Saw X

Το «Saw», το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Τζέιμς Γουάν («Insidious», «Το Κάλεσμα») ήταν μια ταινία είδους χαμηλού προϋπολογισμού, προορισμένη αρχικά για την αγορά του DVD. Χάρη σε μια σειρά από προβολές σε φεστιβάλ άρχισε να δημιουργείται hype γύρω από τον τίτλο, ο οποίος τελικά αγοράστηκε από στούντιο και κυκλοφόρησε κανονικά στις αίθουσες τον Οκτώβριο του 2004. Ποιός να το ‘λεγε στον Τζέιμς Γουαν ότι η ταινία, για την οποία πάλευε επί τέσσερα χρόνια να βρει χρηματοδότηση, θα έκανε τέτοια επιτυχία που θα γεννούσε όχι μία, αλλά εννιά συνέχειες - και έχει ο Θεός. Για πολλούς δε, γέννησε και ένα υποείδος, το λεγόμενο torture porn.

Στην πραγματικότητα τα σίκουελ ήταν εκείνα που ευθύνονται για αυτή την υποδιαίρεση του σινεμά τρόμου. Η ταινία του Τζέιμς Γουάν δεν εστιάζει στα βασανιστήρια, δεν αντλεί την γοητεία της από την καλλιγραφία της φρίκης. Στην κορύφωση του έργου, για παράδειγμα, όπου ένας ήρωας καλείται να κόψει το πόδι του με πριόνι για να απελευθερωθεί από τα δεσμά του, δεν βλέπουμε ποτέ το πριόνι να αγγίζει το πόδι – μια εικόνα που θα ήταν βασική ατραξιόν σε κάποια από τις κατά πολύ γλαφυρότερες κινηματογραφικές συνέχειες του έργου. Αντίθετα ο Γουάν και ο σεναριογράφος του Λι Γουάνελ πριμοδοτούν το αστυνομικό μυστήριο, έχουν κάνει ένα whodunit, όπου το ζητούμενο είναι να βρούμε τον δολοφόνο, με την λύση του μυστηρίου να σε αφήνει με ανοιχτό το στόμα. Ένα πρόβλημα των συνεχειών, ήταν ότι «κατέστρεψαν» την απόλαυση της πρώτης ταινίας για τους μελλοντικούς θεατές, φέρνοντας το πρόσωπο του δολοφόνου στο προσκήνιο. Γιατί να θέλει να δει κάποιος ένα whodunit, αν ξέρει τον δολοφόνο πριν καν πέσουν οι τίτλοι αρχής;

Μικρή σημασία είχε αυτό για τους παραγωγούς, που ανακάλυψαν στο «Saw» ένα κερδοφόρο franchise τρόμου. Από το 2005 ως το 2010 κυκλοφορούσε σε ετήσια βάση μια ταινία της σειράς, με τις νεότερες προσθήκες να αραιώνουν αλλά να μην αλλάζουν λογική. Το κέντρο βάρους μετατέθηκε στα βασανιστήρια και οι δημιουργοί προσπαθούσαν να μηχανευτούν ευφάνταστες παγίδες, ικανές να προκαλέσουν ολοένα και πιο φρικιαστικούς θανάτους για τα θύματά τους, αγγίζοντας από ένα σημείο και έπειτα τα όρια της αυτοπαρωδίας. Ταυτόχρονα πάσχιζαν να χτίσουν μια μυθολογία γύρω από τον Jigsaw, όπως αυτοαποκαλείται ο δολοφόνος της σειράς, επιστρατεύοντας στην πορεία σύζυγο, μαθητευόμενους, μιμητές και άλλους δημοκρατικούς φορείς, μιας και αυτός μας άφησε χρόνους στο «Saw III» (2006). Κάποιες φορές αυτό δεν αρκούσε και εφεύρισκαν απίθανους τρόπους για να φέρουν πίσω τον Jigsaw - μακάρι να είχαν αντίστοιχη εφευρετικότητα και στον σχεδιασμό της πλοκής, η προχειρότητα είναι τέτοια που δυσκολευόμαστε να μετρήσουμε πόσες φορές το twist σχετιζόταν με τη θέση της ταινίας ή μέρους της στο  timeline του franchise.

Τουλάχιστον εδώ γίνεται ξεκάθαρο εξαρχής ότι τα γεγονότα εκτυλίσσονται μεταξυ της πρώτης και της δεύτερης ταινίας και έτσι δεν χρειάστηκε να επικαλεστούν το ίδιο twist για νιοστή φορά. Επίσης, ο Jigsaw είναι ακόμα ζωντανός σε αυτό το χρονικό σημείο και δεν χρειάζεται να τον νεκραναστήσουν. Για τους φαν ίσως να αρκεί μόνο η επαναφορά του Τόμπιν Μπελ και η διόγκωση του φιλμικού του χρόνου για να φύγουν ευχαριστημένοι, ακόμα κι αν η αναγωγη του Jigsaw από κακό της υπόθεσης σε εκδικητή με (σοβαρή) αιτία, και η αντιπαραβολή του με τα ακόμα πιο απεχθή από εκείνον υποψήφια θύματά του καθιστούν το συγκεκριμένο σίκουελ μάλλον το πιο αντιδραστικό της σειράς.

Τουλάχιστον υπάρχουν ανάσες, δεν γίνεται κατάχρηση της φλασάτης αισθητικής που μεσουρανούσε στα '00s και (ευτυχώς) έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τις οθόνες μας. Το «Saw X» μοιάζει λίγο περισσότερο με ταινία, παρά με νοσηρή ατραξιόν σε δευτεροκλασάτο φιλμικό λούνα παρκ, όπως αρκετά από τα προηγούμενα σίκουελ. Όσοι βρίσκεται προβληματικές τις συνέχειες της ταινίας του Γουάν, δύσκολα θα αλλάξετε γνώμη με αυτή εδώ, ενώ το τελικό σχέδιο του ήρωα - δεν μας αρέσει που τον αποκαλούμε έτσι, μα έτσι τον αντιμετωπίζει ο σκηνοθέτης Κέβιν Γκρούτερτ - βασίζεται σε τόσες συμπτώσεις και παίρνει τόσα πράγματα ως δεδομένα, που ευκολότερα θα πετύχαινες εσύ το λεπτό που θα μπουν τα γκολ σε όλους τους αγώνες της επόμενης αγωνιστικής της Premier League, παρά το αποτέλεσμα που επιθυμεί ο Jigsaw. Κι όμως, του βγαίνει σχεδόν όπως το είχε υπολογίσει. Και κάτι μας λέει ότι, ανεξάρτητα από τη στάση της κριτικής, ανεξάρτητα από τη δεδομένη κόπωση του franchise, τόσο υπολογισμένη είναι η ταινία ως προς το σκέλος του fan service, που στο τέλος θα πάρει κι εκείνη ό,τι επιδιώκει: την παράταση της αιματηρής δράσης του Jigsaw, τουλάχιστον για όσο ακόμα αντέχει ο κατά τα άλλα συμπαθέστατος καρατερίστας Τόμπιν Μπελ.