Joyland - ταινιες || cinemagazine.gr

Joyland

Joyland

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

2022
    ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Πακιστάν
    ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Σαΐμ Σαντίκ
    ΣΕΝΑΡΙΟ: Σαΐμ Σαντίκ
    ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Αλίνα Καν, Αλί Τζουνέτζο, Ραστί Φαρούκ, Σαρβάτ Γκιλανί
    ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Τζο Σααντέ
    ΜΟΥΣΙΚΗ: Αμπντουλάχ Σιντίκι
    ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 126'
    ΔΙΑΝΟΜΗ: Cinobo
    Joyland

Ήδη πολυταξιδεμένο και πολλάκις βραβευμένο (μεταξύ των διακρίσεων και το Βραβείο Σεναρίου των 28ων Νυχτών Πρεμιέρας), το «Joyland» του Σαΐμ Σαντίκ είναι από τις ταινίες που όχι απλά γεννιούνται και πεθαίνουν περήφανα μέσα στο κλειστό art house κύκλωμα, αλλά μοιάζουν προδιαγεγραμμένες να αφήσουν ανεξίτηλο το σημάδι τους στο φεστιβαλικό γίγνεσθαι.

Από τον Θοδωρή Καραμανώλη

Η αιτία εντοπίζεται στο καινοφανές, στη σπανιότητα και την αυθεντικότητα. Το «Joyland» είναι ένα εξωτικό φρούτο προερχόμενο από μια εκ των πολυπληθέστερων, αλλά δυσανάλογα εκπροσωπούμενων φυλών του πλανήτη. Μια φιλοπροοδευτική ταινία για τη δυναμική των φύλων που ανοίγει στις επίσημες Κάννες (όπου το «Joyland» είχε με διαφορά τη μεγαλύτερη κερκίδα), με καταγωγή όχι απλά τις Αραβικές χώρες, αλλά το πολιτισμικά ανεξερεύνητο Πακιστάν, συνιστά από μόνη της κινηματογραφικό γεγονός.  

Στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, ο αμερικανοτραφής Σαΐμ Σαντίκ (μια εξόχως συναρπαστική περίπτωση σκηνοθέτη in-the-making) αφηγείται την ιστορία της διάλυσης μιας πολυπληθούς, αλλά σε σαθρά θεμέλια χτισμένης οικογένειας. Πρωταγωνιστεί ένα ζευγάρι, αρσενικό-θηλυκό. Ο άντρας πιάνει δουλειά σε έναν «ερωτικό» θίασο, συνάπτοντας μετά από λίγο παράνομη σχέση με μια δυναμική τρανς χορεύτρια. Παράλληλα η σύζυγός του αναγκάζεται να βάλει τη ζωή της σε παύση για να ικανοποιήσει την επιθυμία των πρεσβυτέρων της φαμίλιας. Θέλουν να τους κάνει έναν εγγονό, αφού από εγγονές φαίνεται πως έχουν χορτάσει. Η ιστορία τους ξετυλίγεται σαν ηθογραφία ελεύθερα καταδυόμενη στη βαθιά πατριαρχία. Σαν ανατομική μελέτη μια κοινωνίας που απαιτεί απ' τους άντρες και τις γυναίκες της να παίξουν συγκεκριμένους ρόλους, αδιαφορώντας για τις προσωπικές τους επιθυμίες.

Γύρω απ' αυτές τις επιθυμίες περιστρέφεται το σενάριο που συνυπογράφουν ο Σαντίκ με την επίσης πρωτοεμφανιζόμενη Μάγκι Μπριγκς. Τις καταγράφει σαν ψίθυρο που σιγά σιγά δυναμώνει, τις παρακολουθεί να εκδηλώνονται δειλά, να μεταμφιέζονται σε δικαιολογίες και κουτσομπολιό, να γίνονται ανάθεμα και συγχρονισμένα χορευτικά σε ένα impromptu Μπόλυγουντ σκηνικό φωτισμένο από τα led των κινητών. Και στη συνέχεια, πάνω που έχουν μεγαλώσει, τις αφήνει να ασφυκτιούν χωρίς να βλέπει διέξοδο στο πολύ στενό κοινωνικό που τις περιβάλλει. Παρά τον έκδηλο μελοδραματικό τόνο που δεν αφήνει πολλά απ' όσα ακολουθούν στη φαντασία, το «Joyland» θα να μπορούσε να αποτελεί υπόδειγμα για το πως να δώσει κανείς ένταση σε ένα φαινομενικά ήσυχο σενάριο. 

Η ταινία έφυγε από τις Κάννες με δύο σημαντικές διακρίσεις, αφού εκτός απ' τον Queer Φοίνικα, το «Joyland» κέρδισε επίσης το Βραβείο της Επιτροπής του τμήματος «Ένα Κάποιο Βλέμμα»

Το ίδιο υποδειγματική θα μπορούσε να θεωρηθεί κι η εφαρμογή της εικαστικής του άποψης, που «ενημερώνεται» από τις παραδόσεις της ευρύτερης περιοχής. Οι συνθέσεις του Σαντίκ δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητες. Μέσα από λιτά, αποτελεσματικά και αυθόρμητα όμορφα κάδρα ο σκηνοθέτης αναδεικνύει την έκφραση και το συναίσθημα. Ξέρει πως να τοποθετήσει μέσα τους τους ήρωές του, γνωρίζει πως να δώσει ενδιαφέρον στις σιωπές τους, αλιεύοντας με το φακό του όσα δεν μπορούν να ειπωθούν. Ο ανερχόμενος Λιβανέζος διευθυντής φωτογραφίας Τζο Σαάντε τις μέρες ανακαλεί αυτή τη (συγκλονιστική) παλέτα που αξιοποιούν τα υφάσματα κι η λαογραφική παράδοση του Πακιστάν, ενώ τις νύχτες μετατρέπεται σε έναν lo-fi Κρίστοφερ Ντόιλ, φωτίζοντας όσα μυστικά και ψέματα με τίντες που πλημμυρίζουν την οθόνη.

Αν κάτι όμως κρατάει πίσω το «Joyland» είναι η περιρρέουσα αφέλεια, που εκ του αποτελέσματος μοιάζει ευχή και κατάρα για το φιλμ. Ευχή γιατί εφευρίσκει χώρο για θεματική διερεύνηση και εικαστικό πειραματισμό, προσφέρει μια άγνοια κινδύνου, ξεκλειδώνει τη δημιουργία και συστήνει μια σειρά από νέα ταλέντα που τόλμησαν το διαφορετικό. Κατάρα επειδή όταν πια η ιστορία πλησιάζει προς το κλείσιμό της, η ίδια άγνοια αφήνει να την παρασύρει το μελό κι επιτρέπει να έρθουν στην επιφάνεια όλα τα συμπτώματα της πρώτης ταινίας. Σε σχέση με το θέμα επίσης, η ομοφοβία, η τοξική αρρενωπότητα κι η γυναικεία καταπίεση παρουσιάζονται στις πρωτόλειες μορφές τους. Για ένα κοινό εξοικειωμένο πια με την έννοια της εκπροσώπησης και τη διαβρωτική ισχύ του σεξισμού σε επίπεδα που υπερβαίνουν κατά πολύ την πυρηνική οικογένεια, το «Joyland» μοιραία υπολείπεται κατά πολύ της όποιας συζήτησης.

Αυτό όμως δεν θα 'πρεπε να μειώνει στο ελάχιστο την πραγματική δύναμη του: επειδή όλα από κάπου πρέπει να ξεκινήσουν, στη θριαμβευτική άφιξή του σε μια χώρα που απαγορεύει αυτόχρημα αντίστοιχες απόψεις (παρά μάλιστα την εισήγηση του πρωθυπουργού του Πακιστάν που ήταν θετικός στην κυκλοφορία της στις αίθουσες) πρέπει μόνο ενθουσιασμός. Πόσω μάλλον όταν το περιεχόμενο συμπληρώνεται με θαυμαστή πρωτοτυπία κι αρτιότητα, διάθεση για καλλιτεχνική αυτονομία και πολλήν ανόθευτη αγάπη.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
  • Joyland
  • Joyland