Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #15: Ιταλία 1990, βρετανική επανάσταση - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
10:45
4/7

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #15: Ιταλία 1990, βρετανική επανάσταση

Μικρές και μεγάλες ιστορίες που ενώνουν τον θρύλο με την πραγματικότητα, ντοκιμαντέρ που βλέπουν πέρα από τις γραμμές του γηπέδου, ποδοσφαιριστές-ηθοποιοί και η αθέατη σχέση του αθλήματος με την πολιτική. Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου μέσα από ένα κινηματογραφικό πρίσμα. 

Από τον Τάσο Μελεμενίδη

Το πρώτο Μουντιάλ που θυμάμαι ως παιδί, είναι ένα από τα χειρότερα που έγιναν ποτέ και διατηρεί ως σήμερα το ρεκόρ με τον χαμηλότερο μέσο όρο γκολ ανά παιχνίδι. Ήταν η διοργάνωση που ανάγκασε την FIFA να εφεύρει κανονισμούς, όπως την απαγόρευση στον τερματοφύλακα να πιάσει την μπάλα με τα χέρια μετά από πάσα αμυντικού, για να αλλάξει κάπως τα πράγματα μετά από αυτό το ρεσιτάλ κυνισμού και  σκοπιμότητας που δόθηκε στα ιταλικά γήπεδα. 

Ειδικότερα στη φάση των 16 όπου άρχισαν οι νοκ-άουτ αγώνες, αν και θεωρητικά βρίσκονταν στα γήπεδα οι καλύτερες εθνικές ομάδες του πλανήτη, τα περισσότερα ματς ήταν αποκαρδιωτικά. Η Αργεντινή ανακάλυψε στη φάση των ομίλων πως είχε μαζί της έναν τερματοφύλακα σε οίστρο και με ταλέντο στις αποκρούσεις πέναλτι, τον Γκοϊκοετσέα, με αποτέλεσμα να παίζει εκνευρiστική άμυνα με σκοπό να πάει στα πέναλτι, κάτι που έγινε με Γιουγκοσλαβία και Ιταλία αφού προηγουμένως είχε κερδίσει, σχεδόν κατά λάθος, τη Βραζιλία. Απέναντί της βρήκε την Δ. Γερμανία, που χρειάστηκε και αυτή τα πέναλτι για να αποκλείσει τους Άγγλους, όμως νωρίτερα είχε παρουσιάσει το πιο ολοκληρωμένο σύνολο της διοργάνωσης και έμοιαζε αυτή τη φορά με φαβορί. Σε έναν θλιβερό τελικό, όπου η Αργεντινή ξαναπροσπάθησε να τον πάει στα πέναλτι, οι κάτοχοι του τροπαίου πέτυχαν δυο αρνητικές πρωτιές, καθώς ήταν η πρώτη ομάδα που δεν σκόραρε σε τελικό παγκοσμίου κυπέλλου, αλλά και η πρώτη που είδε παίκτη της να αποβάλλεται – είχε 2 αποβολές. Κι όμως δεν ήταν η αρνητική πρωταγωνίστρια του ματς, αφού την ξεπέρασε ο μεξικανός διαιτητής Κοντεσάλ που έδωσε ένα πολύ αυστηρό πέναλτι 6 λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα σε ένα μαρκάρισμα πάνω στον Ρούντι Φέλερ, κρίνοντας με την απόφασή του το ματς. Η Δυτική Γερμανία πήρε εκδίκηση για την ήττα του 1986 αλλά και ένα τρόπαιο-προίκα για την επερχόμενη ένωση με την Ανατολική, καθώς η κατάκτηση του έβγαλε όλους τους Γερμανούς στους δρόμους – γεγονός που σχολιάστηκε εύστοχα και στο «Good bye Lenin!» του Βόλφγκανγκ Μπέκερ. 



Οι κινηματογραφικές αναφορές αφορούν όμως κυρίως τους Βρετανούς. Η Αγγλία (που έφτασε στα ιταλικά γήπεδα τραγουδώντας παρέα με τους New Order) πέτυχε την μεγαλύτερη επιτυχία της, μετά το 1966, φθάνοντας στα ημιτελικά σε ένα χρονικό σημείο καμπής για το ποδόσφαιρο της χώρας. Το «One Night in Turin» του Τζέιμς Έρσκιν, που πήρε κινηματογραφική διανομή στην Αγγλία το 2010, διηγείται με τη φωνή του Γκάρι Όλντμαν την κατάσταση που υπήρχε στην εθνική Αγγλίας πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης, τα προβλήματα των Ιταλών με τους Άγγλους οπαδούς, τη σκανδαλοθηρία του βρετανικού τύπου αλλά και τις προσπάθειες της κυβέρνησης να λύσει κάπως το πρόβλημα του χουλιγκανισμού – άλλωστε ήδη εκείνη την περίοδο οι αγγλικοί σύλλογοι δεν έπαιζαν στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.

Η υπερβολικά δραματοποιημένη αφήγηση μπορεί να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ, όμως το ντοκιμαντέρ του Έρσκιν βγάζει αρκετές αλήθειες για το αγγλικό ποδόσφαιρο και για τη σχέση της εθνικής ομάδας με την αγγλική κοινωνία.  Ήταν το τέλος μιας εποχής που ο βρετανός ποδοσφαιριστής παρουσίαζε την εικόνα ενός φίλου στην τοπική παμπ (προσωποποιημένη από τον Γκασκόιν) , που θα την διαδεχόταν μια καινούρια εποχή του νεόπλουτου αστεριού της νεοσύστατης Premier League, της ιδέας δηλαδή που έδωσε και την κυνική λύση για τις φασαρίες στις κερκίδες. Το αγγλικό πρωτάθλημα έγινε αρκετά ακριβότερο για την τσέπη του θεατή και ουσιαστικά απαγορευτικό για τις χαμηλές τάξεις, που έπρεπε να βρουν άλλα πεδία για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Το κάνουν ακόμη και σήμερα με την εθνική Αγγλίας πάντως, δείχνοντας στο κράτος τους πως όταν προσπαθείς να εξαφανίσεις τα μέρη που εκτονώνεται η οργή, αντί να σταματήσεις την ίδια την οργή, πάντα θα βρίσκονται καινούρια. 



Και αγωνιστικά πάντως το «One Night in Turin» εκθειάζει εκείνη τη γενιά των Άγγλων ποδοσφαιριστών που έφτασαν κοντά στον τελικό. Ένα μικρό θαύμα έκανε και η, σαφώς μικρότερη ως ποδοσφαιρικό μέγεθος, Ιρλανδία που έφτασε μέχρι τους προημιτελικούς. Ο πυρετός εκείνου του καλοκαιριού περιγράφεται στο ευρηματικό «The Van» του Στίβεν Φρίαρς, όπου δυο φίλοι παίρνουν ένα μικρό φορτηγάκι και ξεκινούν την επιχείρησή τους, πουλώντας fish and chips, για να ξεχάσουν τα προβλήματά τους. Βασισμένο σε βιβλίο του Ρόντι Ντόιλ, με χιούμορ που πηγάζει μέσα τις ιρλανδικές φυσιογνωμίες, ακολουθεί στο background την εκπληκτική πορεία της ομάδας που ήδη πριν 2 χρόνια, στο Euro της Γερμανίας είχε προειδοποιήσει για την πρόοδο που είχε κάνει. Πιο συγκεκριμένα, όλη η πορεία της περιόδου 1986-1996 (με έμφαση στις επιτυχίες του 1988 και 1990) περιγράφεται στο ντοκιμαντέρ «The Charlton Years» – από το όνομα του Τζάκι Τσάρλτον που ήταν προπονητής της εθνικής ομάδας όλη αυτή την περίοδο και καρπώθηκε μεγάλο μέρος αυτής της προόδου. 

Τέλος, στην πραγματικά μεγάλη ταινία αυτού του Μουντιάλ, η Ιλόνα Στάλλερ (ή αλλιώς Cicciolina) και η Μοάνα Πότσι είδαν τη διοργάνωση ως ευκαιρία για ένα σενάριο. Έτσι, στο αισθησιακό και άκρως σουρεαλιστικό «Cicciolina e Moana Mondiali», καλούνται να βοήθήσουν την εθνική Ιταλίας με τον τρόπο που ξέρουν, «εξουδετερώνοντας» τα βασικά ατού των αντιπάλων της με επισκέψεις στα δωμάτιά τους πριν από κρίσιμα ματς. Αυτά όμως γίνονται μόνο στο σινεμά - άντε και στη βιντεοκασσέτα. 

Διαβάστε ακόμη:
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #14: Μεξικό 1986, ο Μαραντόνα και οι άλλοι

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #13: Ισπανία 1982, το άθλημα που χωρίζει και ενώνει
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #12: Αργεντινή 1978, οι εξαφανισμένοι
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #11: Δ.Γερμανία 1974, εθνικός διχασμός
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #10: Μεξικό 1970, διακοπές διαρκείας
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #9: Αγγλία 1966, παιδιά και ηγέτες​
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #8: Χιλή 1962, η χαρά του κόσμου​

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #7: Σουηδία 1958, η απόλυτη θεωρία συνωμοσίας
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #6: Ελβετία 1954, το θαύμα της Βέρνης 
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #5: Βραζιλία 1950, το έγκλημα του Μπαρμπόζα​
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #4: Παταγονία 1942, το Μουντιάλ που δεν έγινε ποτέ. Ή μήπως έγινε; 

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #3: Γαλλία 1938, το χαμένο φιλμ και η ντροπή της FIFA
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #2: Ιταλία 1934, η ομάδα-θαύμα που αγάπησαν οι διανοούμενοι​
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #1: Ουρουγουάη 1930, ταξίδι στο Νέο Κόσμο