12:37
17/7

Ντόναλντ Σάδερλαντ: Ο ηθοποιός που καλυτέρευε τις ταινίες

Ο Σάδερλαντ ξεκίνησε στις αρχές του '60 με πολλή τηλεόραση, όπως οι περισσότεροι της κλάσης του, συνάντησε κινηματογραφικά τον Κρίστοφερ Λι σε δύο διαδοχικά horror («The Castle of the Living Dead» και το ωραιότερο – της θρυλικής Amicus - «Dr. Terror's House of Horrors») και συνέχισε με τηλεόραση μέχρι τη στιγμή που ήρθε στη ζωή του το «Dirty Dozen» του Όλντριτς. Εκεί μπορεί να ήταν περίπου ο τελευταίος τροχός της αμάξης, έμπαινε όμως πια στο παιχνίδι των πρωτοκλασάτων. Είναι ακόμα σ΄αυτό. 

Την ίδια χρονιά κάνει ένα πέρασμα από το «Billion Dollar Brain» του Κεν Ράσελ – οι φαν της κατασκοπείας το ξέρουν και σαν το δεύτερο σίκουελ των ταινιών με ήρωα τον Χάρι Πάλμερ – και περιμένει, μετά από περάσματα από δω κι από κει, το 1970 που του έρχεται το μεγάλο break με το «M.A.S.H.» του Ρόμπερτ Όλτμαν, ποιος δεν το ξέρει, μεγάλη επιτυχία σε όλα τα επίπεδα και ο Σάδερλαντ βρίσκει ένα μέρος της χιουμοριστικά «περιθωριακής» περσόνας του. Η αποστασιοποίησή του αυτή, μ' έναν τρόπο παιξίματος ιδιωματικό και οπωδήποτε μακριά από την Μέθοδο, κάνει τον Σάδερλαντ απροσδόκητο και συνάμα οικείο στον θεατή του. Εκείνη η χρονιά έχει πολλές δουλειές, έχει και το «Kelly's Heroes» δίπλα στον Ίστγουντ, γνωρίζονται, αλληλοεκτιμώνται, θα τους ξαναβρούμε μαζί στην πορεία.

Το '71, μεγάλη χρονιά, του δίνει την ευκαιρία να παίξει έναν Χριστό, όχι ακριβώς αυτόν που θα περίμενε κάποιος μιας και μιλάμε για το «Τζόνι Πήρε Τ' Όπλο του» αλλά περισότερο τον φέρνει στην A-list, δίπλα στην καυτή τότε (απ' όλες τις πλευρές) Τζέιν «Ανόι» Φόντα και το εκπληκτικό «Klute» του Άλαν Πάκουλα. Ο Σάδερλαντ αποδεικνύεται ένας sui generis ζεν πρεμιέ που μόνο το '70 θα μπορούσε να δώσει, όχι ακριβώς ωραίος αλλά γοητευτικός στο ηθικό του περίβλημα, όχι ακριβώς macho αλλά απολύτως στιβαρός στην βεβαιότητα της ακεραιότητάς του. 

Το '73 έρχεται ο Ρεγκ με το κλασσικό «Don't Look Now» με την Βενετία του, την Τζούλι Κρίστι του και βέβαια τον Σάδερλαντ να είναι το τραγικό κέντρο της ταινίας. Το '75 υπενθυμίζω το κακώς ξεχασμένο «Day of the Locust» του Σλέσιντζερ, από τις ωραίες, πικρές ταινίες για το Χόλιγουντ, το '76 μπαίνει ο Φεντερίκο Φελίνι στην εικόνα και βλέπει στον Σάδερλαντ έναν «Καζανόβα», μπορεί και η πιο εικονοκλαστική ταινία του μαέστρο και ο Σάδερλαντ στο κέντρο, αλλόκοτος, διεστραμμένος, τραγικός, σε υπολογισμένη μανία, αναντικατάστατος.

Την ίδια χρονιά έτερος Ιταλός τον βάζει σε δεύτερο αλλά σημαντικό ρόλο, ο Μπερτολούτσι και το μεγαλεπήβολο (ή και σκέτα μεγάλο, αν προτιμάς) «1900» του, σ' έναν ρόλο που φημολογείται πως σόκαρε τον ίδιο τον Σάδερλαντ που για χρόνια δεν μπορούσε να παρακολουθήσει την ερμηνεία του. Το '78 έχει «Great Train Robbery» και «Invasion of the Body Snatchers», το πρώτο είναι Κράιτον δίπλα στον Σον Κόνερι, ωραιότατο φαν, στέκει ως σήμερα άνετα, το δεύτερο είναι του Φίλιπ Κάουφμαν, η διασκευή της κλασσικής ιστορίας του '56, κάτι σε ταινιάρα λέω εγώ, οι γνώμες διίστανται, είναι αρκετοί που βλέπουν στον Κάουφμαν κάτι ανολοκλήρωτο πάντα. 

Το '80 μπαίνει με τους «Συνηθισμένους Ανθρώπους» του Ρέντφορντ, έγκλημα η μη υποψηφιότητά του, ο αντίποδας του ντε Νίρο εκείνης της χρονιάς, εν πάση περιπτώσει τοτέμ δεν θίγουμε, αλλά ο Σάδερλαντ είναι καταπληκτικός στην υπόκωφη βοή ενός συντετριμμένου πατέρα. Από δω και πέρα τα χρόνια αλλάζουν, το '80 έχει τη δική του λογική ο Σάδερλαντ, πλησιάζοντας τα 50 δεν χωράει πια καλά στο κοστούμι του πρωταγωνιστή και σταδιακά σταθεροποιείται, με χάρη μεγάλου καρατερίστα, σε υποστηρικτικούς ρόλους, όχι απαραίτητα καλών ταινιών, πάντοτε όμως βοηθούμενων από την παρουσία του.

Ωστόσο, δεν μπορείς ενδεικτικά να μην αναφέρεις το «Six Degrees of Separation», το «Space Cowboys», το «Cold Mountain» και το «Περηφάνεια και Προκατάληψη» (των Σκεπίσι, Ίστγουντ, Μιγκέλα και Ράιτ αντίστοιχα) όλα τους στέρεες ταινίες με τον ίδιο να περνά αφήνοντας ίχνος κλάσεως ή πως να ξεπεράσεις πόσο τέλεια στάθηκε απέναντι στον Μπράντο στο «Dry White Season», πόσο έκλεψε την παράσταση σ' ένα cameo κλάσεως στο «J.F.K.» ή πως κατέληξε τελικά να κλέβει και πάλι το έργο σαν Λέκτερ του φτωχού στο «Backdraft» του Ρον Χάουαρντ, ενώ μεγάλες παραγωγές τύπου «Outbreak» και «Disclosure» πόσο τον ήθελαν να συμπληρώσει αριστοκρατικά ένα ensemble.

Εν τέλει αυτό είναι ο Σάδερλαντ: Ένας ακατάτακτος, αριστοκράτης ηθοποιός που δεν δείχνει να παίρνει σοβαρά τον εαυτό του, που λες και θέλει να περάσει απαρατήρητος, που προσπαθεί όμως εντελώς σοβαρά και να εξυπηρετήσει τον χαρακτήρα που υποδύεται και να βοηθήσει τον σκηνοθέτη του καταφέρνωντας τελικά να «χαθεί» στο ρόλο ανακύπτωντας σταθερά σαν σημείο πλεονεκτήματος της ταινίας που είδες.

Να 'ναι γερός.