Οικογενειακή Γιορτή

Μια πολυμελής οικογένεια συγκεντρώνεται στην εστία για να τιμήσει τα γενέθλια του πατριάρχη της. Μια βραδιά αρκεί για να ανατραπούν οι εύθραυστες ισορροπίες και τα θεμέλια της οικογένειας να καταρρεύσουν. Το μοιραίο μυστικό, που όλοι γνωρίζουν και κανείς δεν ομολογεί, έρχεται στην επιφάνεια, για να προκαλέσει την τέλεια αποσύνθεση αυτού του με δυσκολία συμπληρωμένου παζλ, σε μια απόλυτα ριζοσπαστική ταινία.

Μην παραμένετε στην πλοκή, μπορεί μάλιστα κανείς δικαιολογημένα να ισχυριστεί ότι δεν είναι λίγες οι ταινίες που ακολουθούν την ίδια γραμμή σκέψης και δομής. Το στοιχείο που κάνει αυτή την ταινία όχι μόνο διαφορετική, αλλά και την καθιστά ένα νεότερο αριστούργημα, είναι η κινηματογράφησή της. Ασπαζόμενος τους κανόνες του Δόγματος 95 –ο Βίντερμπεργκ είναι, μαζί με τον Λαρς Φον Τρίερ, ο βασικός εκφραστής του μανιφέστο- ο σκηνοθέτης ξεκινά ένα χείμαρρο «ερασιτεχνικών» πλάνων που διασπούν και επικεντρώνουν την προσοχή. Βίντεο, κάμερα φλου, ο φακός ακινητοποιημένος σ’ ένα σημείο δίπλα από τη δράση, εκτός πεδίου, χοντρός κόκκος στη φωτογραφία, ιλιγγιώδη τράβελινγκ, κι όλα αυτά περιορισμένα μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός μεγαλοαστικού σπιτιού – ξενοδοχείου.

Ο Βίντερμπεργκ ασχολείται τόσο με την αισθητική κινηματογραφική του πρόταση, όσο και με την εσωτερική έκρηξη ανθρώπων που συνειδητά γκρεμίζουν το πορτρέτο της ζωής τους αναζητώντας την κάθαρση

Μ’ αυτόν τον τρανταχτό ερασιτεχνισμό, ωστόσο, ο Βίντερμπεργκ δημιουργεί την αίσθηση ότι αυτό που παρακολουθούμε δεν είναι μια ταινία φιξιόν, αλλά συρραμμένα στιγμιότυπα οικογενειακής ζωής, με τη διαφορά ότι η αδιάκριτη κάμερα μένει ανοιχτή, καταγράφοντας στιγμές που κανείς δεν πρέπει να δει, ψήγματα της απαγορευμένης ιδιωτικής ζωής των ηρώων.

Μέσα σ’ αυτή την καταιγιστική επιθετικότητα δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο νεαρός σκηνοθέτης επιλέγει ως πεδίο μάχης μια οικογένεια πλούσια και αριστοκρατική, μέλος της μασονίας, και κατά συνέπεια ακόμα πιο αποφασισμένη να κρατήσει τα προσχήματα της ευπρέπειας. Είναι όμως αφελές να θεωρεί κανείς ότι εκεί βρίσκεται ο βασικός στόχος του Βίντερμπεργκ, όταν πολύ περισσότερο ασχολείται τόσο με την αισθητική κινηματογραφική του πρόταση, όσο και, βασικότερα, με την εσωτερική έκρηξη ανθρώπων που συνειδητά γκρεμίζουν το πορτρέτο της ζωής τους αναζητώντας την κάθαρση.

Το κοινό, λοιπόν, μετέχει σε μια κινηματογραφική επανάσταση, η οποία, ταυτόχρονα, είναι προσιτή για όσους έχουν έστω και λίγη διάθεση να πειραματιστούν, συνδυάζοντας με τόσο άρτιο τρόπο την ανατροπή στη φόρμα και στην ουσία της φιλοσοφίας του σκηνοθέτη. Άγνωστο εάν το μέλλον έρχεται από τη Δανία, το καθοριστικό παρόν, όμως, βρίσκεται σίγουρα εκεί.

Η κριτική της ταινίας δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο τεύχος 95 του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ, το Νοέμβριο του 1998.