεωρίας του Σύμπαντος» (που επίσης είχατε την ευκαιρία να δείτε στις Νύχτες Πρεμιέρας) και θα αποτελέσει την επίσημη πρόταση της Γερμανίας για τα επερχόμενα Όσκαρ

Το γεγονός είναι ενδεικτικό της έντασης με την οποία ενορχήστρωσε ο Ιλκέρ Σατάκ την παραβολή του. Μια σχετικά απλή ιδέα εξελίχθηκε σε ένα υποδειγματικό σενάριο, που στη συνέχεια μέσα από την κάμερά του μετατράπηκε σε ένα όχι ακριβώς κλειστοφοβικό, αλλά μαεστρικά περιορισμένο φιλμ, έναν low key ψυχοβγάλτη που λαμβάνει χώρα εξ ολοκλήρου στους διαδρόμους και τις αποστειρωμένες αίθουσες του σχολείου. Αν ως είθισται, επιχειρούσαμε μια σύγκριση, έρχεται στο μυαλό αυθόρμητα κι αυτόματα το «Ανάμεσα στους Τοίχους». Η ταινία του Καντέ από το μακρινό 2008 θα μπορούσε να είναι το ξεπερασμένο πρότυπο για ό,τι επιχειρεί να κάνει εδώ ο Σατάκ, μόνο που ο τουρκικής καταγωγής δημιουργός στο δεύτερο μισό εγκαταλείπει την καθαρότητα της καταγραφής των περιστατικών και βασίζει πολύ το «είναι» του φιλμ σε κινηματογραφικούς μηχανισμούς. Αυτή είναι και η μόνη σοβαρή ένσταση που μπορεί να έχει κάποιος απέναντί του - αναφερόμαστε σε εκείνη την αίσθηση του απόλυτα ελεγχόμενου, της μηχανογράφησης κάθε σεναριακής στροφής και κάθε αντίδρασης που καλλιεργούν οι απλές (ως απλοϊκές σε κάποιες στιγμές) αισθητικές επιλογές. Μιλώντας σε καθαρά καλλιτεχνικό επίπεδο το «Στο Γραφείο των Καθηγητών» είναι ένα απλό, κομψό και σφόδρα αποτελεσματικό φιλμ που σβήνει τα όποια του προβλήματα στο καταπληκτικό, όσο και σύντομο, φινάλε, μια πραγματική ανάσα σωτηρίας για το θεατή.

Σε επίπεδο προβληματικής, όμως, τα πράγματα πάνε πολύ πιο μακριά. Μιλάμε για υπόδειγμα σεναρίου, αλλά για αριστούργημα διαλεκτικής. Γι' αυτό κι ο βαθμός που συνοδεύει το κείμενο μάλλον το αδικεί. Μέσα από τις δυναμικές της εκπαίδευσης ο Σατάκ αναφέρεται σε μια κατάσταση και μια οικεία συνθήκη, όπου οι άνθρωποι αδυνατούν ή αρνούνται να αντιμετωπίσουν ευθέως ένα πρόβλημα. Μοιραία επιστρατεύουν και αφήνονται σε πλάγιους τρόπους, επικαλούμενοι ο καθένας τη δική του ηθική και το δικό του δίκαιο, αν όχι την εμπειρία του και τους κανονισμούς. Και όπου οι τρόποι γίνονται πλάγιοι, αναδύεται (σαν κακόφωνη δυσωδία θα μπορούσε να πει κανείς) η πολιτική. Το «Στο Γραφείο των Καθηγητών» είναι μια απ' τις πιο πολιτικές, αν όχι η πιο πολιτική ταινία, που θα δείτε φέτος σε αίθουσα, αναφερόμενη μάλιστα στην πιθανότητα αποτυχίας μιας σωστά εφαρμοσμένης αστικής δημοκρατίας. Δηλαδή σε όλα αυτά που μένουν θολά, όσο ορίζονται τα δικαιώματα κι οι εξουσίες του πολιτεύματος, για να καταλήξουν άλυτοι κόμποι στα θεμέλιά του.

Είναι τέλος κι ένα θεσπέσιο σχόλιο για το ρόλο του ιδεαλιστή μέσα σε όλα αυτά, με τα σωστά και τα λάθη του. Το σχολείο της Κλάρα (όνομα που σημαίνει λαμπερή και καθαρή) δεν αποτελεί μεταφορά, αλλά ακριβής μικρογραφία μιας κοινωνίας όπου η αλήθεια είναι όλο και πιο δύσκολο να λάμψει, ακριβώς επειδή οι άνθρωποι φοβούνται φωναχτά πια για τις συνέπειες. Είναι μάλιστα τόσο ακριβής, που μέχρι και τώρα που τελειώνω αυτό το κείμενο είμαι πεπεισμένος πως στο μυαλό του σκηνοθέτη πρέπει να υπήρχε ένα πραγματικό αντίστοιχο περιστατικό μεγαλύτερης κλίμακας. Όσο και να έψαξα δεν βρήκα κάτι τρομερό. Το μόνο που είδα είναι πως ο Σατάκ αφιερώνει την ταινία του στον «Andrew G. Hood»,έναν απ' τους παλιούς καθηγητές του στη σχολή κινηματογράφου, ο οποίος ειδικευόταν στο storytelling και μας άφησε πρόωρα το 2021. Αμφότεροι θα πρέπει να αισθάνονται πολύ περήφανοι.