Ο Διαφορετικός Κύριος Κόπερφιλντ - ταινιες , παιζονται τωρα || cinemagazine.gr

Ο Διαφορετικός Κύριος Κόπερφιλντ

The Personal History of David Copperfield

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

2019
    ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Ην. Βασίλειο, ΗΠΑ
    ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αρμάντο Ιανούτσι
    ΣΕΝΑΡΙΟ: Αρμάντο Ιανούτσι, Σάιμον Μπλάκγουελ
    ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Ντεβ Πατέλ, Χιου Λόρι, Τίλντα Σουίντον, Μπεν Γουίσο, Ρόζαλιντ Ελίαζαρ
    ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ζακ Νίκολσον
    ΜΟΥΣΙΚΗ: Κρίστοφερ Γουίλις
    ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 119'
    ΔΙΑΝΟΜΗ: Spentzos
    Ο Διαφορετικός Κύριος Κόπερφιλντ

Μοντέρνα, αλλά ποτέ μοντερνίζουσα, μεταφορά ενός ογκόλιθου της αγγλικής λογοτεχνίας, που ριψοκινδυνεύει με τους αυστηρούς του γράμματος, αλλά αγγίζει εδάφη επιτεύγματος με τους θιασώτες του πνεύματος περί της έννοιας της μεταφοράς της λογοτεχνίας στον κινηματογράφο.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Το ερώτημα της μεταφοράς της λογοτεχνίας στο σινεμά είναι μια συχνή έριδα ανάμεσα στους ένθεν και ένθεν λάτρεις των δύο μέσων. Στην πραγματικότητα βέβαια αίτιο έριδας δεν υπάρχει, καθώς ανεξαρτήτως της απάντησης των αντιμαχόμενων μερίδων οι μεταφορές θα συνεχίζονται απρόσκοπτα - τουλάχιστον για όσο υπάρχει επαρκές αναγνωστικό ενδιαφέρον που να δικαιολογεί κινηματογραφική επένδυση.

Υπάρχει κι ένας άλλος, καλύτερος, λόγος μη έριδας. Κάθε τέχνη έχει την δική της γλώσσα. Το στοιχείο που χρειάζεται (εν προκειμένω) ο κινηματογράφος είναι η πλοκή και το θέμα. Όχι την λογοτεχνικότητα της πρώτης ύλης. Αυτή είναι αμετάφραστη, ακόμα κι αν έβαζες τους ηθοποιούς να απαγγέλουν. Έτσι, μπορεί ο κάθε παθιασμένος φίλος της λογοτεχνίας να ερίζει περί των τρόπων που μια ταινία «έκοψε», «έραψε» κι «άλλαξε» σημεία του βιβλίου, στην πραγματικότητα όμως το αίτημα μιας σοβαρής μεταφοράς, που σέβεται την πρώτη ύλη της, είναι αν κατάφερε να διατηρήσει την πλοκή και τα θέματα ενός λογοτεχνικού έργου.

...μια ευφυής ανάγνωση της θεματικής ντικενσιανής λειτουργίας σήμερα

Η πλοκή, σε ένα βιβλίο των διαστάσεων του «Ντέιβιντ Κόπερφιλντ», ακόμα και με δεδομένο ότι μια εικόνα είναι 1000 λέξεις, αν πρέπει να αποτυπωθεί χωρίς περικοπές ή παραλείψεις, χρειάζεται στην καλύτερη περίπτωση μια μίνι σειρά. Το σινεμά όμως είναι η συνθετική τέχνη της αφαίρεσης - ή έτσι οφείλει να προσπαθεί τουλάχιστον. Ως εκ τούτου η πλοκή και (μικρό) μέρος του αριθμού των χαρακτήρων έχει υποστεί την λελογισμένη διαχείριση ενός κινηματογραφικού σεναρίου: την περικοπή. Τα θέματα του Ντίκενς όμως, βασικά εκ των οποίων παραμένουν δυστυχώς επίκαιρα όσο ποτέ, είναι σε όλη τους την εξοχότητα εδώ. Αυτή είναι η πρώτη επιτυχία της μεταφοράς των Ιανούτσι και Σάιμον Μπλάκγουελ.

Η επιτυχία όμως που απογειώνει το εγχείρημα, και από μια μεριά το καθιστά υπέρτερο της κλασικής χολιγουντιανής ανάγνωσης του 1935 του Τζορτζ Κιούκορ, είναι η ριζική δημιουργική απόφαση των Ιανούτσι και Μπλάκγουελ να αναποδογυρίσουν τον τόνο της ταινίας κάνοντάς τον μια εκπληκτικά συντονισμένη σκωπτική πρόζα. Η ιστορία της ζωής του Ντέιβιντ Κόπερφιλντ περιέχει σε αφθονία, μεταξύ άλλων, την κριτική της βικτωριανής εποχής, της παιδικής δουλείας, των φυλετικών ρόλων και της ταξικής ανισότητας. Ο σαρκασμός είναι βέβαια μια γνωστή χροιά του ντικενσιανού γραψίματος, ωστόσο το βιβλίο, όπως συχνά συμβαίνει στο έργο του συγγραφέα, βυθίζεται περιστασιακά στον ζόφο του περιβάλλοντος και των χαρακτήρων του. Η ταινία μεταποίησε τον σαρκασμό σε αριστοτεχνική ευγλωττία, διάχυτης πανηγυρικού κεφιού και κινηματογραφικής δημιουργικότητας σκωπτικότητα. Με άλλα λόγια, χωρίς «απώλειες Ντίκενς», τούτος ο Κόπερφιλντ είναι μια ανθρώπινη κωμωδία τρόπων.

Το γεγονός αναμφίβολα θα ξενίσει σε κάποιους. Οι τρόποι που μεταχειρίζεται ο Ιανούτσι ποικίλουν. Σε αντάλλαγμα του κωμικού χρονισμού, που φέρνει έναν άνεμο ποπ επιδερμικότητας σε αναζήτηση νεότερου κοινού λιλιπούτειας συγκέντρωσης, ανάβει όλες τις μηχανές και τα ευρήματα στο φουλ. Τα αφηγηματικά παιχνίδια με τον χρόνο (ο ενήλικος Κόπερφιλντ βλέπει την γέννησή του, ας πούμε νωρίς-νωρίς), οι διπλοτυπίες μέσα στο κάδρο, που ανοίγουν αστραπιαία παράθυρα, νοερής ή πραγματικής, αφήγησης, η αχρωματοψία στην επιλογή των ηθοποιών για βέρους εγγλέζικους ρόλους (όλες οι φυλές παρούσες!) και τόσα άλλα, σε κάποιους θα είναι εντυπωσιασμός και πιστοποιητικό πολιτικής ορθότητας. Σε άλλους μια ευφυής ανάγνωση της θεματικής ντικενσιανής λειτουργίας σήμερα.

Ιανούτσι και Μπλάκγουελ τυλίγουν το έργο τους με έναν οικείο μανδύα μπρίου και ανθρωποκεντρικής αισιοδοξίας

Ένα βιβλίο, υποτιθέμενα γραμμικό, που περιελίσσεται διαρκώς γύρω από πρόσωπα, αφηγήσεις και διαδρομές χαρακτήρων, αποτυπώνεται έξοχα από το περίπλοκο κάδρο και τις χωροχρονικές παλινδρομήσεις του. Ο αστραποβολημένος διάλογος εκρήγνυται γοργοπόδαρα (και σε εορταστική γλώσσα), συστήνοντας ένα ντικενσιανό screwball πάνω στον αγώνα της ζωής για ενηλικίωση και ταυτότητα (εξαιρετική η διαχείριση των πολλών ονομάτων του Ντέιβιντ από το βιβλίο), που μετατρέπει τον σαρκασμό και την σκυθρωπότητα σε φλογοβόλο φλέγμα και ανθρωποκεντρικό, βαθύτατα εγγλέζικο, χιούμορ.

Ίσως εδώ είναι το επίτευγμα. Μέσα από μια ιστορία, ολότελα άλλης εποχής «αφύσικων» όμως παραλληλισμών, που εν τέλει μιλά και για την λυτρωτική δυνατότητα του καλλιτεχνικού φωτός, Ιανούτσι και Μπλάκγουελ τυλίγουν το έργο τους με έναν οικείο μανδύα μπρίου και ανθρωποκεντρικής αισιοδοξίας, ένα δηλωτικό «όλα θα πάνε καλά στο τέλος», αφού ο Κόπερφιλντ και οι δικοί του είναι καλοί, στοργικοί άνθρωποι. Μπορεί το στιλιζάρισμα και η βιρτουοζιτέ να είναι συχνά όπλα συγκάλυψης αδυναμιών, εδώ όμως καθίστανται εργαλεία υποβοήθησης ενός κλίματος ευεξίας ακατάβλητου από τις απίθανες αντιξοότητες - που αποτελεί θέμα του βιβλίου! (Γι' αυτό άλλωστε ο Ντίκενς το αγαπούσε περισσότερο από όλα του τα «παιδιά»).

Στο εκπληκτικά ρονταρισμένο αποτέλεσμα συμβάλλει ένα επιτελείο μεγάλων εμφανίσεων, πρωτοστατούντος του Ντεβ Πατέλ στον ομώνυμο ρόλο (...), σε μια ανεξάντλητης πλαστικότητας ερμηνεία, του Μπεν Γουίσο στον ρόλο του ανταγωνιστή Γιουράια Χιπ, της Τίλντα Σουίντον στον ρόλο της θείας Μπέτσι και του χιουμοριστικά ιδιοφυούς Χιου Λόρι, που αναγκάζει το έργο σε αναβάθμιση του Κυρίου Ντικ και του χαρταετού του.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
  • Ο Διαφορετικός Κύριος Κόπερφιλντ
  • Ο Διαφορετικός Κύριος Κόπερφιλντ