They won't stay dead! Η πολιτική «Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών» του Τζορτζ Ρομέρο

H δεκαετία του '60 στην Αμερική - και γενικά βέβαια στο δυτικό ημισφαίριο - είναι η πιο συναρπαστική πολιτικά δεκαετία, η πιο ελπιδοφόρα και η πιο απαισιόδοξη εποχή στον κόσμο του 20ου αιώνα. Ειδικά δε το 1968 στις ΗΠΑ, δολοφονούνται οι Ρόμπερτ Κένεντι και Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο πόλεμος του Βιετνάμ βρίσκεται στην πιο δραματική καμπή του, ο εσωτερικός, φυλετικός, στρατιωτικός και πολιτικός, πόλεμος χωρίζει την χώρα στα δύο, η διαστημική κούρσα μαίνεται.

Το σινεμά, ως οφείλει, ειδικά εκείνα τα χρόνια, παρακολουθεί, καταλαβαίνει και αντιδρά. «H Οδύσσεια του Διαστήματος» και τα «Πρόσωπα» του Κασαβέτης, ο «Πλανήτης των Πιθήκων» και το «Μωρό της Ρόζμαρι» είναι, με τον τρόπο τους, έργα που απαντούν στην ανησυχία, την ασάφεια, την ανάγκη απαντήσεων, την υστερία, τον διαπροσωπικό αλλά και ανθρωπολογικό τρόμο. Είναι όμως μια άλλη ταινία που αιχμαλωτίζει το πνεύμα της αθέατης πλευράς της εποχής. Την αίσθηση της βαθιάς απαισιοδοξίας του πυρηνικού τρόμου, της φυλετικής έντασης, της μισαλλοδοξίας, ναι, ίσως και του επερχόμενου μηδενισμού.

«Η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών», είναι σαφώς η ταινία-σταθμός για το είδος του τρόμου, μόλις οκτώ χρόνια μετά την πρώτη στιγμή που το σινεμά, εν συνόλω, εκμοντερνίστηκε σε 40 δευτερόλεπτα κάτω από στριγγούς ήχος εγχόρδων («Ψυχώ»). Μ' έναν, όπως και στο Ψυχώ, ελάχιστο προϋπολογισμό (το horror θέλει σκηνοθεσία, δεν θέλει λεφτά), μια βασική ιδέα μιας ομάδας ανθρώπων που καταδιώκονται από ζωντανεμένους, αχόρταγους, δύστυχους νεκρούς, ένα νεκροταφείο, ένα σπίτι στην ερημιά, ένα αντιθετικό, φτωχικό, βρώμικο-βρώμικο ασπρόμαυρο και... αυτό ήταν.

Με εικόνες που κανείς ποτέ δεν φανταζόταν πραγματοποιήσιμες στο εμπορικό σινεμά, με μια μυώδη απεικόνιση των λόγων που το ανθρώπινο είδος έχει φτάσει στην δική του μοντέρνα εποχή, μια φανταστικά σχεδιασμένη γεωγραφία σταδιακής απομόνωσης (από το εσωτερικό του αυτοκινήτου στην Πενσιλβάνια μέχρι ένα σπίτι στο πουθενά κι ένα υπόγειο τελικά), η Νύχτα είναι το χρονικό ενός προαναγγελθέντος ανθρωπολογικού θανάτου, μια μακάβρια αγύριστη επιταγή σφραγισμένη από την κακία και τις πράξεις του ενός για τον άλλον, μια εξοντωτική, τέλεια ειρωνική, κίνηση προς ένα αναγκαίο «έξω» (στο φινάλε) του οποίου την καταδίκη έχουμε υπογράψει από οτιδήποτε διαμείβεται «μέσα».

To ντεμπούτο του Ρομέρο, δημιούργησε ένα είδος σε μια βραδιά, ο όρος ζόμπι προϋπήρχε κινηματογραφικά από το '30, όμως ποτέ δεν σήμαινε κανιβαλισμό (και ποτέ δεν αναφέρεται στο έργο!), τα κατάφερε μ' ένα budget που σήμερα θα αντιστοιχούσε σε περίπου 450 ταινίες της Μάρβελ, πολλαπλασίασε πάνω από 250 φορές τα κέρδη του (υπήρξε και μια τεράστια επιτυχία στα drive-in που άρχιζαν σιγά-σιγά τότε να φθίνουν) και κατάφερε -σκόπιμα ή όχι, δεν έχει σημασία- να δώσει σε συσκευασία ζοφερής αλληγορίας το ψυχολογικό κλίμα των ανθρώπων μιας εποχής που έβλεπαν πως η σχεδόν ευφορική έναρξη της δεκαετίας αυτής είχε ολοκληρωτικά δώσει την θέση της στην απελπισία.