15:39
18/8

Συνέντευξη Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ: Το ΣΙΝΕΜΑ μιλά με τον «συνθέτη του Θεού»

Είναι η μουσική σύνδεση των ταινιών του Κριστόφ Κισλόφσκι, ο άνθρωπος που λύτρωσε μελωδικά την «Διπλή Ζωή της Βερόνικα» και έντυσε την Τριλογία των Χρωμάτων με συνθέσεις ουράνιας σύλληψης.

Από τους πλέον καταξιωμένους και δημοφιλείς στο ελληνικό κοινό συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής, ο Πολωνός Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ υπογράφει την μουσική επένδυση της ταινίας «Ο Άνθρωπος του Θεού» της Γιελένα Πόποβιτς, που εμπνέεται από τον βίο του Αγίου Νεκταρίου και συνεργάζεται για άλλη μία φορά με την απόκοσμη μούσα των Dead Can Dance, Λίζα Γκέραρντ.

Το ΣΙΝΕΜΑ είχε την τύχη να συναντήσει τον Πράισνερ πριν από ένα χρόνο, όταν είχε έρθει στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει γυρίσματα της ταινίας. Ευδιάθετος που αναλαμβάνει να ντύσει μουσικά μία ελληνική παραγωγή και με σαφή θέση απέναντι στην ανάγκη για πνευματικότητα κι όχι για θρησκοληψία, ακολουθεί μία κουβέντα με τον «συνθέτη του θεού».

Πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας ο «Άνθρωπος του Θεού» στο 11ο Athens Open Air Film Festival

Το καλοκαιρινό του κινηματογραφικό ταξίδι ολοκληρώνει το 11ο Athens Open Air Film Festival φιλοξενώντας σε ειδική προβολή την πλέον πολυαναμενόμενη ελληνική ταινία της φετινής σεζόν: τον «Άνθρωπο του Θεού» («Man of God») της Γελένα Πόποβιτς, παρουσία συντελεστών.

Η πρεμιέρα θα πραγματοποιηθεί παρουσία συντελεστών την Τρίτη 24 Αυγούστου 2021 στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Είσοδος Ελεύθερη με διάθεση δελτίων εισόδου.

Περισσότερες πληροφορίες:
https://www.aoaff.gr/nea_aoaff_gr/arthro/11_aoaff_man_of_god-15554966/

Λίγα λόγια για το soundtrack
Στο soundtrack της ταινίας, ο Πράισνερ συνεργάζεται για άλλη μια φορά με την διεθνούς φήμης τραγουδίστρια Λίζα Γκέραρντ των Dead Can Dance, ενώ οι Μαΐστορες της Ψαλτικής Τέχνης, η γνωστή χορωδία στο χώρο της βυζαντινής μουσικής και η Συμφωνική Ορχήστρα της Βαρσοβίας προσδίδουν την ανάλογη μυσταγωγική αισθητική, με το ελληνικό στοιχείο να αναδεικνύεται και από τον αριστοτέχνη σολίστ στο κανονάκι Πάνο Δημητρακόπουλο.  

Διαβάστε ακόμη:
«Loss»: Ακούστε το πρώτο κομμάτι των Ζμπίγνιεφ Πράισνερ και Λίζα Γκέραρντ από το soundtrack του «Ανθρώπου του Θεού»

Ο άνθρωπος που έχει γράψει θείες μελωδίες, αναλαμβάνει να γράψει μουσική για τον «Άνθρωπο του Θεού». Πώς προεκυψε η συμμετοχή στην ταινία;

Αρχικά χαίρομαι πάρα πολύ που συμμετέχω σε μία ελληνική παραγωγή, γιατί θεωρώ την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα μου. Έχω σπίτι εδώ, άλλωστε. Επίσης χαίρομαι πολύ που συμμετέχω στην συγκεκριμένη ταινία, μία ταινία που έχει ως περιεχόμενο την αναζήτηση του θείου. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ αυτή η διάσταση στην ανθρώπινη ζωή.

Βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή και συζητάμε με την σκηνοθέτιδα Γιελένα Πόποβιτς το νόημα που θα θέλουμε να έχει η μουσική επένδυση στην ταινία. Εννοείται πως οι συνθέσεις θα πρέπει να έχουν μία πνευματική υπόσταση, μία ανάταση που θα έχει ως στόχο να δώσει ουσία σε όλο το έργο.

Πώς είναι να εμπνέεσαι, λοιπόν, από έναν σύγχρονο άγιο; Το βάρος πέφτει στο ανθρώπινο πρόσωπο ή στην θεϊκή του διάσταση;

Αυτό που θέλω είναι να επισημάνω σίγουρα την μεταφυσική υπόσταση του Αγίου Νεκταρίου. Η μουσική μου δεν θα υποδείξει την ιστορία, την πλοκή της ταινίας. Θα είναι εκεί για να άγει την πνευματικότητα του βασικού ήρωα, αλλά με τρόπο ώστε να γίνει αντιληπτό από τη νέα γενιά.

Η ίδια η σκηνοθέτιδα είχε δηλώσει άλλωστε πως αν η ταινια αρέσει μόνο σε πιστούς θα έχει αποτύχει.

Αυτό ακριβώς. Δεν είναι μία ταινία για πιστούς ή μη. Αποστολή της θα είναι η μετάδοση μιας αλήθειας που αφορά τους πάντες. Ο «Άνθρωπος του Θεού» δεν είναι μία αμιγής θρησκευτική ταινία, αλλά μία ταινία που υποδεικνύει την πίστη στην καλοσύνη. Αν κάποιος άθεος παρακολουθήσει την ταινία, θα αντιληφθεί μία διαφορετική οπτική στην θρησκεία. Παλιά υπήρχε μία άλλη αντίληψη στην θρησκευτικότητα. Ο Άγιος Νεκτάριος πρεσβεύει την καλοσύνη, ενώ οι σημερινές πρακτικές της εκκλησίας είναι ένας συνδυασμός πολιτικής, επιχειρηματικότητας και σκανδάλων.

Ο Άγιος Νεκτάριος υπήρξε ο ίδιος υμνολόγος. Είναι κάτι που σκέφτεστε να ενσωματώσετε στην μουσική της ταινίας;

Ήταν συνθέτης; Σίγουρα η μουσική μου θα έχει ελληνικές μελωδικές βάσεις, αλλά αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να σκεφτώ!

Στο παρελθόν έχετε μελοποιήσει ελληνικούς στίχους, από τον Ύμνο της Αγάπης στο «Μπλε» του Κισλόφσκι, ως το «Kai Kairos» στον «Εκκλησιαστή» και την «Κοσμοπλάστρα Μουσική» στην ταινία της Λουκίας Ρικάκη «Κουαρτέτο σε 4 Κινήσεις». Είναι εύκολη ή δύσκολη η απόδοση των ελληνικών σε σχέση με το δικό σας μουσικό ύφος;

Θέλω να παραμένω πιστός στην πηγή. Αυθεντικός. Συχνά όταν δημιουργώ κάτι και εμπνέομαι από σημαντικά κείμενα, θέλω να τα ακούσω στην γλώσσα τους. Έτσι, στην περίπτωση της Λουκίας χρησιμοποιησα την ποίηση του Παλαμά και αυτό μετουσιώθηκε σε έναν τέλειο συνδυασμό μελωδίας και ηχοχρώματος των στίχων. Και στο «Μπλε», θεωρώ πως βοήθησε στο να μεταδώσει το ακριβές μήνυμα του έργου. Όλα απορρέουν από την αγάπη, που «πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει».

Μιας και μιλάμε για το «Μπλε» και τον συγκεκριμένο Ύμνο. Στις αρχές του ‘90 η ταινία του Κισλόφσκι αναζήτησε μουσικά την αγάπη σε έναν ύμνο για την ενωμένη ευρώπη. Τώρα, δεκαετίες μετά, πώς νιώθετε για εκείνο το όνειρο της ενωμένης ευρώπης και πώς θα άλλαζε η μουσική της ταινίας;

Αν προσέξεις, οι τελευταίες συγχορδίες του ύμνου δανείζονται τα μέτρα από το πένθιμο εμβατήριο του Σοπέν.

Ένα «προφητικό» φινάλε δηλαδή;

Δυστυχώς, έτσι φαίνεται πως ήρθαν τα πράγματα και στην πραγματικότητα. Μια πένθιμη προφητεία.

Με τον Κισλόφσκι δημιουργήσατε ένα απαράμιλλο πνευματικό δίδυμο. Πώς μπορεί να καλυφθεί δημιουργικά αυτό το καλλιτεχνικό κενό που δημιούργησε η απώλειά του;

Ζόρικα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει μόνο μία φορά στην ζωή και δεν επαναλαμβάνεται. Δεν υπάρχει περίπτωση να κάνω με κάποιον άλλο σκηνοθέτη 17 έργα όπως με εκείνον. Εγώ ήμουν νέος, εκείνος ήταν νέος. Αλλα χάρη στην συνεργασία μου με τον Κισλόφσκι, και όλα όσα έκανα μαζί του, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον κόσμο και να αναλάβω σημαντικές δουλειές, όπως για παράδειγμα το «Man of God».

Στο άλμπουμ «Requiem for My Friend», που γράψατε προς τιμήν του, υπάρχει η πασίγνωστη Lacrimosa, κομμάτι που χρησιμοποίησε ο Τέρενς Μάλικ σε μία σημαντική σκηνή στο «Δέντρο της Ζωής». Ουσιαστικά πρόκειται για μία πολύ ενδιαφέρουσα αντίστιξη, ένας θρήνος συνοδεύει την γέννηση του κόσμου. Θεωρώ πως είναι μία από τις σπουδαιότερες κινηματογραφικές σκηνές της περασμένης δεκαετίας.

Συμφωνώ απόλυτα. Ήταν ένας ιδανικός συνδυασμός.

Γνωρίζατε από την αρχή το περιεχόμενο της σκηνής όταν σας ζητήθηκε το κομμάτι;

Όχι, δεν ζήτησα καν δικαιώματα. Η Lacrimosa εκφράζει σε βάθος το πένθος που ένιωθα και πλέον είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Πολλοί θέλουν να την χρησιμοποιήσουν, αλλά συμφώνησα μόνο με τον Μάλικ.

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά στο αμερικανικό σινεμά, φαίνεται πως η κινηματογραφική μουσική έχει χάσει την αφηγηματική της δεινότητα. Τις περισσότερες φορές μοιάζει ως ηχητική επένδυση στο μοντάζ. Συμφωνείτε;

Κανένα σχόλιο. Πολλές φορές μου έχουν ζητήσει να συμμετέχω σε αμερικανικές παραγωγές, αλλά δεν είναι για μένα. Δεν με εκφράζει. Είναι απλά μία επιχείρηση.

Στην πολύ ιδιαίτερη συνθήκη της αποστασιοποίησης λόγω πανδημίας και της απομόνωσης, γράψατε μουσική;

Για να σου πω την αλήθεια, την περίοδο του lockdown δεν αφιέρωσα χρόνο στην μουσική. Αφιέρωσα χρόνο στο βάψιμο, στο πλύσιμο, στην περιποίηση του γκαζόν και στην συντήρηση του σπιτιού. Ήταν ένα διάλειμμα. 

Και για να επιστρέψουμε στον «Άνθρωπο του Θεού». Τι ορίζει τελικά την έμπνευση και το ταλέντο; Είναι ένα «θείο δώρο» ή επίμονη ανθρώπινη προσπάθεια;

Η έμπνευση είναι ένστικτο. Συνδέεται στενά με την φαντασία και στην συνέχεια με το ταλέντο. Αν και τα τρία παραπάνω στοιχεία βρουν σύνδεση σε έναν κοινό τόπο, τότε προκύπτει μουσική.