Έιντριαν Λάιν: Η τέχνη της στιλιζαρισμένης πρόκλησης [Photos]

Γεννιέται σαν σήμερα ο Άγγλος σκηνοθέτης του βρετανικού new wave, που όσο δίχασε την κριτική, τόσο κατάφερε επί σειρά ετών να παραδώσει ταινίες που συζητήθηκαν όσο λίγες στην εποχή τους.

Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση ο Έιντριαν Λάιν, που σήμερα γίνεται 80 ετών. Για μεγάλο μέρος της κριτικής ήταν πάντα κάτι ανάμεσα σε κενός στιλίστας, εκνευριστικός εμμονικός της ατμοσφαιρικής φόρμας, αλλά ουδενός ρεαλισμού, και μετρ της εκλαΐκευσης της σοσιοπάθειας. Για τον υπογράφοντα, οι παραπάνω επικρίσεις έχουν μια εγκυρότητα, που επί το πλείστον τη χάνουν βλέποντας το δέντρο ή εμμένοντας, συνήθης κριτική στάση, σε εκείνο που ήθελαν να δουν και δεν είδαν. Καμμιά φορά φταίει και που δεν έχει κανείς τις παραστάσεις να γνωριστεί με ένα έργο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο Έιντριαν Λάιν, ανήκων στην γενιά του βρετανικού new wave (με τα αδέλφια Σκοτ, Τόνι και Ρίντλεϊ, και τον Άλαν Πάρκερ, για να αναφερθούν οι γνωστότεροι) που ξεκίνησε από την διαφήμιση, έχει τόσο ένα ειδικό, άμεσα αναγνωρίσιμο στιλ, όσο και μια στιλιστική ικανότητα που υπερβαίνει κατά πολύ την κενή φόρμα δημιουργώντας με τον φακό του περιεχόμενο. Περιεχόμενο πάντως, σαν άλλος Βερχόφεν της αμερικανικής (κυρίως) περιόδου, που θεωρεί αναπόσπαστο μέρος του την πρόκληση (κυρίως σεξουαλική), με αποτέλεσμα συχνά να θολώνει το υπόλοιπο έργο πίσω από τον εντυπωσιασμό.

Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι ο Λάιν είναι ένας οπτικά εντυπωσιακός σκηνοθέτης. Τόσο στα επιδεικτικά στιλιζαρίσματα, όσο και στην αντίληψη της λεπτομέρειας – έστω κι αν και αυτή την αντιμετωπίζει συνήθως με την ίδια τάση εντυπωσιασμού που δοσολογεί ταυτόχρονα στο κεντρικό μοτίβο του. Αυτό, μικρό κι αν ακούγεται, είναι ένας λόγος που ποτέ του δεν θα λογιστεί σπουδαίος σκηνοθέτης.

Ο Λάιν μπορεί να μην είναι λοιπόν ένας «λεπτός» σκηνοθέτης, είναι όμως ένας καθαρός auteur με όλη τη σημασία της λέξης. Χρησιμοποιεί συχνά τον ίδιο φωτογράφο (Χάουαρντ Άδερτον και Πίτερ Μπίζιου ιδίως), συχνά σκηνογράφο (και πάντα σπουδαία ονόματα), μεγάλους μουσικούς (Ζαρ, Μπάρι, Μορικόνε, Μόροντερ) και θέματα που γυροφέρνουν συνηθέστατα μορφές κοινωνιοπάθειας – οι ταινίες μιλούν από μόνες τους. Έχει επίσης ένα κεντρικό ενδιαφέρον, ιδιαιτερότατης ανάγνωσης πλέον στην σημερινή επικαιρότητα, σε αρσενικούς χαρακτήρες σε κρίση, ευανάγνωστα σε παρακμή, και γυναίκες που με τον έναν ή άλλον τρόπο τίθενται στο επίκεντρο μιας ανειλημμένης επιχείρησης απόκτησης αυτοδυναμίας (όχι πάντα για καλό) και προσπάθειας επιβεβαίωσης σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο που τις αντικειμενικοποιεί ή/και τις επιβουλεύεται. Επίσης η ματιά του στο σεξ, την σύγκρουσή του με τις κοινωνικές συμβάσεις αλλά και τις απορρέουσες νευρώσεις και τον συσχετισμό την αγάπη, είναι σταθερά ενδιαφέρουσα, από ιστορικής πλευράς, στον κινηματογράφο του κυρίως ρεύματος.

Έχει στο ενεργητικό του τεράστιες εμπορικές επιτυχίες («Flashdance», «Ολέθρια Σχέση» και «Ανήθικη Πρόταση»), ταινίες για τις οποίες δεν μιλούσε απλά όλος ο κόσμος αλλά σφράγισαν (και φαίνονταν ότι σφράγιζαν) μια ολόκληρη εποχή («9½ Εβδομάδες», τεράστια εμπορική αποτυχία στις αίθουσες), έφτασε και σε μια οσκαρική σκηνοθετική υποψηφιότητα (για την «Ολέθρια Σχέση») και, «just like that», τα παράτησε εντελώς το 2002, παρότι ευρισκόμενος σε ενός είδους απόγειο.

Όλως παραδόξως ετοιμάζει το «Deep Water», μετά από διάλειμμα κοντά 20 ετών, βασισμένο σε βιβλίο της Πατρίτσια Χάισμιθ, με το ζευγάρι των Άφλεκ-ντε Άρμας!

Να είναι γερός.