Τέλος εποχής; Αυλαία για την κρατική κινηματογραφική λογοκρισία στην Ιταλία

Η Ιταλία πήρε επίσημα μια ιστορική απόφαση: Οι ταινίες δεν θα περνούν πλέον τον κρατικό έλεγχο καταλληλότητας προκειμένου να προβληθούν στις αίθουσες.

Το μέτρο ίσχυε από το 1913 και κατά την διάρκειά του  247 ιταλικές ταινίες, 130 αμερικανικές και 321 από τον υπόλοιπο κόσμο λογοκρίθηκαν για πολιτικούς, ηθικούς και θρησκευτικούς λόγους. Πάνω από 10.000 ταινίες υπέστησαν περιορισμούς και πρσαρμογές προκειμένου να προβληθούν.

«Η κινηματογραφική λογοκρισία καταργήθηκε», δήλωσε ο Υπουργός Πολιτισμού της Ιταλίας, Ντάριο Φραντσεσκίνι. «Το σύστημα ελέγχου που επεμβαίνει στην ελευθερία των καλλιτεχνών έχει οριστικά τελειώσει».

Στη θέση του παρελθόντος συστήματος θα υπάρξει μια διαδικασία αυτορύθμισης στην οποία οι διανομείς θα αυτολογοκρίνονται με βάση τις υπάρχουσες ηλικιακές κατηγορίες που ισχύουν στην χώρα. Μια επιτροπή 49 εμπειρογνωμόνων (εκπαιδευτικών και ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ζώων) θα επιβλέπει την τήρηση της  μιας κάποιας τάξης. Ο επικεφαλής των Διανομέων δηλώνει ότι «είναι μια αλλαγή για την οποία πιέζει η βιομηχανία εδώ και καιρό (σ.σ. εννοεί την αυτορύθμιση)». 

Στην πραγματικότητα εδώ και αρκετά χρόνια η κυβερνητική λογοκρισία έχει περιπέσει σε αχρηστία με τελευταίο τρανό παράδειγμα εφαρμογής της την κωμωδία του 1998 «Toto Who Lived Twice» που εξέγειρε τους Ιταλούς  λόγω εικόνων ζωοφιλίας, σοδομισμού και θρησκευτικών αναφορών. Η ταινία είχε μπλοκαριστεί εντελώς και μόνο μετά την έφεση των δημιουργών επετράπη για τους άνω των 18. Ξεκίνησε όμως μια διαμάχη και μια συζήτηση στην οποίας τα σπάργανα ίσως κρύβεται η σημερινή απόφαση. Συν βέβαια την παγκόσμια ιστορική στιγμή που έχει καταστήσει την λογοκρισία αδύναμη.

Ασφαλώς πρόκειται περί ιστορικής απόφασης που εκτός πάντως της μείζονος ήττας του σκληρού Καθολικισμού στην Ιταλία δεν είναι ελεύθερη συζητήσιμων συνεπειών. Όπως σε λογιών «απελευθερώσεις», το κίνητρο μοιάζει ηθικό (η μη λογοκρισία του πνεύματος) αλλά είναι στην πραγματικότητα οικονομικό. Το ζητούμενο για την καπιταλιστική οικονομία είναι η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς, η περίφημη «αυτορύθμιση», που βέβαια είναι κάτι σαν το λύκο που φυλάει τα πρόβατα. Ωστόσο, όντες σε μια εποχή που η έννοια της «προστασίας από θεάματα» δεν είναι απλά ντεμοντέ αλλά de facto ακυρωμένη, η απόφαση, παρά τον συμβολισμό της, είναι τυπική διαδικασία.

Παραμένει ωστόσο εξαιρετικά ενδιαφέρον και άξιο συλλογισμού το τι θα γίνει με τις νέας μορφής λογοκρισίες, κατά τις οποίες ταινίες (ας πούμε όπως το «Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι»...) κόβονται, μαρκάρονται ή και αποτελούν όνειδος παρακολούθησης επειδή κρίνεται η ιδιοσυγκρασία τους «ανάρμοστη» από συμμορίες ανεπίσημων λογοκριτών που διαφεντεύουν την σημερινή κατάσταση.

Σημεία των καιρών.