13:10
6/5

Επιστροφή στις ρίζες: Είδαμε την «Βληχή» του Γιώργου Λάνθιμου

H μικρού μήκους «Βληχή», ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Οργανισμού ΝΕΟΝ στον Γιώργο Λάνθιμο για λογαριασμό του προγράμματος The Artist on The Composer, σηματοδοτεί την επιστροφή του Έλληνα σκηνοθέτη στην πατρίδα 11 χρόνια μετά τις «Άλπεις». Όσα έχουν μεσολαβήσει έκτοτε, οι αγγλόφωνες παραγωγές, η διευρυμένη φεστιβαλική πορεία, τα Όσκαρ και η διεθνής αναγνώριση, είναι γνωστά δεδομένα, άξια και βάσιμα. Αυτό που έχει ενδιαφέρον, λοιπόν, είναι πως ο κινηματογραφικός νόστος του Λάνθιμου - μέσα από αυτή την παραγγελιά - τον βρίσκει σε μία προσωπική, όσο και καλλιτεχνική ενδοσκόπηση.

Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, πως συμβιβάζεται. Στα περίπου 40 λεπτά της βωβής ταινίας που παρουσιάζεται με ζωντανή συνοδεία των μουσικών της ΕΛΣ, της χορωδία της ΕΡΤ και της σολίστ Αγγελίνας Τκάτσεβα στο τσίμπαλο (σκοπός είναι η ταινία να παρουσιάζεται αποκλειστικά με ζωντανή μουσική), ο Λάνθιμος εμποτίζει στο άγονο χώμα ενός νησιωτικού τοπίου τις αναγνωσμένες εμμονές του, μόνο που αυτή τη φορά παίρνει μία χωροχρονική απόσταση από την συστημική ρήξη με την οικογένεια και το ρηξικέλευθο ύφος, για να επιστρέψει στις εθιμοτυπικές παραδόσεις και στις απαρχές του σινεμά.

Το βαρύ πένθος που επιφέρει ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου μεταπλάθεται σε μνημόσυνη δέηση για την μοναξιά, την σύνδεση, τον πόθο και τελικά την ανάσταση

Η «Βληχή» μοιάζει με μία απόκοσμη, όσο και γειωμένη, οπτική σύνθεση που ανακαλεί τη συνθήκη της κινηματογραφικής προβολής όπως γινόταν 100 χρόνια πριν. Υπό τους ήχους της ζωντανής μουσικής, αλλά και τον ήχο μιας μηχανής προβολής φιλμ 35mm, η ταινία με τίτλο έναν… ήχο (βληχή σημαίνει βέλασμα) μιλά για έναν κύκλο ζωής που αντηχεί τις εθνογραφικές εικόνες του «Μακεδονικού Γάμου» του Τάκη Κανελλόπουλου (στη Συνέντευξη Τύπου ο σκηνοθέτης παραδέχθηκε με ειλικρίνεια την αναφορά) και ταυτόχρονα εκσυγχρονίζει με «λανθιμική» ένταση την αναγέννηση. Ο κύκλος, άλλωστε, είναι χαρακτηριστικό αφηγηματικό σχήμα στο σινεμά του, για παράδειγμα ο προσωπικός εγκλεισμός του φινάλε στον «Κυνόδοντα», η ειρωνεία της «Ευνοούμενης» πριν τους τίτλους τέλους, το αίνιγμα του πιο πρόσφατου «Nimic», και εδώ παραμένει συμπαγής, όσο και ανοιχτός σε αναγνώσεις και αναλύσεις. 

Το βαρύ πένθος που επιφέρει ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου μεταπλάθεται σε μνημόσυνη δέηση για την μοναξιά, την σύνδεση, τον πόθο και τελικά την ανάσταση. Όλα φιλτράρονται όμως από την ζωοποιό διαταραχή, τη χαρακτηριστικά «άβολη» ματιά του σκηνοθέτη. Μία νεκροφιλική σκηνή που θα συζητηθεί, ένας καθοδηγητής αμνός προς θυσία και βρώση, η απογειωτική έκσταση του χορού (λανθιμική σταθερά ο χορός), η ασπρόμαυρη αντίστιξη και το εικόνισμα μιας Παναγιάς που δανείζεται το πρόσωπο της Έμα Στόουν, στοιχειοθετούν τολμηρά τα μελετημένα κάδρα της «Βληχής». Η Στόουν, στην τρίτη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη (συνυπολογίζουμε το επερχόμενο «Poor Things»), απελευθερωμένη και απενδυμένη κυριολεκτικά και μεταφορικά από το βάρος του λόγου, επικοινωνεί ατρόμητα το όραμά του ως δείγμα απόλυτης εμπιστοσύνης και φιλίας (το τόνισε και η ίδια στη Συνέντευξη Τύπου). Μόνο η Νικόλ Κίντμαν (μιλώντας για σταρ χολιγουντιανής εμβέλειας) έχει τολμήσει κατ’ εξακολούθηση τέτοια έκθεση. Καταβεβλημένη πενθούσα στα μαύρα ή σαβανωμένη νύφη στα λευκά, η Στόουν βρίσκει εδώ το κινηματογραφικό «λόγο» που ταιριάζει απόλυτα στο εκφραστικό της πρόσωπο. «Μακάρι να αναλάμβανα ρόλους μόνο σε βωβές ταινίες», δήλωσε η ίδια χαριτολογώντας.

Από την προβολή της ταινίας - φωτογραφία Ανδρέας Σιμόπουλος

Φυσικά και σημαντικός συμπρωταγωνιστής της είναι η μουσική. Άγνωστες στο ευρύ κοινό συνθέσεις, που οργώνουν ηχηρά το τοπίο και συνωμοτούν αρμονικά στην ασπρόμαυρη τελετουργία αυτής της νεκρανάστασης και της εναλλαγής των ρόλων/φύλων. Το μουσικό σενάριο της «Βληχής» υπαγορεύεται μέσα από τις συνθέσεις του Τόσιο Χοσοκάβα και την διασκευή του Κνούτ Νύστεντ στο πένθιμο άσμα «Έλα, γλυκέ θάνατε» του Γ.Σ.Μπαχ. Με προϋπηρεσία στο βίντεο κλιπ, πρότερη απέχθεια στην χρήση μουσικής στις ελληνικές ταινίες του και μετέπειτα δημιουργική και κλασικίζουσα μεταστροφή στις αγγλόφωνες (θυμηθείτε το εξαιρετικό soundtrack της «Ευνοούμενης» ή του «Ιερού Ελαφιού»), ο Λάνθιμος τρία χρόνια μετά την ακολουθία των μουσικών μέτρων της «Απλής Συμφωνίας» του Μπέντζαμιν Μπρίτεν στο «Nimic», δείχνει να επανεκτιμά καλλιτεχνικά τη μουσική (όπως πολύ τίμια σχολίασε στη Συνέντευξη Τύπου, δίνοντας την είδηση πως το «Poor Things» θα είναι η πρώτη του ταινία με original score - δεν αποκάλυψε συνθέτη) και πλημμυρίζει τις εικόνες του αποκλειστικά με αυτή. Ένα πολύ ενδιαφέρον βήμα, που μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί (την ίδια περιέργεια ομολόγησε πως έχει και ο ίδιος). 

Κινηματογραφική σπουδή στο βωβό σινεμά, δημιουργικός εναγκαλισμός με την ελληνική παράδοση, η «Βληχή» είναι μία μυσταγωγική «Φαντασία» για το παλιό και το νέο. Μόνο που το περιεχόμενο και οι εικόνες της δεν έχουν να κάνουν σε τίποτα με το ντισνεϊκό πείραμα του '40. Είναι γνήσιος, αυθεντικός Λάνθιμος.

INFO
Η ταινία μικρού μήκους «Βληχή» θα κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της, συνοδεία μουσικών συνόλων, στις 6, 7 και 8 Μαΐου 2022 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ. Η παραγωγή, σενάριο και σκηνοθεσία είναι του Γιώργου Λάνθιμου και συμμετέχουν οι ηθοποιοί Έμμα Στόουν και Νταμιάν Μποννάρ, οι οποίοι θα παραστούν στην επίσημη πρεμιέρα της ταινίας. 

Η ταινία γυρίστηκε στην Τήνο τον Φεβρουάριο του 2020. Το μουσικό σενάριο της ταινίας αποτελείται από έργα των Γ. Σ. Μπαχ / Κνουτ Νύστεντ και Τόσιο Χοσοκάβα σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελου Γεωργακάτου. Η παραγωγή, από πλευράς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [ www.SNF.org ] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής της εξωστρέφειας. O NEON χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τον ιδρυτή του Δημήτρη Δασκαλόπουλο.

The Artist on the Composer
Το πρωτοποριακό πρόγραμμα The Artist on The Composer διασυνδέει σύγχρονους καλλιτέχνες με την κλασική μουσική και την όπερα, προκαλώντας μια ιδιαίτερη σύμπραξη διαφορετικών μορφών τέχνης σε ένα ενιαίο σύνολο.

Στη δεύτερη ανάθεση του προγράμματος από την Εθνική Λυρική Σκηνή και τον Οργανισμό ΝΕΟΝ, ο πολυβραβευμένος έλληνας κινηματογραφικός δημιουργός Γιώργος Λάνθιμος δημιούργησε ένα νέο κινηματογραφικό έργο το οποίο παρουσιάζεται με τη ζωντανή εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής. Η επιμέλεια του προγράμματος είναι του Γιώργου Κουμεντάκη, Καλλιτεχνικού Διευθυντή Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας ΝΕΟΝ.

Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Ναταλία Τσουκαλά

Κύκλος Μουσική και Εικαστικές τέχνες, μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τον ΝΕΟΝ 
The Artist on the Composer  

Επιμέλεια προγράμματος The Artist on the Composer: Γιώργος Κουμεντάκης (Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΕΛΣ) – Ελίνα Κουντούρη (Διευθύντρια ΝΕΟΝ)
Δεύτερη ανάθεση Γιώργος Λάνθιμος: Βληχή 
6, 7, 8 Μαΐου 2022  
Ώρες: 18.00, 20.00, 22.00 

Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ 
Παραγωγή, σενάριο, σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος 
Πρωταγωνιστούν: Έμμα Στόουν, Νταμιάν Μποννάρ 
Μουσική: Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ / Κνουτ Νύστεντ, Τόσιο Χοσοκάβα 
Τσίμπαλο: Αγγελίνα Τκάτσεβα 
Σενγκ: Γου Γουέι 
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος 

Με τη συμμετοχή του κουαρτέτου «Μαρία Κάλλας» και της Χορωδίας της ΕΡΤ 
Σκηνικά: Άννα Γεωργιάδου  
Κοστούμια: Άγγελος Μέντης  
Χορογραφία: Χρήστος Παπαδόπουλος 
Διεύθυνση φωτογραφίας: Θοδωρής Μιχόπουλος  
Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης 
Executive producer: Ρεμπέκκα Σκίννερ  
Παραγωγός: Ελένη Κοσσυφίδου 

Εισιτήρια: 10 ευρώ (το εισιτήριο στηρίζει το έργο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) 
Προπώληση: ticketservices.gr, Ταμεία ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ (2130885700, καθημερινά 09.00-21.00)