7:00
9/2

Τιτανικός

Titanic

«Ο Τιτανικός είναι πρωταρχικά και πάνω απ’ όλα μια ερωτική ιστορία». Λόγια του Τζέιμς Κάμερον, ενός σκηνοθέτη οραματιστή και γνήσιου μυθοπλάστη, που κορυφώνει την 14χρονη καριέρα του με ένα έργο υπερφιλόδοξο, άπιαστο σε μεγέθη και πάνω απ’ όλα, αφού επιμένει, με …καρδιά.

Η προετοιμασία του Τιτανικού θύμιζε τον ερχομό της Αποκάλυψης, καθώς η ταινία του Κάμερον έμελλε να είναι η ακριβότερη παραγωγή στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, αγγίζοντας – ή ξεπερνώντας, κατά τις φήμες – τα 200.000.000 δολάρια. Γνωρίζοντας την αγάπη του σκηνοθέτη για την περιπέτεια και το απόλυτο θέαμα, περιμέναμε να δούμε ένα αυτοκαταστροφικό μεγαθήριο αλόγιστης σπατάλης, μια μνημειώδη παραγωγή για το ευτελές είδος των ταινιών καταστροφής. Δεν υπολογίσαμε στη δύναμη της ερωτικής αφοσίωσης… 

Μέχρι σήμερα το ναυάγιο του Τιτανικού έφερνε στο νου μια μεγάλη, πολύνεκρη καταστροφή, που συνοδευόταν από μια αινιγματική γοητεία. Κανείς μας δεν ήταν σίγουρος για τον τρόπο με τον οποίο βυθίστηκε το πλοίο, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί την αναλογία του Τιτανικού με το μοιραίο παγόβουνο που στάθηκε αιτία για το μεγαλύτερο ναυτικό δράμα στην ιστορία του σύγχρονου πολιτισμού και σίγουρα κανείς δεν θυμόταν το νούμερο των διασωθέντων ανάμεσα σε 2.228 ανθρώπους, προσωπικό και επιβάτες. Ανθρώπους οι οποίοι για δύο σχεδόν ώρες βρίσκονταν αντιμέτωποι με τη σκέψη του βέβαιου θανάτου, καθώς οι 20 σωσίβιες λέμβοι δεν αρκούσαν ούτε για τους μισούς επιβάτες. Λεπτομέρειες από ένα μυθικό γεγονός που άρχισαν να «σβήσουν» στο πέρασμα των δεκαετιών. Συνηθισμένο φαινόμενο. Η μνήμη διαγράφει τα γεγονότα, την Ιστορία. Τι είναι, όμως, αυτό που μένει στο πέρασμα του φθοροποιού χρόνου; Τα βαθιά σημάδια από αγάπες που ζουν για πάντα μέσα μας, «τελειωμένες» ή μη…

Η καρδιά της ταινίας βρίσκεται σ’ ένα «δίδαγμα» [...] οι αγάπες γράφουν Ιστορία

Ο Κάμερον κατάλαβε ότι για να ανασύρει τον μύθο, έπρεπε να δώσει ζωή στο πλοίο. Να χτυπήσει το πιο «αδύνατο» σημείο του θεατή, μετατρέποντας τον Τιτανικό σε ένα απροκάλυπτο love story που δεν θα ξεχαστεί ποτέ. Γιατί στην καρδιά του κάθε θεατή κρύβεται μια αγάπη τόσο δυνατή και πολύτιμη, όσο η ίδια η ζωή. Μια άγραφη ιστορία, που αναπνέει μέσα μας, όσο μας το επιτρέπει ο χρόνος που έχουμε σ’ αυτόν τον κόσμο. Όποιος δεν το ένιωσε ποτέ, δεν χρειάζεται να ψάχνει άδικα στο «εσωτερικό» του Τιτανικού. Η καρδιά της ταινίας βρίσκεται σ’ ένα «δίδαγμα» που ο Κάμερον δείχνει να γνωρίζει πολύ καλά ότι ακόμα και οι αγάπες γράφουν Ιστορία. 

Στις 10 Απριλίου του 1912 ο Τιτανικός ξεκινά το παρθενικό του ταξίδι από το λιμάνι του Σαουθάμπτον με προορισμό τη Νέα Υόρκη. Το «πλοίο των ονείρων» ήταν μια μικρογραφία της ταξικής πάλης ανάμεσα στην ελίτ που ταξίδευε για την εμπειρία και την Τρίτη θέση που ζητούσε ένα καλύτερο μέλλον στη χώρα της ευκαιρίας. Δίνοντας απόλυτη σημασία στη λεπτομέρεια, ο Κάμερον εξιστορεί το μοιραίο ταξίδι με «οδηγούς» δύο fictional χαρακτήρες, εκείνους της Ρόουζ και του Τζακ. Η πρώτη, γόνος ξεπεσμένων αριστοκρατών, φεύγει από την πατρίδα της, λογοδοσμένη σ’ έναν πλούσιο Αμερικάνο. Παρά την πολυτέλεια και της γνώριμες ασχολίες της υψηλής κοινωνίας, η Ρόουζ νιώθει σαν «σκλάβα» που μεταφέρεται προς μια αιώνια φυλακή. Για την καρδιά της, ο Τιτανικός δεν είναι τίποτε παραπάνω από ένα… κλουβί. Το όνειρο για εκείνη κρύβεται στο πρόσωπο του Τζακ, ενός νεαρού τυχοδιώκτη που χάρη στην τύχη, κερδίζοντας το εισιτήριό του στα χαρτιά, γνωρίζει κι ερωτεύεται τη Ρόουζ. Σύντομο ταξίδι, σύντομος έρωτας, καθώς τεσσερισήμισι μέρες μετά τον απόπλου του, ο «αβύθιστος» Τιτανικός προσκρούει σε παγόβουνο, το οποίο γδέρνει τα ύφαλά του, προκαλώντας αυτό το απίστευτο ναυάγιο.  

Μια ταινία που θα θυμάμαι, και θα θυμούνται πολλοί ακόμη, ύστερα από εμένα

Πέρα από το όνειρο, οι επιβάτες του Τιτανικού βίωναν ένα θαύμα της τεχνολογίας, άλλο ένα ματαιόδοξο βήμα υπεροχής του ανθρώπου απέναντι στη Φύση. Το μεγαλύτερο πλοίο που κατασκευάστηκε ποτέ από ανθρώπους μετέφερε – και συνδύαζε – τα καλά και τα κακά μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ως πλωτή «Βαβέλ» δεν θα μπορούσε παρά να «καταρρεύσει» εκμηδενίζοντας το ανθρώπινο θαύμα και μεγαλείο μέσα στο αχανές του Ατλαντικού ωκεανού. Σημαντική παράμετρος. Η Ιστορία γράφεται σε συνάρτηση με όσα επιτρέπει η Φύση. Το θέλημά της και –ίσως- μια μοίρα που κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να προδιαγράψει ή να ανακαλύψει τις «ρίζες» της, επιτρέπουν την ύπαρξή μας. Τι πιο ατίθασο από τη Φύση; Μόνο η καρδιά, πιστεύω…  

Ως κατασκευή, ο Ττανικός παρασύρει σε στιγμές που δεν έχουμε ξαναζήσει στο σινεμά! Το love story λειτουργεί, παρά την έλλειψη «χημείας» μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών ως ζευγάρι και από τη στιγμή που το πλοίο κόβεται στα δυο μέχρι το εξαιρετικό φινάλε – στο παρόν- έχετε τη σιγουριά ότι ζείτε μια ταινία φτιαγμένη για τη μνήμη, οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό. Εικόνες σαν αυτή της πρύμνης σε κατακόρυφη θέση με τη θάλασσα ή εκείνο το τοπίο πτωμάτων κάτω από έναν έναστρο ουρανό, παγώνουν το αίμα και σε κάνουν να συνειδητοποιήσεις απόλυτα το μέγεθος αυτής της τραγωδίας, την απώλεια ζωής ως προσωπικό δράμα μέσα από την αιώνια αγάπη του Τζακ και της Ρόουζ. 

Για μερικούς, ο Τιτανικός ίσως είναι ένα εφετζίδικο μελό, ένα άψυχο μέταλλο που κρύβει σύμβολα πολιτισμικής παρακμής ή μια αποτυχημένα «εγκεφαλική» παραβολή. Για μένα, είναι μια ταινία που θα θυμάμαι, και θα θυμούνται πολλοί ακόμη, ύστερα από εμένα… Έτσι ακριβώς όπς θυμόμαστε ότι 85 χρόνια πριν, πολύ πριν γεννηθούμε οι περισσότεροι, ένα πλοίο που το έλεγαν Τιτανικό, πήρε μαζί του 4.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του Ατλαντικού, ένας πλήθος ανθρώπων που έζησαν, ερωτεύτηκαν και ονειρεύονταν, όπως κι εμείς. Ευχαριστούμε, κύριε Κάμερον. 

Η κριτική της ταινίας «Τιτανικός» δημοσιεύθηκε στο τεύχος 87 του Περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ (Φεβρουάριος 1998).