Απρίλης

Υπάρχει ακόμη περιθώριο για μεγάλες ανακαλύψεις στο σινεμά; Κι όμως. Όσο υπάρχουν δημιουργοί όπως η νεαρή Ντέα Κουλουμπεγκασβίλι, το σινεμά προχωρά πιο μπροστά. Κι αν η γεωργιανής καταγωγής σκηνοθέτρια στάθηκε θεωρητικά άτυχη στο ξεκίνημά της, γιατί το θαυμαστό της ντεμπούτο «Εν Αρχή» συνέπεσε με την υγειονομική κρίση, τις φεστιβαλικές ακυρώσεις και τις κλειστές αίθουσες που επέβαλε η χρονιά εκδήλωσης του κορωνοϊού, η αξία και η δύναμη της πρώτης ταινίας της συνέβαλαν μόνες τους στο να γίνει γνωστή, ακόμη κι αν δεν της δόθηκε η ευκαιρία μιας ευρύτερης προβολής.

Για όσους είχαν ήδη πειστεί από το ντεμπούτο της ότι η Κουλουμπεγκασβίλι δεν είναι μια τυχαία περίπτωση σκηνοθέτη, η δεύτερη ταινία της έρχεται ως ηχηρή επιβεβαίωση. Το «Απρίλης» είναι μια σύγχρονη τραγωδία, μια δήλωση αγανάκτησης απέναντι σε έναν ανελέητο κόσμο, ένα ρεαλιστικό θρίλερ με στοιχεία σωματικού τρόμου, αλλά και ένα εκθαμβωτικά γυρισμένο δράμα στο οποίο μερικές από τις πιο απελπιστικές εκδηλώσεις της ανθρώπινης κατάστασης εκτυλίσσονται με φόντο τα υπερβατικά στοιχεία της φύσης. 

Ένα θρίλερ βαθιάς υπαρξιακής αγωνίας στο οποίο η γέννηση, ο θάνατος, η ομορφιά και η κτηνωδία γίνονται οι ιστορίες που κουβαλούν επάνω τους τα ανθρώπινα σώματα

Στο επίκεντρο του φιλμ βρίσκεται η Νίνα, γυναικολόγος και μαιευτήρας σε επαρχιακό νοσοκομείο, της οποίας η δουλειά απειλείται όταν οι γονείς ενός βρέφους που πεθαίνει στη γέννα την κατηγορούν για αμέλεια. Αυτό που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν, ωστόσο, και υπάρχει ορατός κίνδυνος να ανακαλύψουν άμεσα, είναι πως η Νίνα πραγματοποιεί παράνομες εκτρώσεις σε φτωχικά χωριά όπου τηρείται απαρέγκλιτα μέσα στους αιώνες ο άγραφος πατριαρχικός νόμος και στα οποία οι γυναίκες αντιμετωπίζονται μειωτικά ή ως υποχείρια. Δίχως να έχουν την παραμικρή ιατρική ενημέρωση για την κατάστασή τους, καμιά πρόσβαση σε αντισυλληπτική χάπια και καμία συμπαράσταση, καταλήγουν με αθέλητες εγκυμοσύνες από πολύ νεαρή μάλιστα ηλικία.

Με το αυτοκίνητό της η Νίνα ταξιδεύει κυρίως νύχτα σε αγροτικές περιοχές, μπαίνει στα σπίτια των γυναικών που έχουν την άμεση ανάγκη της και εκτελεί αυτό που θεωρεί ως βαρύ καθήκον της, αποφεύγοντας να ρωτήσει τα πώς και τα γιατί κάθε εγκυμοσύνης, μπορώντας όμως να σχηματίσει με το μυαλό της τις συχνά αποτρόπαιες λεπτομέρειες. Με το αυτοκίνητό της πάλι διασχίζει τους λασπωμένους από τη βροχή δρόμους σε αναζήτηση βίαιης ερωτικής εκτόνωσης με αγνώστους, αδιαφορώντας για τον κίνδυνο ή για την εκάστοτε περίπτωση που θα συναντήσει. Στο τέλος κάθε μέρας, γυρίζει στο σπίτι και απέναντί της στέκει καμιά φορά και βαριανασαίνει ένα μυστηριώδες ανθρωπόμορφο πλάσμα.

Η Κουλουμπεγκασβίλι ξεκινά την ταινία της με το δύσμορφο αυτό πλάσμα να βαδίζει νύχτα πλάι στα κατασκότεινα νερά μιας λίμνης, φέρνοντας στο μυαλό το «Κάτω από το Δέρμα» του Τζόναθαν Γκλέιζερ. Η παρουσία του «τέρατος» σε ολόκληρο το φιλμ είναι, εντούτοις, καθαρά συμβολική. Μοιάζει με φαντασιακή προέκταση του τραυματισμένου εσωτερικού της ηρωίδας ή ενός οδυνηρού παρελθόντος για το οποίο ελάχιστα στοιχεία μας δίνει η σκηνοθέτρια. Η Νίνα βαδίζει άλλωστε μέσα στον κόσμο σαν να κουβαλά στις πλάτες της όλο το βάρος του, έχει περιορίσει τη ζωή της σε μια αλληλουχία θλίψεων και στερήσεων, σαν να αυτοτιμωρείται ή να επιβάλλει για τον εαυτό της έναν αυστηρά μαζοχιστικό ρόλο. Η ατομική της εξέγερση γίνεται σε πείσμα κάθε δεοντολογίας και ηθικής. Είναι μια εξέγερση, παρ' όλα αυτά, που αποτελεί ζήτημα χρόνου μέχρι να κατασταλεί.

Όποιος δει την ταινία αυτής της τρομερά ταλαντούχας δημιουργού δεν θα την ξεχάσει. Διότι ετούτος ο ασυμβίβαστος συνδυασμός δράματος και εφιάλτη είναι η απόδειξη μιας μεγάλης σκηνοθετικής δύναμης

Όπως η ίδια η Νίνα, έτσι και η ταινία δε μπορεί να στέκει άπραγη απέναντι σε μια αναχρονιστική και καταπιεστική πραγματικότητα, που ναι μεν δεν βρίσκεται μακριά από τις πολιτισμένες (και υποκριτικές) μας κοινωνίες, επιμένει ωστόσο να φαντάζει σχεδόν μεσαιωνική, θυματοποιώντας συστηματικά τους αδύναμους και τους ανήμπορους. Το «Απρίλης» είναι φτιαγμένο από εικόνες αποστομωτικής ομορφιάς όσο και από σκηνές σοκ, από μεγάλα, στατικά πλάνα κι από μια συχνά εφιαλτική ηχητική μπάντα, όλο λαχανιαστές ανάσες και ανησυχητικούς ήχους που περικυκλώνουν την ηρωίδα ως προμηνύματα κακών.

Ως απόδειξη μιας σκηνοθέτριας με τη δική της απαιτητική γλώσσα και ασυμβίβαστη λογική, το «Απρίλης» ανήκει σε εκείνη τη λίστα καλλιτεχνικών ταινιών που απαιτούν την επένδυση του κοινού για να μπορέσουν εν τέλει να το αποζημιώσουν. Και η Κουλουμπεγκασβίλι, με μια θυμωμένη και ισχυρή φιλμική κατάθεση, εντυπωσιακά σκηνοθετημένη και φωτογραφημένη, ανταμείβει τον υπομονετικό θεατή. Από το πρώτο παράδοξο μέχρι το τελευταίο απελπισμένο του λεπτό, ο «Aπρίλης» παίρνει τις διαστάσεις ενός υπαρξιακού θρίλερ στο οποίο η γέννηση, ο θάνατος, η ομορφιά και η κτηνωδία γίνονται οι ιστορίες που κουβαλούν επάνω τους και μέσα τους τα ανθρώπινα σώματα.