Επιχείρηση Κιμάς

Η απίστευτη κι όμως αληθινή ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που βασίζεται το φιλμ, έδωσε την ιδέα στον Άλφρεντ Χίτσκοκ για μια ταινία όπου ο κεντρικός χαρακτήρας βρίσκεται να διώκεται επειδή τον περνούν για έναν κατάσκοπο που … δεν υπάρχει – οφείλουμε να ευχαριστήσουμε την βρετανική αντικατασκοπεία και για τη «Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων». Η ίδια ιστορία αποτέλεσε και αντικείμενο μιας εξαιρετικής, πλην ξεχασμένης ταινίας του Ρόναλντ Νιμ, του «Ανθρώπου που δεν υπήρξε ποτέ» (Τhe man who never was, 1956), η οποία βασίστηκε στο βιβλίο του πρωτεργάτη αυτής της βρετανικής επιχείρησης αποπροσανατολισμού της γερμανικής Διοίκησης.

Συγκρίνοντας την ταινία του Νιμ με το «Επιχείρηση Κιμάς», που αντλεί έμπνευση από την  ίδια ιστορία, παρατηρείς  ότι η δεύτερη εστιάζει πολύ στο προσωπικό δράμα των δύο ανδρών που ηγήθηκαν του σχεδίου και στην άτυπη κόντρα τους για τα μάτια της γυναίκας που βοήθησε σ’ αυτό. Είναι λες και έχει παρέλθει τόσος χρόνος από τα γεγονότα ή τόσο έχει αλλοιωθεί το γούστο του κοινού από το «περιεχόμενο» του Netflix και έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες του από τη σοσιομιντιακή (δια)τριβή, που η συρρίκνωση των ανθρώπινων απωλειών και η νίκη των Συμμάχων απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα δεν συνιστούν επαρκές δράμα και χρειάζεται οπωσδήποτε μια υπο-πλοκή ερωτικού τριγώνου, με την ίντριγκα που αυτή γεννά, ώστε να υπάρξει ενδιαφέρον. Ή τουλάχιστον έτσι πιστεύουν οι δημιουργοί της ταινίας.

Ο Μάντεν αδυνατεί να βρει εκείνη την κεντρική ιδέα που θα αποτελούσε την σπονδυλική στήλη της δημιουργίας

Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον μοτίβο, που διατρέχει το σενάριο της Μισελ Άσφορντ, και είναι η δυνατότητα της μυθοπλασίας να δώσει υπόσταση στο ψεύτικο και οι ανάγκες που αυτό εξυπηρετεί. Το μόνο που χρειαζόταν είναι ένας δημιουργός για να το εντοπίσει και να στήσει μια ταινία πάνω του και γύρω του. Ο κλήρος έλαχε στον Τζον Μάντεν, έναν σκηνοθέτη από εκείνους  που η κριτική αποκαλεί «επαγγελματίες», στην καλύτερη περίπτωση, το οποίο μεταφράζεται σε σκηνοθέτες με απουσία οράματος. Ο Μάντεν αφηγείται την ιστορία στρωτά, πλην άνευρα, χωρίς ιδιαίτερη αίσθηση του σασπένς και δίχως να βρει εκείνη την κεντρική ιδέα που θα αποτελούσε την σπονδυλική στήλη της δημιουργίας , θα διαπότιζε το πνεύμα της και θα υπαγόρευε την αισθητική της, παρά το γεγονός ότι το σενάριο του την δίνει στο πιάτο. Παρακολουθείς την ταινία και σκέφτεσαι πόσο της λείπει ένας Σπίλμπεργκ.

Προσοχή, δεν ισχυρίζομαι ότι ο Μάντεν δεν γνωρίζει τις στοιχειώδεις προδιαγραφές του αφηγηματικού σινεμά. Ήδη από την εισαγωγή ένα λογύδριο του Κόλιν Φερθ μας ενημερώνει ότι υπάρχουν δύο πόλεμοι, ο εμφανής που διεξάγεται σε στεριά, θάλασσα και αέρα και ένας άλλος, αφανής, που λαμβάνει χώρα σε υπόγεια και τέσσερις τοίχους, αυτός της κατασκοπίας, της στρατηγικής και των αποπροσανατολιστικών τακτικών. Έτσι, μαθαίνουμε άμεσα ποιος από τους δύο πολέμους θα αποτελέσει αντικείμενο της ταινίας που θα παρακολουθήσουμε. Ο καλός σκηνοθέτης, όμως, δεν θα μας το έλεγε, θα μας το έδειχνε.

Τουλάχιστον ο Μάντεν δίνει πάντα χώρο στο καστ του και ξέρει πώς να το διευθύνει, ώστε να αποσπάσει μια ομοιογενή ερμηνεία συνόλου. Όλοι τους κινούνται στην ίδια, ισοροπημένη γραμμή, από τον Κόλιν Φερθ και τον Μάθιου ΜακΦέιντεν ως τον Τζέισον Άιζακς και την Κέλι ΜακΝτόναλντ, που παραμένει εγκληματικά αναξιοποίητη από τους σύγχρονους δημιουργούς.  Αυτοί, σε συνδυασμό με την εκ των πραγμάτων συναρπαστική φύση της ιστορίας, διασφαλίζουν το ενδιαφέρον μας κατά τη διάρκεια της προβολής.