21:57
16/3

«Ο σύγχρονος queer κινηματογράφος είναι απαίσιος» - Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη του ντοκιμαντέρ «Avant-Drag!»

To «Avant-Drag!» του Φιλ Ιερόπουλου είναι ένα ντοκιμαντέρ που μας συστήνει δέκα εναλλακτικές drag artists της αθηναϊκής σκηνής και πραγματεύεται ζητήματα σχετικά με την τέχνη του drag, την ομοφοβία, την τρανσφοβία και τον συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας. Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη Φιλ Ιερόπουλο στο πλαίσιο του 26^ου φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, λίγο μετά το τέλος της προβολής της ταινίας του στον κινηματογράφο Τζον Κασαβέτης, και κάναμε μια μικρή συζήτηση μαζί του.

Με δεδομένο ότι έχουν προκύψει  πολλές στην αθηναϊκή σκηνή τα τελευταία χρόνια, πώς κατέληξες σε αυτές τις συγκεκριμένες 10 drag artists;
Το πρώτο κριτήριο έχει να κάνει με την  πολιτική διάσταση. Θα έλεγα ότι αθηναϊκή σκηνή είναι από τις πιο πολιτικές που ξέρω. Επίσης είχαμε μία αγάπη για τις πιο τσαλακωμένες, για τις πιο punk drag performers, παρά για τις πιο glamorous. Θα έλεγα, όμως, ότι το βασικό  κριτήριο για να γίνει επιλογή, ήταν αν είναι έτοιμες να πούνε κάτι πολύ προσωπικό για τον εαυτό τους, να εκτεθούν. Μιλήσαμε με πολύ κόσμο, χρειαζόταν να είναι γενναίες για να μοιραστούν τόσο προσωπικά πράγματα για την εμπειρία τους με το κοινό μιας συντηρητικής χώρας. Το τονίζω, δεν θέλαμε να κάνουμε ένα glamorous drag ντοκιμαντέρ. 

Είναι το drag μια πολιτική πράξη;

Και σε αυτές τις χώρες, όμως, βλέπουμε μια συντηρητικοποίηση. Θυμάμαι να διαβάζω πέρυσι ότι το drag απαγορεύτηκε σε κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ.

Κάπως αυτό το ρεύμα της σεξουαλικής επανάστασης των ‘60s άρχισε να φθίνει γύρω στα ‘90s, για να φτάσουμε στο σήμερα, όπου η ακροδεξιά και η alt-right είναι παντού. Το gender βλέπουμε να εργαλειοποιείται στους λεγόμενους culture wars. Βλέπουμε να λένε ότι αυτοί κρατούν τις παλιές αξίες κι οτιδήποτε άλλο είναι εκφυλισμένο, παρατηρούμε χρήση φρασεολογίας συνδεδεμένη με τη ναζιστική κουλτούρα. Θα έλεγα ότι το timing της ταινίας μας είναι καλό και σε διεθνές επίπεδο, γιατί κάποια πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα, τελικά δεν είναι. Σε τελική ανάλυση το 1920 το Βερολίνο είχε μία από τις μεγαλύτερες drag σκηνές στον κόσμο και δέκα χρόνια μετά είδαμε τι συνέβη. Συνεπώς, πρέπει να βρισκόμαστε σε επιφυλακή, ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να προκύψει.

Η δομή της ταινίας, όπου αφιερώνεται ένα κομμάτι σε κάθε drag performer και στο τέλος βρίσκονται όλες μαζί πώς προέκυψε;  
Θέλαμε η ταινία να είναι καλειδοσκοπική, αυτή είναι μια έκφραση που χρησιμοποιούσαμε συχνά με τον Φοίβο, τον συνεργάτη μου στα ΦΥΤΑ. Να βλέπεις μία πλευρά και μία άλλη και μία τρίτη και λίγο να συνδέονται, να μοιάζει με ένα πολύγωνο. Οι drag artists ήταν πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους, ήθελα να δείξω αυτή τη διαφορά και έτσι σκέφτηκα να δώσουμε από ένα επεισόδιο σε καθεμία. Ταυτόχρονα, η ταινία δεν έχει να κάνει μόνο με την προσωπική έκφραση μιας τέχνης ή την έκφραση φύλου του κάθε performer, αλλά είναι κομμάτι μιας γλώσσας αλληλεγγύης πιο συνολικής, μιας αντίδρασης απέναντι στην καταπίεση. Εκεί, παρατήρησα  μοτίβα που επανέρχονται, ξεκίνησε να ράβεται η κλωστή των ενδιάμεσων σημείων. Το έκανα προσεκτικά, όμως , δεν  ήθελα να χαλάσω την αίσθηση του κολάζ, επειδή οι queer ταυτότητες έχουν μέσα τους το κολάζ, είναι ένας συνδυασμός από πολλά και διαφορετικά πράγματα. Kι εδώ μου δίνεται η αφορμή για να πω ότι ο σύγχρονος queer  κινηματογράφος είναι απαίσιος.

Ναι ε;
Ναι. Ίσως είναι σκληρός ο όρος απαίσιος, αλλά πιστεύω ότι υπάρχει μια τάση «σιδεροποίησης» της queer αφήγησης. Λένε γιατί να μην έχουμε ωραιότατα rom-com  όπου αγόρι ερωτεύεται αγόρι; Εγώ λέω να μην έχουμε!

Δεν πιστεύεις ότι αυτό βοηθά την ορατότητα της queer κοινότητας;
Αυτό είναι το επιχείρημα, ότι δεν μπορούμε να έχουμε μόνο αβάν-γκαρντ queer θεάματα. Aλλά έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που δεν μπορώ να αναγνωρίσω τίποτα στην οθόνη από τον εαυτό μου κι από τους ανθρώπους που ξέρω γύρω μου. Είναι τόσο μεγάλη η ανάγκη για κανονικοποίηση της queer αφήγησης που εμένα με βρίσκει αντίθετο. Ναι, καταλαβαίνω γιατί παλεύετε για τον γάμο, αλλά ο γάμος είναι μια μαλακία και μισή.

Μα δεν πρέπει να υπάρχει το δικαίωμα της επιλογής;
Να υπάρχει, ναι μπράβο. Αλλά τώρα που το καταφέραμε, μπορούμε να μαζευτούμε όλοι, και οι gay και οι straight, και να πούμε πόσο μαλακία είναι ο γάμος; Να παραδεχτούμε δηλαδή ότι αυτό δεν ήταν ένα καλό μέρος που ήταν οι straight, για να φέρουμε εκεί και την queer κοινότητα; Ε, ακριβώς το ίδιο αισθάνομαι και για το σινεμά. Καταλαβαίνω ότι στα ‘90s ήταν σημαντικό αυτό που έκανε το new queer cinema, αλλά θεωρώ ότι το έχουμε παρακάνει και έχουμε γκώσει από normative αφηγήσεις με queer αγόρια που ερωτεύονται. Ειλικρινά, ποιος χέστηκε; Αυτή είναι η άποψή μου.

Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια από αυτές τις ταινίες που να έκανε σωστά τη δουλειά της για σένα;
Κοίτα, εξαρτάται από το συγκείμενο. Όταν πχ. το «Όλα για τη Μητέρα μου» του Πέδρο Αλμοδόβαρ έρχεται και παίζεται σε μια επαρχιακή πόλη και το βλέπει η μητέρα μου, εκεί καταλαβαίνω ότι κάτι γίνεται. Για να φτάσει να παίζεται μια ταινία σε επαρχιακές πόλης της Ελλάδας, υπήρξε μια πολιτική τοποθέτηση. Απλώς νιώθω ότι μας κάνουν να ντρεπόμαστε για το freaky και για το weird, ότι είναι πια υποχρέωσή μας να κάνουμε reclaim την ανωμαλία. Και να μην πιάσω τη φόρμα, έτσι; Ο queer κινηματογράφος ήταν φουλ αναρχικός στη φόρμα και τώρα έχει γίνει ό,τι πιο mainstream υπάρχει.

Η ταινία «Αvant-drag» είναι διαθέσιμη στην online πλατφόρμα του 26^ου φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μέχρι τη Δευτέρα 18/03 στις 23.59.