Barbie

Δέκα χρόνια μετά το πρώτο σχεδίασμα για τη «ζωντανή» εκδοχή μιας ταινίας αφιερωμένης στην πιο διάσημη κούκλα του κόσμου με προτάσεις για τον πρωταγωνιστικό ρόλο που ξεκίνησαν ανατρεπτικά (Έιμι Σούμερ) και συνέχισαν σχετικά πιο safe (Αν Χάθαγουεϊ), η «Barbie» αφήνει τα ράφια των παιδικών καταστημάτων, φορά το πρόσωπο της Μάργκο Ρόμπι και βγαίνει από το κουτί της για το live κινηματογραφικό ντεμπούτο της. Η Γκρέτα Γκέργουιγκ της ανεπιτήδευτης «Lady Bird» και της φρέσκιας ανάγνωσης των «Μικρών Κυρίων» αναλαμβάνει το «ζωντάνεμα» και μαζί με τον Νόα Μπάουμπακ (συνυπογράφουν το σενάριο) παραδίδουν μία «Barbie» που δεν ακολουθεί την πεπατημένη, αλλά ακροβατεί στις μύτες των ποδιών της για να διασχίσει μία ιδιόμορφη διαδρομή ανάμεσα στο φεμινιστικό μανιφέστο και την αυτοπαρωδική σάτιρα. Life in plastic, it's fantastic? Όχι ακριβώς.

«Αν αγαπάτε ή μισείτε την “Barbie”, αυτή είναι η ταινία σας» τόνιζε εδώ και μήνες το προωθητικό υλικό που συνόδευε τρέιλερ, αφίσες, φωτογραφίες της ταινίας και το τελικό προϊόν δικαιώνει πλήρως την φράση. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ενδεχομένως να συνοψίζει και την εντύπωση που θα έχετε για το ίδιο το φιλμ όταν πέσουν οι τίτλοι τέλους.

Αρχικά να πιστωθεί πως τούτη η «Barbie» δεν είναι μία ανέμπνευστη κινηματογραφική κυκλοφορία που σερβίρεται ως συνοδευτικό για να πουλήσει η Ματέλ έξτρα κούκλες (που θα πουλήσει). Ήδη από την εισαγωγή της ταινίας, που λειτούργησε πριν μήνες ως teaser της (θυσιάζοντας το επινοητικό εύρημα για το μάρκετινγκ), η Γκέργουιγκ κάνει σαφείς τις προθέσεις της και αποκαλύπτει την Ρόμπι ως μία «Barbie» κόντρα στις «μονολιθικές» αντιλήψεις. Υπό τους ήχους του «Τάδε Έφη Ζαρατούστρα» του Ρίχαρντ Στράους και βασισμένη στην εισαγωγική σκηνή-ορόσημο του «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, η σκηνοθέτιδα ορίζει το σύμβολο «Barbie» και με την αρωγή της σπιρτόζας αφήγησης της Έλεν Μίρεν τονίζει πως η συγκεκριμένη κούκλα υπήρξε ένα διαχρονικό «εργαλείο» παιχνιδιού, φαντασίας, έμπνευσης και αλλαγής. 

Ενσωματώνοντας τα παραπάνω στοιχεία, η Γκέργουιγκ στη συνέχεια μας οδηγεί στην Barbieland, μία ροζ ουτοπία στην οποία κατοικούν όλες οι διαφορετικές εκδοχές της Barbie μέσω της επιδέξιας σκηνογραφικής σύλληψης της - 6 φορές υποψήφιας για Όσκαρ - Σάρα Γκρίνγουντ (στενή συνεργάτιδα άλλωστε και του εικονολάτρη Τζο Ράιτ). Οι κανόνες της λυσιστράτειας κοινωνικής δομής με Barbies Προέδρους, δικαστικούς, νομπελίστριες, γιατρούς κ.α. που χωρά τους Κεν μόνο ως αλαζονικές γλάστρες με κοιλιακούς, δίνουν στην ταινία μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για να «παίξει» με meta αναφορές, να αναδείξει την κωμωδία, να προσθέσει φαρσικά στοιχεία, να ανεβάσει το volume mε ποπ ρυθμούς και να δώσει υπόσταση στην πεμπτουσία της Barbie ως παιχνίδι. Όταν, όμως, η Στερεοτυπική Barbie (Μάργκο Ρόμπι) αρχίζει να έχει σκέψεις θανάτου, απαρχή μιας υπαρξιακής κρίσης που επιπεδώνει το πέλμα της και την σπρώχνει με Birkenstock στον αληθινό κόσμο για να βρει την ιδιοκτήτριά της, τότε η ταινία σταδιακά γίνεται ένα διδακτικό κήρυγμα που έχει μεν καλοδεχούμενο μήνυμα, αλλά εξαντλητική επαναληπτικότητα.

Η εμπειρία του αληθινού κόσμου, που πατά στα κινηματογραφικά ίχνη της «Μαγεμένης», του «Toy Story» και του «The Truman Show», φέρνει την Barbie και τον Ken σε μετωπική σύγκρουση με την ανεστραμμένη πραγματικότητα της Barbieland ρουτίνας. Το «εδώ» είναι μία σεξιστική πατριαρχική κοινωνία που υπονομεύει το ρόλο της γυναίκας σε πλήρη αντίθεση με το γυναικοκρατούμενο «εκεί». Ακόμα και η «πηγή» της Barbie, είναι μία ανδροκρατούμενη πολυεθνική που θέλει τις «κούκλες» της στο κουτί. Το κοινωνικό σχόλιο της Γκέργουιγκ είναι ευδιάκριτο, ευπρόσδεκτο και αναμενόμενο. Πρόκειται για την δημιουργό των ταινιών «Lady Bird» και «Μικρών Κυριών», οπότε το φεμινιστικό φιλτράρισμα της «Barbie» πιθανότατα να ήταν και το δέλεαρ για την ανάληψη του πρότζεκτ. Οι αντιρρήσεις όμως αρθρώνονται στον τρόπο με τον οποίο το επικοινωνεί και επειδή οι προηγούμενες ταινίες της έχουν διατυπώσει την ίδια θεματική με συμπαγές σενάριο, εδώ οι εναλλαγές ύφους από την κωμωδία ως το δράμα, από το μιούζικαλ ως την θρησκευτική αλληγορία (όταν δείτε την ταινία θα καταλάβετε) αλλοιώνουν το αποτέλεσμα σε κάτι επίπεδο, σαν τα πόδια της πεφωτισμένης πλέον Barbie, όπου όλα είναι εξίσου σοβαρά ή ασόβαρα. Ο άχαρος μονόλογος της Αμέρικα Φεράρα είναι όσο (τέρμα) επεξηγηματικός χρειάζεται για να δικαιώσει όλους και όλες που χρησιμοποιούν τον όρο «αμερικανιά» για τα στουντιακά μπλοκμπάστερ. Κρίμα, γιατί η Γκέργουιγκ έχει αποδείξει πως έχει την διαύγεια να μιλήσει κινηματογραφικά, χωρίς να επαφίεται στην ευκολία των διευκρινιστικών λέξεων για να είναι εύγλωττη. Πάρτε για παράδειγμα την ευφάνταστη εισαγωγή που ως ανατρεπτικό homage, εικονογραφεί το ίδιο περιεχόμενο με τον προαναφερόμενο μονόλογο ή τις μοντιπαϊθονικές αναφορές και τα κινηματογραφικά κλεισίματα ματιού σε Ζακ Τατί και… Ζακ Σνάιντερ (ποιος θα περίμενε πως αυτοί οι δυο θα βρίσκονταν στην ίδια πρόταση;!)

Ως ικανή σκηνοθέτιδα και παράλληλα ηθοποιος, επιστρατεύει ένα καστ που υπηρετεί στην εντέλεια την «τέλεια ζωή» της Barbieland. Η Μάργκο Ρόμπι είναι ιδανική Barbie. Αφοσιωμένη κινησιολογικά και εκφραστικά, εξανθρωπίζει την κούκλα-σύμβολο και η Γκέργουιγκ της χαρίζει έναν τρυφερό, ενδιαφέροντα επίλογο. Μαζί με την Ρόμπι, ο Ράιαν Γκόσλινγκ θυμάται τις αυτοσαρκαστικές μέρες του «Lars and the Real Girl» («Λαρς και η Κούκλα του», στα ελληνικά) ενσαρκώνει τον κρετίνο «φουσκωτό» Κεν, εξασφαλίζει τα περισσότερα γέλια από το κοινό και - επιτέλους - σπάει το πρόσωπό του, αποδεσμευμένος από την βαρύθυμη έκφραση των πιο πρόσφατων «Blade Runner 2049», «Πρώτος Άνθρωπος» και «Gray Man».

Από την οικιακή διασκέδαση ως το κινηματογραφικό πανί, η «Barbie» έχει αναθρέψει γενιές και εδώ επιχειρεί να ανατρέψει τις προσδοκίες σας. Στην καριέρα της έχει υπάρξει τόσο ως προϊόν σεξουαλικοποιημένου καπιταλισμού, όσο και ως όψιμη εκπρόσωπος συμπερίληψης. Φίλοι και εχθροί της, λοιπόν, μπορείτε να παρακολουθήσετε την ταινία της Γκέργουιγκ και να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα. Μην ξεχάσετε μόνο πως πρόκειται για το «δικό της» παιχνίδι.